Đổ lỗi lẫn nhau
Ngày 1-8 vừa qua, chính quyền Hà Lan yêu cầu thu hồi trứng gà khỏi các siêu thị và kêu gọi người tiêu dùng tiêu hủy trứng đã mua. Nguyên nhân là do nhà chức trách phát hiện dư lượng chất fipronil sau khi tiến hành xét nghiệm mẫu trứng gà tại các trang trại nước này. Chất fipronil được một công ty chuyên về nông nghiệp Hà Lan là ChickFriend đưa vào các trang trại gia cầm nhằm diệt bọ ký sinh trên gà.
Le Monde cho biết, fipronil là chất được sử dụng phổ biến trong ngành trồng trọt để trừ sâu bệnh cho cây. Tuy nhiên, loại hóa chất này bị cấm sử dụng trong chăn nuôi động vật làm thực phẩm cho con người. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nếu dư lượng fipronil trong thực phẩm cao, hóa chất này có thể gây ra các bệnh về thận, gan và tuyến giáp.
Sau đó, Hà Lan ra lệnh đóng cửa 180 trang trại trong nước, đồng thời tiến hành tiêu hủy gần năm triệu gà mái và toàn bộ số trứng gà đã sản xuất. Dù vậy, với vai trò là nước xuất khẩu trứng lớn nhất châu Âu, hàng triệu trứng gà nhiễm độc đã kịp “cập bến” nhiều nước trong khu vực. Cho đến thời điểm này, ngoài Hà Lan, đã có 16 nước châu Âu và một lãnh thổ thuộc châu Á là Hồng Công (Trung Quốc) thông báo phát hiện trứng nhiễm fipronil tại các siêu thị. Các nước này lập tức thu hồi và tiêu hủy toàn bộ số trứng bẩn, đồng thời trấn an người dân rằng dư lượng fipronil trong trứng chỉ chiếm một phần nhỏ và chưa thể gây ra những tác hại tiêu cực lên sức khỏe con người.
Theo BBC, vụ việc trở nên nghiêm trọng hơn khi trong những ngày qua, các nước bị ảnh hưởng liên tục đổ lỗi cho nhau. Theo đó, Cục An toàn thực phẩm Bỉ (AFSCA) được cho là vào đầu tháng 6 đã nhận thông báo về trứng nhiễm độc fipronil nhưng đến cuối tháng 7 mới báo động cho Ủy ban châu Âu (EC). Các phương tiện truyền thông châu Âu cũng đưa tin loại thuốc có chứa chất độc hại fipronil là do một công ty của Bỉ cung cấp cho ChickFriend. Trong khi đó, ngày 9-8, Bỉ cáo buộc Hà Lan đã phát hiện trường hợp trứng nhiễm thuốc trừ sâu độc hại từ tháng 11-2016, nhưng đến tháng 8 năm nay mới chịu công bố. Và Hà Lan đã bác bỏ cáo buộc này.
Bê bối trứng gà nhiễm độc đã gây thiệt hại ước tính hàng triệu euro trên khắp châu Âu. Dù hàm lượng chất fipronil có trong trứng gà chưa gây hậu quả đối với sức khỏe con người như theo thông báo của một số nước châu Âu, vụ việc vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ phía người dân. Trước tình hình đó, giới chức tại Bỉ và Hà Lan đã quyết định tiến hành điều tra nguồn gốc chất độc trong vụ bê bối này, tập trung vào ChickFriend, một nhà cung cấp từ Bỉ và một công ty Hà Lan. Reuters cho biết, ngày 10-8, cảnh sát Hà Lan phối hợp cảnh sát Bỉ, dưới sự hỗ trợ của Cơ quan Tố tụng & Chính sách thuộc Liên hiệp châu Âu (EU) đã bố ráp tám địa điểm tại Hà Lan, bắt được hai kẻ tình nghi. Ngoài ra, cảnh sát tịch thu nhiều hồ sơ, xe hơi cũng như các sao kê ngân hàng.
