Đấu giá độc bản tới… 130 triệu đồng!
“Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ” gồm 261 bức ảnh của nhiếp ảnh gia Pháp Pierre Dieulefils chụp phong cảnh và đời sống khắp ba miền tại Việt Nam suốt từ năm 1885 tới đầu thế kỷ 20. Bản đầu tiên ấn hành năm 1909. Ngay từ 1910, bộ sách đã đoạt Huy chương vàng Hội chợ đấu xảo quốc tế tại Bruxelles (Bỉ).
Kỷ niệm 112 năm bộ sách “Bảo tàng hình ảnh Việt Nam cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20” ra đời, bên cạnh các bản phổ thông, Nhà sách Đông A đã mất gần ba tháng (từ tháng 10-2020 đến giữa tháng 1-2021) để thực hiện một “độc bản” (bản sách duy nhất, ký hiệu là “độc bản chữ A”) với hình thức đóng sách thủ công truyền thống châu Âu… Cuốn sách được khởi đấu giá online với giá khởi điểm ba triệu đồng, chỉ trong vài tiếng trong ngày 24-1 đã thu hút đông đảo người sưu tầm, sau đó nhận được mức trả giá cao nhất và thuộc về một người sưu tầm sách ở Hà Nội tên là Phương Minh Vũ, với giá 130 triệu đồng! Đây cũng là mức giá cao đầu tiên trong nghề chơi sách trong nước với các ấn bản phát hành bằng máy in bắt đầu từ hơn một thế kỷ qua…
Liên tiếp xung phong sau 14 năm… khởi động!
Trò chuyện với họa sĩ Trần Đại Thắng, Giám đốc Nhà sách Đông A, mới ngỡ ra rằng không phải đến tận 2019, phong trào “chơi sách hiếm” của Đông A mới bắt đầu, mà nó được “khởi động” từ 14 năm trước với bộ hợp tuyển “Văn mới 5 năm đầu thế kỷ” (Đông A hợp tác NXB Hội Nhà văn ấn hành năm 2005). Ngoài những bản in phổ thông, đây là quyển sách đầu tiên của “thiên niên kỷ 21” tại nước ta có 100 bản đặc biệt lạ, được in bằng giấy conqueror (loại giấy đắt có thương hiệu số 1 thế giới, chuyên để thực hiện các ấn phẩm mỹ thuật, độ bền trăm năm). Bìa cứng in hình 41 tác giả góp mặt trong tuyển tập và kỳ lạ nhất là đơn vị làm sách đưa 100 bản này di chuyển từ Đền Hùng ở Việt Trì đến tận mũi Cà Mau, để gặp từng tác giả xin chữ ký trực tiếp vào đủ… 100 quyển.
Khi được hỏi, ngoài việc khởi động mỗi một quyển từ 14 năm trước, giờ đây tại sao cú “xung phong” trở lại với 100 bản đặc biệt bìa da cứng theo phong cách Âu châu với hai tác phẩm văn học cổ điển là “Anh em nhà Karamazov” (Dostoevsky) và “Kiêu hãnh và Định kiến” (Jane Austen) vào tháng 7-2019 có chọn lựa kỹ không mà hai bộ sách chia đều “âm dương”. Tức là một nhà văn nam - người Nga, một nhà văn nữ - người Anh, thì họa sĩ Trần Đại Thắng cho biết hoàn toàn do ngẫu nhiên thôi, bởi đó là những bộ sách hay, đến lúc thị trường đọc có mong muốn tái bản. Tiếp theo đến tháng 8-2019 lại là “Những ngôi sao Eger” (Gárdonyi Géza), tái bản lần thứ năm tại nước ta sau 47 năm và lần đầu tiên có 100 bản đặc biệt.
Đến tháng 10-2019, cả ba bộ sách này được Đông A đưa đi tham dự Hội chợ sách quốc tế Frankfurt (Đức) và đón nhận được nhiều lời khen ngợi quan tâm trong “làng chơi sách cổ, sách hiếm” quốc tế. Điều đó cũng một phần thúc đẩy Đông A liên tiếp xuất bản lần lượt hằng tháng những bộ ấn phẩm đặc biệt tiếp theo (từ 100 đến 500 bản). Đó là: “Hán Sở diễn nghĩa” (9-2019); “Bố già” và “Thiên Hoàng minh trị” (12-2019); “Robinson Cruso” (1-2020); “Khát vọng sống” (2-2020). Đến tháng 5-2020, ra đời 100 bản “Những cuốn sách thay đổi lịch sử” với bìa cứng, da cao cấp, có hộp đựng và giá sách cũng lên tới hai triệu đồng/quyển. Sau đó là “Quơ Vadis” (7-2020); “Một chiến dịch ở Bắc Kỳ” (10-2020); “Số Đỏ” (11-2020).
