Còn nhiều lỗ hổng

Tăng cường công tác thanh tra

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, đến hết tháng 9/2024, công tác chi trả các chế độ bảo đảm kịp thời, đầy đủ. Tuy nhiên vẫn còn tình trạng chi bảo hiểm xã hội không đúng quy định. Tính đến đầu tháng 9/2024, số tiền chi sai là hơn 259,3 tỷ đồng, trong đó đã thu hồi được hơn 229 tỷ đồng. Sở dĩ có tình trạng này là do việc liên thông, thông báo người hưởng qua đời bị chậm; còn những bất cập trong chi chế độ ốm đau cho người lao động; do doanh nghiệp điều chỉnh mức đóng bảo hiểm xã hội chưa khớp với số liệu của cơ quan chức năng...

Nhằm khắc phục tình trạng này, Bảo hiểm xã hội Việt Nam yêu cầu Bảo hiểm xã hội các địa phương bổ sung chức năng cảnh báo, liên thông dữ liệu khai tử với các sở Tư pháp để nhận thông tin kịp thời khi người đang hưởng lương hưu, hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng qua đời. Cùng đó, các địa phương phải tăng cường công tác thanh, kiểm tra để phát hiện trường hợp chi sai chế độ bảo hiểm xã hội và xử lý kịp thời. Thực hiện chỉ đạo của cấp trên, nhiều cơ quan Bảo hiểm xã hội cấp tỉnh đang tiến hành phối hợp hệ thống bưu điện để kiểm tra, rà soát, tăng cường quản lý người hưởng lương hưu, trợ cấp hằng tháng.

Trước vấn đề này, TS Giang Thanh Long, giảng viên cao cấp, Trường đại học Kinh tế Quốc dân chia sẻ: Thực tế, ngay cả các quốc gia phát triển cũng có hiện tượng chi sai. Để giải quyết tình trạng này, cùng với công tác thanh, kiểm tra, giám sát cần có sự hướng dẫn đối với chủ sử dụng lao động, để họ quản lý chặt chẽ bảng chấm công, chứng từ đề xuất hưởng chế độ ốm đau, thai sản; lập các hồ sơ đề nghị hưởng chế độ đúng quy định của pháp luật.

Cần sự phối hợp trách nhiệm, hiệu quả

Hiện nay, số người rút bảo hiểm xã hội một lần vẫn không ngừng tăng. Ngoài các biện pháp tuyên truyền, hạn chế người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần, trong Công văn số 333/BHXH-CSXH, ngày 5/2/2024, về việc hướng dẫn thực hiện giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề nghị Bảo hiểm xã hội các địa phương thực hiện giải quyết chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội đúng quy định của pháp luật. Đối với các trường hợp hưởng bảo hiểm xã hội một lần không đúng quy định, bảo hiểm xã hội các địa phương đã ban hành quyết định hưởng bảo hiểm xã hội một lần có trách nhiệm phối hợp các đơn vị liên quan xác định rõ nguyên nhân. Sau đó, cơ quan bảo hiểm xã hội cần thu hồi số tiền đã chi không đúng về Quỹ bảo hiểm xã hội.

Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, nhận định: “Chính sách bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế là hai chính sách nhân văn, ưu việt của Đảng và Nhà nước ta, giữ vai trò trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Vấn đề trục lợi quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế vẫn nhiều thách thức, đòi hỏi phải có sự phối hợp của nhiều đơn vị để tháo gỡ. Nếu làm tốt sẽ thu hút nhiều người tham gia hệ thống hơn”.

Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh chỉ đạo Bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố cần tập trung thực hiện tốt công tác thanh tra chuyên ngành, thanh tra đột xuất, xử phạt vi phạm hành chính với các đơn vị sử dụng lao động trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội; tăng cường kiểm tra cơ sở khám, chữa bệnh để bảo đảm quản lý quỹ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế, kịp thời ngăn ngừa các trường hợp cố tình trục lợi, sử dụng hiệu quả nguồn dự toán khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế được giao… Đặc biệt phải sâu sát, tập trung theo dõi, chỉ đạo các mảng nghiệp vụ quan trọng, đặc biệt là liên quan công tác tài chính-kế toán, chi khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế hay giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội.

Lãnh đạo Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đề nghị Giám đốc Bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố chỉ đạo, quán triệt đến các phòng, bộ phận nghiệp vụ, thực hiện các giải pháp để bảo đảm thực hiện đúng quy định của chính sách.

Về các giải pháp mạnh, luật sư Nguyễn Đặng Minh, Giám đốc Công ty Luật Blue Pisces, cho biết: Người dân cũng phải có nghĩa vụ bảo vệ quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Nếu người dân cố tình vi phạm, thì theo Điều 40 Nghị định số 12/2022/NĐ-CP ngày 17/1/2022, tùy từng mức độ sẽ bị phạt vi phạm hành chính; còn theo Điều 2, Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, có thể truy cứu trách nhiệm hình sự.