Tóc em dài em cài bông thiên lý...

Cách đây hơn 10 năm, mẹ vợ tôi từ Quảng Trị vào Cần Thơ chăm bẵm cháu ngoại, mang theo một chiếc túi cũ, đựng những cành hoa thiên lý để trồng. Nhà ở khu dân cư khá chật chội, may có giàn thiên lý trước hiên nhà ngan ngát tỏa hương. 

Do không có nhiều đất và khoảng không nên mẹ tôi phải lấy gạch ghép lại quanh cổng rào, đổ đất mùn vét từ những con mương quanh nhà vào và cuộn tròn những nhánh thiên lý xuống đất để trồng. Loại hoa này phù hợp tiết trời nhiều nắng và gió phương nam nên mọc lên rất nhanh. Ngoài việc bón đủ loại phân, mẹ tôi còn lấy đầu cá, tôm… chôn vùi vào gốc thiên lý và ngày nào cũng tưới nước đậm hai lần. Chỉ sau ba tháng, giàn thiên lý đã lên xanh um, che cả khoảng sân nho nhỏ. Mẹ dù tấm lưng còng vì chứng đau cột sống, vẫn bắc ghế đẩu để với lên cột những ngọn thiên lý không chịu leo vào giàn, dùng kéo cắt bỏ những cành, lá bị sâu, cành già yếu… giúp thiên lý quang hợp tốt, giảm mầm bệnh. Để bảo vệ hoa, mẹ thường dùng tăm tre xuyên qua kẽ chùm nụ đẩy rệp ra ngoài…

Chỉ sau một thời gian chăm bẵm, thiên lý đã mọc đầy giàn và ra những chùm hoa xinh xinh, trắng xanh, tỏa mùi hương dìu dịu rất đặc trưng. Bữa cơm đầu tiên với món bông thiên lý xào thịt bò khiến tôi không bao giờ quên được vị ngọt, thanh, nhai mềm, giòn. Không chỉ có bông, những lá non, ngọn của cây thiên lý cũng được mẹ tỉa để xào thêm, ăn cũng rất ngon miệng. 

Mẹ còn hái nhiều bông thiên lý để tặng cho bà con láng giềng và hướng dẫn cách chế biến. Ai cũng tấm tắc khen ngon và xin mẹ tôi vài cành để trồng. Bông thiên lý nhiều nên thi thoảng mẹ tôi hái vào buổi chiều độ 1 kg đặt vào góc nhà để sáng hôm sau thằng cháu nội của bà đem đi bỏ mối lấy tiền mua sách vở. Hoa thiên lý giàu dinh dưỡng, giá bán cao gấp 4 - 5 lần so các loại cây màu khác, rất dễ bán với giá khoảng 50 nghìn đồng/kg.

Thiên lý mọc um tùm, đầy giàn mang lại bầu không khí mát mẻ cho gia đình chúng tôi. Chiều chiều, mẹ tôi ẵm cháu nhỏ cùng con cái láng giềng vui chơi dưới giàn thiên lý, đón những cơn gió mát thổi về rào rào qua từng chùm lá xanh non. Hoa mọc thành từng chùm nơi nách lá, có mầu xanh lục hoặc mầu vàng rất bắt mắt, khiến trong tôi dậy lên cảm xúc bình yên.

Nay mẹ tôi đã về quê nhà để điều trị bệnh, nhưng bà con láng giềng vẫn hay nhắc tới bà khi ngắm nhìn những giàn thiên lý ra bông. Mỗi ngày tưới cây cùng cậu con trai, tôi lại hào hứng nói chuyện về bà ngoại của cháu từng vất vả như thế nào để gia đình có cả một giàn thiên lý hoa chi chít, để xào, nấu canh, để chế biến thành nhiều món ngon, lạ miệng thủa nào, khiến con trai tôi rất thích thú. Tôi nhớ hai câu ca dao hay về loài hoa đáng yêu này: “Tóc em dài em cài bông thiên lý/Miệng em cười anh để ý, anh thương”.