Hai ấn phẩm cuối năm dương lịch (12-2020), ngoài sự đặc biệt về số lượng và chất lượng, thì còn “đặc biệt riêng” thêm nữa. Đó là, ngoài việc bắt đầu khi tái bản “Số Đỏ” thì mới bắt đầu với tác giả - nhà văn Việt Nam (còn trước đó toàn là các tác phẩm văn học cổ điển nước ngoài). Và, ấn phẩm thứ 15 - quyển “Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp” còn là ấn phẩm đặc biệt đầu tiên cho đến nay mà tác giả còn sống. Với ấn phẩm thứ 16 là “Sách Tết Tân Sửu” thì in đúng 365 bản (do nhà văn Hồ Anh Thái tuyển chọn). Ngoài ra, sách có hộp đựng bằng sơn mài và tranh sơn mài tặng kèm, khá sang để giới văn nghệ chọn làm… quà tặng đón Xuân!
“Đoàn tàu sách hiếm”, sẽ trung bình mỗi năm “12 toa”!
Theo lời anh Nguyễn Việt Thắng (phụ trách xuất bản và giới thiệu sản phẩm của Đông A), thì một trong những ý khen ngợi trong “làng chơi sách cổ, sách hiếm” ở các hội chợ sách quốc tế là, sách quý, ấn bản đặc biệt đó, phải được do chính tay nghệ nhân trong nước làm ra (chứ không phải đặt hàng nước ngoài). Từ tháng 7-2019 đến tháng 1-2020, tám ấn phẩm đầu tiên được Đông A gửi đóng tại xưởng của nghệ nhân trẻ Nguyễn Đức Khuynh (sinh năm 1983) ở Nha Trang. Đến tháng 1-2020, thì giáo sư - nghệ nhân đa tài Dư Thanh Khiêm (sinh năm 1951, Việt kiều tại Bỉ, biệt danh là Trang Thư Cổ) về Nhà sách Cá Chép (Đông A) tại TP Hồ Chí Minh để mở lớp dạy nghệ thuật đóng sách Âu châu lần thứ hai. Tháng 8-2017, Dư Thanh Khiêm mở lớp dạy nghệ thuật đóng sách lần đầu tại TP Hồ Chí Minh, nhưng chỉ có 10 người tham gia học và người làm được sau khi học cũng đếm trên đầu ngón tay. Lớp học lần thứ hai, theo lời giáo sư Khiêm, cũng sẽ là lần cuối (vì ông đã có tuổi, không đủ sức về nước truyền thụ tiếp nữa). Nhưng một số thành viên trong lớp học này lại là “đội quân trẻ” chủ đạo, bắt tay làm chuyên nghiệp với Đông A những ấn bản đặc biệt mới, như nghệ sĩ trẻ Nguyễn Trần Thiên Lộc (sinh năm 1990). Ngoài Hà Nội, có nghệ nhân trẻ còn đang là sinh viên (sinh năm 1998, Khoa Nội thất, Trường ĐH mỹ thuật Công nghiệp) là bạn Trần Trung Hiếu.
Họa sĩ Trần Đại Thắng hồ hởi trả lời chúng tôi khi ra Hà Nội đón lạnh trước khi đón Tết. Nhà sách Đông A chuyển chi nhánh chính vào TP Hồ Chí Minh hơn 10 năm nay và Giám đốc Thắng cũng vào định cư luôn trong đó để chỉ đạo công việc, mặc dù anh sinh ra và lớn lên ở Hòa Bình, nên có biệt danh Thắng “Mường”. Anh cho biết, đang cấp tập điều hành việc tái bản lại cuốn “Số đỏ” với những đơn đặt hàng đặc biệt, in trên giấy dó thủ công, mạ vàng, khâu sách cũng hoàn toàn thủ công trực tiếp. Anh cho biết, việc đấu giá thành công độc bản quyển “Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ” chỉ là một… bông hoa trong đóa 2021 của Đông A.
Việc đáng mừng khác là cuối tháng 1-2021, Đông A đã đăng ký đặt cọc hết cho loạt 100 bản đặc biệt cho năm 2021 (dự kiến 12 tựa sách). Một khi “đầu tàu sách hiếm” được chính thức khởi hành tốt năm 2020 với 17 tựa sách. Thì các năm tiếp theo, cả “đoàn tàu đặc biệt” sẽ duy trì vận động cứ từ “12 toa sách hiếm” trở lên… Nếu như “bộ sách 2020” có tác phẩm của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Thì bộ sách đặc biệt 2021 sẽ có tác phẩm “Đảo mộng mơ” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh - một nhà văn tên tuổi rất quen thuộc với các bạn đọc thiếu nhi cả nước và ông vẫn đang viết tiếp rất khỏe…
Một việc đáng mừng nữa, là “Không gian Bookbinders Việt Nam” cũng vừa chính thức ra mắt (tại số 211 - 213 Võ Văn Tần, phường 5, quận 3, TP Hồ Chí Minh). Đây là dự án mới của Đông A, mục đích là xây dựng một câu lạc bộ, dành cho những người làm và chơi sách thủ công giao lưu, gặp gỡ trực tiếp; với mong muốn sân chơi trên là nơi đưa cái thú làm - chơi sách hiếm tiến tới sự chuyên nghiệp, đuổi theo những “đoàn tàu lớn” của ngành này trên thế giới.
