Thỏa thuận nói trên không những giúp khai thông thế bế tắc trên chính trường Israel, mà còn tạo hy vọng chính phủ liên minh mới sẽ có những đường hướng phát triển khác biệt, nhất là trong mối quan hệ với Palestine.
Thông báo được ông Lapid gửi tới Tổng thống Reuven Rivlin bằng email, trong đó có đoạn viết: “Tôi rất vinh dự thông báo với Tổng thống về việc đã thực hiện thành công nhiệm vụ thành lập chính phủ mới”. Văn phòng Tổng thống Israel cho biết, ông Rivlin ngay sau đó đã gọi điện chúc mừng ông Lapid.
Hôm 6-5, ông Lapid được Tổng thống Rivlin giao nhiệm vụ đứng ra đàm phán thành lập chính phủ mới sau thất bại của Thủ tướng Netanyahu. Hạn chót để ông Lapid hoàn thành nhiệm vụ này là trước ngày 2-6. Để có thể vận động được sự ủng hộ của các đảng đại diện cho tối thiểu 61 ghế trong Quốc hội Israel (Knesset) để thành lập chính phủ, ông Lapid đã nhận được “lá bài” quyết định từ ông Naftali Bennett - lãnh đạo đảng Yamina. Theo thỏa thuận giữa các bên, ông Bennett và ông Lapid sẽ luân phiên nhau làm Thủ tướng trong chính phủ mới. Gọi đây là “chính phủ thay đổi”, ông Lapid tuyên bố chính phủ mới “sẽ làm việc vì mọi công dân Israel, tôn trọng đối thủ, làm tất cả để thống nhất và kết nối mọi thành phần trong xã hội”.
Trước đó, ngày 1-6, đảng Likud của ông Netanyahu đã thách thức tính hợp pháp của việc thủ lĩnh đảng cánh hữu Yamina, ông Naftali Bennett nỗ lực tham gia thành lập chính phủ mới. Trong một lá thư gửi các luật sư Văn phòng Tổng thống Israel, đảng Likud cho rằng, ông Lapid không có quyền trao lại chức thủ tướng cho ông Bennett vì ông Lapid đã không tuyên thệ nhậm chức thủ tướng luân phiên. Trả lời bức thư này, thông báo từ Văn phòng Tổng thống Israel cho hay nội dung trong lá thư của đảng Likud là không hợp pháp.
Quyết định này có thể sẽ đặt dấu chấm hết đối với sự nghiệp kéo dài kỷ lục 15 năm, bao gồm 12 năm liên tục của Thủ tướng Netanyahu. Ông Netanyahu năm nay 71 tuổi, đang phải đối mặt các phiên tòa hình sự với cáo buộc lừa dối, hối lộ và bất tín. Sau cuộc xung đột vũ trang kéo dài 11 ngày giữa Israel với lực lượng Hamas tại dải Gaza của Palestine hồi trung tuần tháng 5 vừa qua, uy tín của ông trong nước đã tăng trở lại, song vẫn không đủ để lôi kéo thêm sự ủng hộ của các nghị sĩ.
Trong bối cảnh nền kinh tế Israel đang bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 và nỗ lực lấy lại hình ảnh trước cộng đồng quốc tế sau cuộc xung đột đẫm máu với Hamas, việc thành lập chính phủ mới rất cần được đẩy nhanh hơn bao giờ hết. Những kỳ vọng về sự khác biệt trong đường hướng phát triển đất nước của ban lãnh đạo mới đã xuất hiện, khi ông Bennett từng tuyên bố rằng, một chính phủ liên kết sẽ “đưa cỗ xe chính trị Israel thoát khỏi vũng lầy”, đưa nước này thoát khỏi thế bế tắc chính trị kéo dài.
Dù vậy, chính phủ liên minh mới của Israel được dự báo sẽ phải đối mặt không ít khó khăn và thách thức, mà trước mắt chính là gỡ rối “mớ bòng bong” chính trị của chính phủ tiền nhiệm. Tiếp đó, cách thức xây dựng tiến trình hòa bình Trung Đông với Palestine sao cho hiệu quả cũng là bài toán khó, đòi hỏi chính phủ mới phải tìm kiếm được sự thống nhất cao giữa các phe phái chính trị và xã hội. Đây không phải là công việc dễ dàng, do tranh chấp lãnh thổ hàng thế kỷ qua giữa Israel và Palestine vẫn luôn là nút thắt khó gỡ nhất trên thế giới.
Thỏa thuận thành lập chính phủ liên minh còn cần phải được Knesset thông qua mới có hiệu lực, do vậy được dự báo sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng 3 vừa qua, nếu tính cả số ghế của hai đảng Yamina và Ra’am, phe đối lập của ông Lapid chỉ vượt mức tối thiểu không nhiều. Vì vậy, vẫn còn khả năng phe của Thủ tướng Netanyahu sẽ vận động một số nghị sĩ trong liên minh đối lập phủ quyết việc này. Tuy nhiên, một bước dịch chuyển mới là điều mà cử tri Israel trông đợi nhằm thay đổi tình hình đất nước.
