Nhà trường, phụ huynh chưa mặn mà
Theo Sở Giao thông vận tải TP Hồ Chí Minh, năm 2017, thành phố chỉ có 123 trường tham gia, với 323 phương tiện, chở gần 36.700 học sinh, đạt 90% chỉ tiêu đề ra cho cả năm. Nhưng nếu so với năm 2016, số lượng học sinh đi học bằng xe buýt trên địa bàn thành phố giảm 10%. Không những vậy, số lượng trường tham gia loại hình đưa đón học sinh bằng xe buýt chỉ tập trung nhiều ở các huyện ngoại thành (Cần Giờ, Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh và Nhà Bè), chiếm 71% tổng số trường (89/123 trường). Ở các khu vực này, số lượng học sinh tham gia đông do đường sá thuận lợi, bảo đảm giờ giấc, gia đình điều kiện kinh tế còn khó khăn.
Toàn thành phố có 24 quận, huyện nhưng chỉ có 15 quận, huyện tham gia đưa đón học sinh bằng xe buýt. Đơn cử, tại quận Nhú Nhuận, Phòng Giáo dục và Đào tạo quận phản ánh, hiện nay các trường tiểu học, THCS trên địa bàn không mặn mà trong việc cho học sinh đi lại bằng xe buýt. Bởi, theo các bậc phụ huynh, nhà họ đều gần trường học. Bên cạnh đó, nhiều gia đình ở trong các con hẻm sâu, cho con em đi học bằng xe buýt không hề thuận tiện. Thực tế, hoạt động vận tải bằng xe buýt chưa được cải thiện nhiều về chất lượng xe cộ, thái độ phục vụ của nhà xe cũng có nhiều vấn đề đáng bàn. Đó cũng là lý do quan trọng để các bậc phụ huynh trên địa bàn quận Phú Nhuận ”nói” không với xe buýt.
Trước thực trạng nêu trên, ông Nguyễn Văn Gia Thụy, Phó trưởng Phòng Chính trị tư tưởng (Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh) cho biết, theo chỉ tiêu năm 2017, thành phố phải vận chuyển bằng xe đưa đón hơn 40.000 học sinh, thế nhưng không đạt. Do vậy, để đạt được chỉ tiêu đặt ra là đến năm 2020 có 15% số lượng học sinh đi học bằng xe buýt là không hề đơn giản đối với các sở, ngành và đơn vị liên quan.
Theo ông Thụy, hoạt động đưa đón học sinh bằng xe buýt trên địa bàn thành phố còn nhiều bất cập, hạn chế. Đáng lưu ý nhất là vấn đề chất lượng xe buýt không đáp ứng được yêu cầu, thái độ phục vụ của nhà xe chưa tốt, mức trợ giá còn thấp. Đơn cử, mức trợ giá đối với thành phố là 2.830 đồng/lượt và huyện Cần Giờ là 3.537 đồng/lượt, như vậy chưa khuyến khích được các doanh nghiệp vận tải đầu tư phương tiện, nâng cao chất lượng dịch vụ.
Nhân lực phục vụ điều hành và quản lý công tác này còn thiếu, trong khi trung bình một Phòng Giáo dục và Đào tạo quận, huyện phải đảm đương từ bốn đến năm công việc khác nhau. Mặt khác, việc quản lý và xác nhận số lượng học sinh tham gia hoạt động đưa đón hằng ngày do nhà trường thực hiện. Nhưng do nhà trường không đủ nhân sự thực hiện, nên gây ra tâm lý e ngại khi cho học sinh tham gia hoạt động đưa đón bằng xe buýt có trợ giá, khiến việc mở rộng hoạt động không đạt hiệu quả mong muốn.
Chưa hết, theo phản ánh của các trường tham gia ký kết hợp đồng vận chuyển học sinh bằng xe buýt, khi làm thủ tục hành chính rất mất thời gian và gây phiền hà. Đại diện Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nhà Bè cho hay, các trường khi đăng ký tham gia đều trực tiếp ký kết với Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố. Thế nhưng, mỗi khi có vấn đề gì liên quan đến hoạt động này đều mời đích thân hiệu trưởng của nhà trường vào trung tâm thành phố để làm việc. Nhiều người phải di chuyển hàng chục km, vừa mất thời gian, lại không hiệu quả. Trong khi, nhà trường hoàn toàn có thể cử phó hiệu trưởng đại diện lên làm việc.
Còn theo ông Trần Chí Trung, Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP Hồ Chí Minh, công tác tổng hợp nhu cầu học sinh tham gia đi học bằng xe đưa đón của các Phòng Giáo dục và Đào tạo quận, huyện trên địa bàn gửi về Trung tâm chậm, dẫn đến việc ký hợp đồng đưa đón học sinh giữa Trung tâm, nhà trường và doanh nghiệp vận tải không đúng tiến độ. Điều này góp phần làm cho sản lượng đưa đón học sinh giảm, chưa đạt được mục tiêu đề ra.
