Làn sóng tái cấu trúc nhân sự
Cuối năm 2024, một nghiên cứu được công bố tại Hội nghị cấp cao các Giám đốc Sales và Marketing (CSMOSummit) lần thứ 8 đã đưa ra thông tin gây sốc khi dự báo 80% nhân sự ngành kế toán có thể bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo (AI) trong vòng 3 năm tới!
Thực tế, AI đang “xâm chiếm” những công việc lặp đi lặp lại, mang tính chất thủ công trong kế toán. Nhiều ứng dụng xuất hiện đã tạo ra bước ngoặt trong ngành này như: Tự động hóa xử lý hóa đơn và chứng từ kế toán; Kiểm toán thông minh, Trợ lý ảo và chatbot... Tại nhiều doanh nghiệp, những công việc như kế toán tài sản, kế toán tiền lương, kế toán sản xuất… đã dần được tự động hóa. Chỉ còn lại các nhiệm vụ liên quan đến thanh toán, làm việc với cơ quan thuế và kiểm toán vẫn cần con người đảm nhận.
Chị Nguyễn Mai Linh, nhân viên kế toán một công ty logistics chia sẻ: AI có thể tự động xử lý hóa đơn, đối soát chứng từ, phát hiện sai sót, phân tích dữ liệu tài chính và dự báo dòng tiền với độ chính xác cao. Trước đây, bộ phận kế toán của công ty có hơn 10 người nhưng ra Tết đã giảm xuống còn một nửa. Phần mềm kế toán tự động đang thay thế 80% công việc hằng ngày khiến những người vẫn còn trụ lại như tôi vô cùng lo lắng.
Chuyển đổi số đang lan ra nhiều ngành nghề khiến những nhân sự những công việc lặp đi lặp lại, không đòi hỏi tư duy sáng tạo dần bị thay thế. Theo báo cáo tài chính quý IV/2024 của ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương tín (Sacombank), quy mô nhân sự của ngân hàng đến nay chỉ còn 17.058 người, giảm tới 351 người so cuối năm 2023. Đặc biệt, nếu so quy mô năm 2019, Sacombank đã cắt giảm hơn 1.000 người, đưa tổng số nhân sự của ngân hàng về mức thấp nhất vòng 8 năm trở lại đây.
Đại diện ngân hàng này lý giải, việc tinh gọn bộ máy trên đến từ nỗ lực số hóa các quy trình nội bộ, ứng dụng robot, công nghệ lưu trữ tự động để xử lý các tác vụ có tính chất lặp lại. "Thời gian qua, chúng tôi đã tái cấu trúc và tinh gọn hệ thống nhân sự. Các vị trí làm việc được sắp xếp theo mô hình mới, đồng thời tinh gọn các vị trí không đáp ứng được tiêu chuẩn về năng lực, trình độ. Đặc biệt, các công việc có tính chất thủ công cao đã được thay thế bằng công nghệ tự động", bà Nguyễn Thạch Diễm, Tổng Giám đốc Sacombank lý giải.
Vài thí dụ tái cấu trúc khác. Tính đến cuối năm 2024, BIDV đã cắt giảm 1.000 người; VIB giảm 517 người; ACB giảm 365 người… so năm 2023. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp đã mạnh tay cắt giảm hàng nghìn nhân sự trong năm qua, như: Công ty Thế giới di động sau khi thực hiện tái cấu trúc đã giảm 1.754 nhân viên (3%) so năm 2023; Công ty cổ phần VNG giảm 265 người...
Chính sách nào để ứng phó chủ động?
Nhiều chuyên gia nhận định, AI không hoàn toàn thay thế con người nhưng sẽ làm thay đổi bản chất công việc của họ. Ngành chứng khoán năm 2024 cũng chứng kiến làn sóng tinh gọn bộ máy hoạt động. Nhiều công ty cũng giảm số lượng nhân viên như Chứng khoán VNDirect giảm 97 người, Chứng khoán SSI giảm 84 người, Chứng khoán KB giảm 46 người…
Ông Nguyễn Đức Nhân, Giám đốc Trung tâm kinh doanh Mirae Asset Hoàn Kiếm (Công ty CP Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam) cho rằng: Nếu như trước đây chúng ta chỉ thấy robot làm việc trong các nhà máy hiện đại thì tới đây sẽ được chứng kiến robot lan sang cả những ngành công nghiệp nhẹ và công nghiệp phụ trợ. AI tuy không thể thay thế con người nhưng sẽ khiến những lao động “làng nhàng” mất việc. Riêng trong lĩnh vực chứng khoán, cách đây 3-5 năm, nhiều công ty đã áp dụng hoạt động trên nền tảng số buộc nhân sự phải có sự thay đổi để thích nghi.
PGS, TS Nguyễn Lan Hương, nguyên Viện trưởng Khoa học Lao động và Xã hội cho rằng: Thị trường lao động đang đứng trước những biến động lớn. Càng ngày, những công việc hành chính mang tính chất lặp đi lặp lại sẽ dần bị công nghệ AI thay thế. Tuy nhiên, hiện đại hóa, số hóa cũng sẽ tạo ra những phân khúc mới cho thị trường lao động.
“Cơ quan quản lý nhà nước cần có các dự báo chính xác để đưa ra chính sách ứng phó chủ động trong đào tạo nguồn lực cho tương lai, đồng thời giúp lực lượng lao động yếu thế kịp thời chuyển dịch việc làm. Các Trung tâm dịch vụ việc làm cũng cần phát huy hơn nữa vai trò hỗ trợ người lao động nâng cao trình độ, kỹ năng đáp ứng được những phân khúc nghề nghiệp, việc làm mới”, PGS, TS Nguyễn Lan Hương nhấn mạnh.