Câu hỏi tôi đã nghe đi nghe lại rồi. Ai dẫn khách đến Gio Linh mà chẳng nói câu đó. Đúng người Quảng Trị rồi, đúng tính hiếu khách đã ăn vào máu. Người Gio Linh nhiệt tình như thế đó.
Thêm một lần nữa tôi được ăn bún hến Mai Xá. Thật lạ, đây là món ăn đã lọt vào top 100 ẩm thực Việt Nam mà sao đi hỏi nhiều người cả bắc lẫn nam đều chưa biết tiếng? Có lẽ, trong vô vàn các món ẩm thực độc đáo của đất nước ta thì bún hến Mai Xá độc đáo và khó tìm nhất, chính vì vậy, du khách muốn tự tìm đến vùng đất này để thưởng thức thay vì đem đi lưu truyền.
Gió biển cuốn quanh đượm mùi tôm cá. Đá đằng xa nhấp nhô, tạo cho tôi gợn nhớ ký ức tươi đẹp nơi dây. Biển xanh, cát trắng, nắng vàng, ba mầu hòa quyện với nhau rực rỡ. Bên bờ biển tuyệt vời ấy, có người được ăn món bún độc đáo đã tồn tại lâu năm. Khỏi phải nói, đoàn chúng tôi đã háo hức như thế nào, rồi tất cả lại ồ lên thích thú khi vừa ăn vừa được giải thích tận tình. Bạn hướng dẫn viên có lẽ đã có nhiều năm kinh nghiệm, tả về món ăn không chỉ bằng trí nhớ mà còn dùng cả cảm xúc:
- Món ăn này thật ra là con chắt chắt các cô, chú ạ. Tuy không phải là hến thật nhưng chính con chắt chắt ấy đã tạo vị ngon cho món ăn này. Con chắt chắt là một họ nhà hến, nhưng nhỏ hơn rất nhiều, có mầu đen, vị ngọt đặc biệt. Mọi người biết không, thịt chắt chắt ngoài vị ngon thanh mát ra còn có tác dụng thanh nhiệt, mát gan, giải độc cơ thể. Vì vậy khi ăn xong món bún hến Mai Xá này, chắc chắn ta sẽ cảm thấy trong người thoải mái, rịn chút mồ hôi, cơ thể được thanh lọc.
Chỉ qua lời giới thiệu đơn giản như vậy thôi, tôi cũng đã cảm nhận được truyền thống và tình yêu người dân nơi đây với món ăn độc đáo này như thế nào. Gắp từng đũa bún, ăn từng thìa nước là đã thấy được sự kỳ công mà giản dị, thấy công sức đã tạo nên món ăn đậm đà bản sắc miền biển Trung Bộ. Món bún lấy tên chính làng quê đã tạo ra nó, tạo nên hương vị miền quê in đậm dấu ấn trong lòng du khách.
Không thể tả được sự công phu trong món bún hến miền biển này. Con chắt chắt là sinh vật sống dưới bùn, phải mất nhiều thời gian để bắt. Tôi đã thấy cảnh người lớn, trẻ em cùng nhau ra biển để bắt chắt chắt, họ dồn tất cả tâm huyết của mình cứ như đó là niềm đam mê lớn lao. Chắt chắt bắt về còn phải sơ chế, ngâm trong nước, vò kỹ để chắt chắt há miệng cho sạch bùn cát. Sau khi có nguyên liệu, chắt chắt được luộc rồi xào trên chảo. Nước dùng của món bún này có gừng, ớt và các gia vị truyền thống, làm món ăn thêm đậm vị, thơm hương.
Ăn bát bún hến Mai Xá, cảm giác đầu tiên là ngon, sau đó thấy được tiếp đãi trọng thị bởi đây chính là một bữa tiệc vùng quê miền biển.
Bún hến Mai Xá đơn giản, dân dã là vậy mà sao hương vị lại ngọt nồng khó quên? Phải chăng, đó là do bao tâm huyết, bao tinh túy của người dân sông nước tích tụ lại để thăng hoa? Hay đơn giản chỉ là cảm cái tình của họ nên khách ăn thấy ngon?
Tôi không thể trả lời được câu hỏi đó, nhưng với người dân nơi đây thì đơn giản lắm: ăn là ngon. Món ăn họ làm với tâm huyết và sự chân thành thì tất nhiên sẽ ngon. Đôi khi những điều giản dị lại vô cùng ý nghĩa. Đến Mai Xá, ăn bún hến Mai Xá, du khách lại ghi thêm trong lòng một nét văn hóa ẩm thực mới.
