Còn những bất an

LTS - Sau loạt bài "Bả" tiền ảo! đăng tải trên hai số báo 37 và 38 (2022), phóng viên Nhân Dân cuối tuần tiếp tục làm việc với các cán bộ, trinh sát Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao-A05 (Bộ Công an) và một số đơn vị liên quan. Thực tế của hành vi tội phạm này đã và đang biến chuyển rất nhanh, muôn hình muôn vẻ, nhiều thủ đoạn và gây ra không ít hệ lụy.
0:00 / 0:00
0:00
Hiện trường một vụ lừa đảo sử dụng công nghệ cao bị lực lượng Công an triệt phá gần đây. Ảnh: A05 cung cấp
Hiện trường một vụ lừa đảo sử dụng công nghệ cao bị lực lượng Công an triệt phá gần đây. Ảnh: A05 cung cấp

Hậu quả khôn lường!

Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Nam đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với Trần Thị Nhơn (sinh năm 1995, trú xã Duy Trung, Duy Xuyên, Quảng Nam) về hành vi "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, do trước đây chơi Bitcoin và liên tục bị thua lỗ, để có tiền duy trì đầu tư, Trần Thị Nhơn đã lợi dụng mối quan hệ quen biết để vay mượn tiền của nhiều bị hại, sau đó không có khả năng trả nợ. Số tiền Nhơn chiếm đoạt của nhiều người lên đến gần một tỷ đồng, trong khoảng thời gian từ tháng 11/2021 đến 1/2022.

Đáng lo ngại hơn là thời gian gần đây, công an một số địa phương đã tiến hành điều tra, khởi tố, bắt giữ không ít tội phạm liên quan tiền ảo. Trong đó, đã có những vụ trọng án, sự việc đau lòng xảy ra. Rõ ràng, tiền ảo đã và đang trở thành một thứ bả độc với cạm bẫy giăng khắp nơi. Các cán bộ, trinh sát an ninh cũng cho biết, "đầu tư tiền ảo", "đầu tư chứng khoán quốc tế" hiện có nhiều dấu hiệu rõ ràng của tội phạm lừa đảo, dấu hiệu của hình thức đánh bạc mới qua mạng.

Công an tỉnh Thanh Hóa mới bắt giữ nhóm đối tượng thành lập sàn giao dịch quyền chọn nhị phân (Binary Option-BO) Tradenew, F5trade với số tiền giao dịch lên tới hàng nghìn tỷ đồng. A05 mới đây cũng đã phối hợp Công an TP Hải Phòng đấu tranh, đánh sập sàn lừa đảo giao dịch BO Hitoption.net. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hải Phòng đã khởi tố vụ án, khởi tố và bắt tạm giam hai đối tượng, thu hồi hơn 10 tỷ đồng; đánh sập hàng chục sàn BO, sàn giao dịch ngoại hối, tiền ảo, website tổ chức kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép do các đối tượng sử dụng công nghệ cao thiết lập, số tiền giao dịch lên tới 7.500 tỷ đồng với hàng nghìn người tham gia.

Tại phiên thảo luận tổ chiều 24/10 vừa qua, các ý kiến đại biểu

Quốc hội đã thảo luận rất sôi nổi về tiền ảo (tiền kỹ thuật số) và vấn đề quản lý loại tiền này. Tuy dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) chưa quy định, song đây là vấn đề mới nảy sinh trong thực tiễn, cần sớm được pháp luật quy định rõ hơn, nhằm kịp thời phòng, chống tội phạm cũng như bảo đảm an ninh quốc gia, an toàn xã hội. Phát biểu tại phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị, cần nghiên cứu chế tài phù hợp (liên quan tiền ảo), và nên giao Chính phủ quy định chi tiết.

Nguy hiểm hơn, theo thông tin từ A05, thời gian qua, tình hình tội phạm tổ chức đánh bạc và đánh bạc phát hiện ở hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước, mỗi đường dây có sự tham gia của hàng chục nghìn người chơi. Theo đó, các hoạt động đánh bạc đã biến tướng dưới nhiều hình thức mới, như đặt cược tài chính theo quyền chọn nhị phân (BO), cá cược thể thao điện tử (eSports), cá cược tài xỉu qua mã giao dịch ví điện tử Momo. Các đường dây "đánh bạc" được quảng cáo rộng rãi, tràn lan trên không gian mạng; phương thức thanh toán, giao nhận tiền ngày càng tiện lợi, khó bị phát hiện, thu hút được lượng lớn người chơi.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo Bộ Công an, trong những tháng đầu năm 2022, A05 cùng công an các đơn vị, địa phương đã xây dựng và triển khai nhiều kế hoạch nghiệp vụ và các đợt cao điểm đấu tranh, trấn áp tội phạm tổ chức đánh bạc, đánh bạc trên không gian mạng, khởi tố hơn 120 vụ án, với hơn 530 bị can.

Cần siết quản lý

Có lẽ đến thời điểm này, khi trở lại với cuộc đời thật, cả Tài, K. và Ng. (các nạn nhân được nhắc đến ở hai số báo trước) vẫn canh cánh câu hỏi "không biết liệu những kẻ lừa đảo bọn em đã bị bắt chưa?". Thật khó để biết, và cũng thật khó để ai có thể trả lời. Bởi khi bọn chúng đang là "chuyên gia chém gió" thì đều núp trong bóng tối. Và trong số hàng nghìn người chơi rồi trở thành nạn nhân kia, có rất nhiều người đã chọn cách "im lặng chấp nhận".