Cũng theo ông Trung, nguyên nhân dẫn đến một số quận trung tâm thành phố không mặn mà với xe buýt do vào giờ cao điểm, việc bố trí điểm dừng đón, trả học sinh phần lớn còn thiếu, chưa đủ điều kiện và rất khó khăn. Thế nên, phụ huynh học sinh sẽ chọn loại hình đưa đón có chất lượng cao (xe có máy lạnh, có bảo mẫu hướng dẫn, xe đón tận nhà) để cho con em đi học. Ngoài ra, ở một số trường hội phụ huynh tự đứng ra tổ chức vận chuyển và huy động mức đóng góp để thực hiện.
Nhu cầu đi xe buýt trong học sinh, sinh viên ngày càng gia tăng.
Cần tổ chức lại hoạt động
Mức trợ giá đưa đón học sinh bằng xe buýt được áp dụng từ năm 2006, tính toán dựa trên nhóm xe 12 chỗ ngồi từ giai đoạn đầu thí điểm hoạt động vào năm 2002. Do đó, tính đến nay mức đơn giá có những điểm không phù hợp tình hình thực tế, chưa khuyến khích được các doanh nghiệp vận tải thay đổi đầu tư phương tiện và nâng cao chất lượng dịch vụ, mà chỉ hoạt động cầm chừng.
Để thực hiện được mục tiêu thành phố đề ra, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP Hồ Chí Minh đề xuất mức trợ giá mới trong năm 2018. Cụ thể, xe buýt có máy lạnh áp dụng cho thành phố là 3.968 đồng/lượt/học sinh, còn huyện Cần Giờ là 4.587 đồng/lượt/học sinh; đối với xe buýt không máy lạnh, thành phố là 3.760 đồng/lượt/học sinh và Cần Giờ là 4.028 đồng/lượt/học sinh. Từ đó, mức trợ giá cho hoạt động đưa đón học sinh trên địa bàn thành phố sẽ tăng từ 930 đến 1.138 đồng/lượt/học sinh, riêng địa bàn huyện Cần Giờ là từ 491 đến 1.050 đồng/lượt/học sinh. Như vậy mới khuyến khích được doanh nghiệp vận tải thay đổi đầu tư phương tiện và nâng cao chất lượng dịch vụ.
Đối với giải pháp cải tiến phương tiện, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP Hồ Chí Minh sẽ tập trung đổi mới phương tiện, các phương tiện phải bảo đảm trang bị đầy đủ các thiết bị mang tính bắt buộc như thiết bị giám sát hành trình, camera giám sát, đầu đọc thẻ thông minh, hệ thống nhắc lái xe kiểm tra hành khách… Đến nay, toàn thành phố có khoảng 2.586 xe buýt tham gia hoạt động vận tải hành khách công cộng, trong đó, có khoảng 330 xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch CNG; 2.266 xe buýt sử dụng dầu diezen và 21 xe buýt sử dụng xăng. Thời gian tới, sẽ tập trung chuyển đổi phương tiện chạy bằng khí CNG vào phục vụ đưa đón học sinh.
Theo ông Trần Quang Lâm, Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải TP Hồ Chí Minh, hiện các phương tiện tham gia đưa đón học sinh trên địa bàn thành phố đều đã có niên hạn sử dụng hơn 10 năm. Thế nên, để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vận tải đầu tư phương tiện mới, Sở đề xuất thành phố hỗ trợ toàn bộ lãi vay trong vòng 10 năm đối với 70% giá trị phương tiện, 30% còn lại nhà đầu tư trả trước.
Theo Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh, hiện số lượt trợ giá trên địa bàn huyện Cần Giờ là bốn lượt học sinh/ngày và 23 địa bàn còn lại là hai lượt học sinh/ngày. Thực tế thì số lượng học sinh có nhu cầu học hai buổi/ngày tăng cao, tương ứng phải có bốn lượt đưa đón học sinh/ngày. Do đó, kiến nghị thành phố trợ giá bốn lượt học sinh/ngày, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các em đi học và hỗ trợ phụ huynh học sinh yên tâm công tác, giảm bớt một phần mức chi phí dịch vụ hằng tháng. Đồng thời, thu hút số lượng học sinh tham gia đi học bằng xe đưa đón, góp phần kéo giảm ùn tắc giao thông phía trước các cổng trường và giảm tai nạn giao thông.
Bên cạnh đó, Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố hằng năm sẽ đưa ra tiêu chí về số lượng học sinh tham gia đi học bằng xe buýt và giao chỉ tiêu cụ thể cho các Phòng Giáo dục và Đào tạo quận, huyện cũng như các trường học, để phấn đấu thực hiện; bảo đảm hoàn thành chỉ tiêu mà thành phố đề ra (đến năm 2020, mỗi trường đạt từ 15% đến 20% số lượng học sinh đi học bằng xe buýt). Thời gian tới, các nhà xe cần chấn chỉnh cung cách, thái độ phục vụ, tăng thêm số lượng nhân viên trên từng chuyến xe để bảo đảm việc đưa đón học sinh, nhất là bậc tiểu học, diễn ra an toàn.