Nhiều trang trại nuôi gà tại châu Âu bị ảnh hưởng bởi vụ bê bối trứng nhiễm độc. Ảnh: USNEWS
Nỗi lo về thực phẩm bẩn
Chất độc trong trứng gà được phát hiện chỉ sau hai tuần khi cảnh sát Tây Ban Nha cùng tám thành viên của Cơ quan Cảnh sát châu Âu (Europol), gồm Bỉ, Anh, Pháp, Italia, Bồ Đào Nha, Romania, Thụy Sĩ và Hà Lan triệt phá một đường dây tội phạm có tổ chức liên quan việc thay thịt bò bằng thịt ngựa và đưa vào tiêu thụ tại các thị trường ở châu Âu.
Theo đó, lực lượng chức năng Tây Ban Nha phát hiện những con ngựa bị bệnh có nguồn gốc từ Bồ Đào Nha và khu vực miền bắc Tây Ban Nha được giết mổ tại hai lò mổ khác nhau. Sau khi được chế biến, thịt ngựa được vận chuyển tới Bỉ, một trong những nước xuất khẩu thịt ngựa lớn nhất EU. Các tên tội phạm đã làm giả các loại giấy tờ để biến số thịt ngựa trên thành thịt bò, kiếm khoảng 23 triệu USD/năm. Sau quá trình điều tra, ngày 16-7 vừa qua, cảnh sát Tây Ban Nha đã bắt giữ 65 đối tượng với cáo buộc sát hại động vật, làm giấy tờ giả, gây nguy hại tới sức khỏe người dân, rửa tiền...
Trước đó, năm 2013, một vụ bê bối liên quan thịt ngựa cũng làm châu Âu điêu đứng. Theo The Telegraph, giữa tháng 1-2013, cơ quan chức năng Ireland phát hiện thịt ngựa đóng mác thịt bò đông lạnh do các công ty của Ireland và Anh sản xuất, được bày bán tại các chuỗi siêu thị lớn ở Anh. Vụ việc đã gặp phải sự chỉ trích mạnh mẽ của người dân sau khi Cục Tiêu chuẩn thực phẩm Anh (FSA) tuyên bố phát hiện chất cấm trong những lô thịt ngựa. Theo đó, trong các loại thịt ngựa được cho là có nguồn gốc từ Romania này bị nghi ngờ có các loại chất cấm có thể gây bệnh cho con người, bởi những con ngựa bị mổ lấy thịt nhiều khả năng là ngựa đua, ngựa chở hàng - loại ngựa thường được cho dùng chất kích thích để tăng sức khỏe.
Chỉ trong vòng một tháng, vụ bê bối “ngựa giả bò” đã lan sang hầu hết các quốc gia châu Âu, không chỉ khiến các doanh nghiệp bán lẻ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, mà còn làm cho ngành công nghiệp chế biến thịt điêu đứng. Các nước bị ảnh hưởng phải thu hồi hàng chục tấn thịt bò nghi ngờ là thịt ngựa. Nhiều cơ sở cung cấp thịt bò có số lượng nhân viên lớn thậm chí đã phải đóng cửa trong một thời gian dài.
Theo CNN, thực phẩm là một trong những mặt hàng không thể thiếu nhưng hiện nay vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm đang trở thành nỗi lo của người dân các nước trên thế giới. Theo số liệu của WHO, cứ 10 người thì có một người bị nhiễm bệnh sau khi tiêu thụ thực phẩm bị nhiễm độc. Hằng năm, có khoảng 420 nghìn người tử vong vì thức ăn kém chất lượng, trong số đó có 40% là trẻ em do sức đề kháng kém.
Trước tình hình này, kể từ năm 2011, Europol và Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) thường xuyên tiến hành các chiến dịch truy quét thực phẩm “bẩn”, thực phẩm giả và kém chất lượng tại nhiều địa điểm châu Âu. Lực lượng chức năng đã tiến hành các cuộc kiểm tra tại các cơ sở sản xuất, cửa hàng, chợ, sân bay, cảng biển, khu công nghiệp,... thu giữ lượng thực phẩm có hại cho sức khỏe trị giá lên tới hàng trăm triệu USD.
Tuy nhiên, an toàn thực phẩm là công việc đòi hỏi sự chung tay, phối hợp của nhiều cơ quan, chính quyền trong mọi lĩnh vực. Do vậy, dù đã có những biện pháp nhằm thắt chặt an toàn thực phẩm song việc kiểm soát thực phẩm vẫn còn những lỗ hổng, đòi hỏi những chính sách và hành động quyết liệt hơn nữa.
