Làm khó dân
Đồng Liên là xã vùng ven thuộc TP Thái Nguyên. Những năm trước đây, người dân muốn sang TP Thái Nguyên phải đi qua cầu tre làm tạm, nhỏ, gồ ghề bắc qua sông Cầu nên rất nguy hiểm. Sau mỗi trận lũ, cầu lại bị cuốn trôi.
Năm 2009, UBND tỉnh Thái Nguyên kêu gọi đầu tư cầu treo Đồng Liên - Hương Sơn theo hình thức BOT, Công ty CP Bia và Nước giải khát Thái Nguyên xây dựng cây cầu này dài gần 160 m, rộng 2,7 m với tổng đầu tư theo báo cáo là 12 tỷ đồng và bắt đầu thu phí từ cuối năm 2009. Mức thu đối với xe máy là 2.500 đồng/lượt, ô-tô là 15 nghìn đồng/lượt. Từ khi cầu được đưa vào sử dụng, xe máy, ô-tô tải nhỏ đi lại thuận lợi, an toàn, góp phần tích cực thúc đẩy giao thương, phát triển kinh tế của địa phương.
Tuy nhiên, từ khi thu phí cầu Đồng Liên - Hương Sơn đến đầu năm 2020, chủ đầu tư chỉ bán vé tháng cho học sinh, sinh viên và giáo viên. Người dân địa phương không được hưởng quy định này nên rất bức xúc và tốn kém mỗi khi qua cầu. Xóm Xuân Đám, xã Đồng Liên có hơn 70 hộ dân ở ngay đầu cầu, trong đó có một số hộ hiến đất xây đường dẫn lên cầu, nghề nghiệp chủ yếu là trồng rau xanh, hằng ngày chở sang khu vực Gang Thép thuộc TP Thái Nguyên bán, ngày nào cũng phải qua cầu vài ba lần, lần nào cũng phải dừng lại để mua vé nên rất mất thời gian, phiền hà. Chị Nguyễn Thị Xuyến hằng ngày phải đưa ô-tô tải nhỏ sang chở rau về TP Thái Nguyên tiêu thụ, thu lãi từ trồng rau không được bao nhiêu, nhưng phí qua cầu thì lại tốn kém nên đành dùng xe cải tiến chở rau qua cầu, sang đến đầu bên kia mới xếp lên ô-tô để vận chuyển đi tiêu thụ.
Hằng ngày, lượng người và phương tiện lưu thông qua cầu Đồng Liên - Hương Sơn khá lớn, người dân địa phương đi lại thường xuyên có nguyện vọng và kiên trì kiến nghị, sau hàng chục năm mới được mua vé tháng. Điều này cho thấy, chủ đầu tư xây dựng cầu chỉ biết lợi ích của mình, đặc biệt là chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng chưa tôn trọng, chưa quan tâm giải quyết lựa chọn chính đáng của người dân.
Mập mờ doanh số
Theo quy định, mức thu vé tháng đối với cầu treo Hà Châu ở huyện Phú Bình là 60 nghìn đồng/xe máy/tháng, nhưng Công ty TNHH Thương mại và Cơ khí Việt Hưng lại thu 80 nghìn đồng/xe máy/tháng. Còn cầu treo Sông Đào, xã Huống Thượng (TP Thái Nguyên) và cầu treo Thác Nhật, xã Minh Lập (huyện Đồng Hỷ) theo quy định, chỉ được thu tối đa 40 nghìn đồng/xe máy/tháng. Tuy nhiên, được giao khoán thu phí cầu treo Sông Đào, bà Nguyễn Thị Hòa ở xóm Sộp, xã Huống Thượng lại thu vé tháng cao hơn 20 nghìn đồng. Tại cầu treo Thác Nhật, xã Minh Lập, người dân thường xuyên đi qua cầu phải nộp 50 nghìn đồng/xe máy/tháng, cao hơn 10 nghìn đồng so quy định…
Nhận thấy nhu cầu đi lại của nhân dân, năm 2017 một nhóm cá nhân ở xóm 13, xã Minh Đức, thị xã Phổ Yên đầu tư xây dựng cầu Đầm Mương bắc qua sông Công, nối xã Minh Đức với phường Thắng Lợi, TP Sông Công. Để xây dựng cầu, mỗi hộ nộp một tạ thóc/năm, gia đình nào không nộp thóc thì phải trả tiền cho mỗi lượt đi xe máy qua cầu. Nhưng một thời gian dài, việc thu phí qua cầu lại không phát hành vé. Theo báo cáo của “chủ đầu tư”, vốn xây dựng cầu Đầm Mương là hàng tỷ đồng, nhưng cơ quan chức năng không nắm được mức đầu tư thực tế, không nắm được doanh thu hằng tháng. Do vậy, nhiều người dân bức xúc, không biết đến bao giờ cầu Đầm Mương mới ngừng thu thóc, thu phí qua cầu.
Tương tự như vậy, báo cáo của chủ đầu tư xây dựng cầu Đồng Liên - Hương Sơn là 12 tỷ đồng, còn thực chất là bao nhiêu thì không được công bố công khai rộng rãi. Bí thư Đảng ủy xã Đồng Liên Nguyễn Văn Tư chia sẻ: “Những năm qua, cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương rất mong muốn cơ quan chức năng công bố công khai quyết toán dự án đầu tư, phương án thu phí cầu Đồng Liên - Hương Sơn”.
Về bản chất, các cầu đang thu phí là của dân, bởi chính nhân dân là người đóng góp xây dựng cầu thông qua việc nộp phí. Còn chính quyền các cấp và cơ quan chức năng đại diện cho nhân dân thì quản lý cầu theo quy định. Tuy nhiên, tình trạng bát nháo trong thu phí cầu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên các năm qua; sự thiếu công khai, minh bạch trong thông tin liên quan đến cầu; lại thêm một số cầu đang xuống cấp; những nguyên nhân này khiến nhiều người dân bức xúc. Phải chăng có sự buông lỏng quản lý, vừa gây phiền hà, tốn kém cho dân, vừa làm thất thu thuế của Nhà nước?
Ở TP Thái Nguyên, việc thu phí cầu Ba Mố lại được Công ty CP Giao thông II Thái Nguyên đặt trạm thu tại cầu treo Bến Oánh, cách xa cầu Ba Mố khoảng 600 m, làm cho rất nhiều người hằng ngày không qua cầu Ba Mố bị “móc túi” hàng chục năm qua mà không hề biết (!?).