Đến đây, như cách nói của Tài với người viết bài này, "thằng V. nó có bị tóm cùng mấy trăm bị can gần đây, với em không còn quan trọng nữa"-quan trọng là, làm sao "để thằng V. không nhân bản và biến tướng"?!

Mang theo câu hỏi của Ng. - nạn nhân mất nhà vì tiền ảo - rằng muốn biết "cái sàn lừa đảo mà em chỉ nhớ mấy chữ… market ấy đã bị sập chưa, để còn cảnh báo mọi người" - đến cơ quan chức năng, tôi (PV) nhận được cả một "danh sách đen" các sàn do cơ quan an ninh cung cấp. Theo lãnh đạo A05, phần lớn các sàn BO được giới thiệu là sàn của nước ngoài, do nước ngoài cấp phép hoạt động, nhưng thực chất lại là sàn do một số tổ chức, cá nhân người Việt Nam thiết lập và điều hành, sử dụng mô hình kinh doanh đa cấp để thu hút và phát triển số lượng nhà đầu tư tham gia; thí dụ như mô hình hoạt động của các sàn Wefinex, Raidenbo, Bitono, Pocinex, Diniex, Remitex, Ares BO, Binanex, Fxtradingmarket, GardenBO, Hitoption…

Mô hình giao dịch quyền chọn nhị phân (BO) mới du nhập và phát triển mạnh tại Việt Nam trong thời gian gần đây, hiện chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định riêng để quản lý hoạt động của sàn BO. Tuy nhiên, việc lựa chọn kết quả tăng giảm của các cặp tỷ giá (ngoại hối) để thắng thua bằng tiền số lượng hơn hai triệu đồng trở lên, theo quy định của pháp luật, là có dấu hiệu của hành vi đánh bạc. Vì thế, người tham gia đầu tư ngoài nguy cơ mất tiền còn có nguy cơ bị xử lý về hành vi đánh bạc.

Thời gian qua, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã liên tục đưa ra các khuyến cáo, cảnh giác với các đối tượng lừa đảo trên. Theo đó, các tổ chức, cá nhân lợi dụng các hoạt động của các sàn giao dịch tiền ảo, quyền chọn nhị phân để tổ chức lôi kéo, dụ dỗ người tham gia đầu tư, các cá nhân cổ xúy, tiếp tay cho các đối tượng thiết lập, điều hành trong việc quảng bá, hoạt động thanh toán có thể bị xử lý hình sự theo Điều 217 Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội "Vi phạm quy định về hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp" hoặc Điều 290 Bộ luật Hình sự 2015 về tội "Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản".

Tại kỳ họp thứ tư Quốc hội khóa XV đang diễn ra, khi đề cập, thảo luận về dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi), một số đại biểu Quốc hội đã rất quan tâm đến công tác quản lý "tiền ảo". Có đại biểu đã thẳng thắn: "Tội phạm tiền ảo và tài sản ảo vẫn lọt lưới do các quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền chưa quy định cụ thể vấn đề này". Trên thực tế, số lượng người chơi tiền ảo ở Việt Nam đang gia tăng. Thời gian gần đây, các cơ quan chức năng cũng liên tiếp phát hiện nhiều đường dây lừa đảo, "đánh bạc" qua mạng, rửa tiền quy mô lớn có sử dụng hoặc thông qua tiền ảo.

Đã có biết bao những bài học cay đắng, từ "bán hàng đa cấp", "tín dụng đen", "vay tiền qua app", "đánh bạc trên mạng",... cho đến nguy cơ hiện hữu của "tiền ảo", "chứng khoán quốc tế" đầy cạm bẫy và rủi ro. Cách mà nhiều người đang nói là "đầu tư tiền ảo" như hiện nay thực chất là những cuộc đỏ đen, may rủi. Hơn thế, ý nghĩa của cuộc sống này còn là lao động sáng tạo để mang lại nhiều hơn giá trị cho cộng đồng chứ đâu chỉ mỗi mục đích "đào tiền".

Khi viết đến những dòng này, một người chị ở quê vừa điện thoại cho tôi vừa khóc: "Cháu D. nó đốt tiền ảo mất mấy trăm triệu, giờ bọn xăm trổ nó đến đòi, chú cứu cháu được không?!". Xem ra, không mấy người đã tỉnh ngộ, nhất là các bạn trẻ mong muốn "việc nhẹ lương cao"! Làm gì có thứ làm giàu nhanh chóng và dễ dàng đến thế!

Mới đây, A05 đã có thông báo tới công an các đơn vị, địa phương về hoạt động của các website, các sàn giao dịch điện tử có dấu hiệu vi phạm pháp luật để có biện pháp ngăn ngừa, xử lý. Trường hợp những người bị chiếm đoạt tài sản, bị lừa đảo qua mạng có thể liên hệ với cơ quan này, hoặc với Phòng An ninhmạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao-PA05 đã được thành lập ở một số địa phương; Phòng Cảnh sát hình sự, Cảnh sát kinh tế đối với các địa phương chưa thành lập PA05.