Theo dữ liệu mới nhất do FiinRatings tổng hợp với cập nhật từ nguồn của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội, tính đến ngày 11/11/2022 thì thị trường trái phiếu đang tạm dừng với duy nhất một đợt phát hành của Công ty TNHH Khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo. Đợt phát hành này có mức 210 tỷ đồng có kỳ hạn 5 năm. Việc phát hành được Masan Group bảo lãnh nhằm tái cấp vốn cho hai lô trái phiếu đã đáo hạn vào ngày 25/9/2022.
Các công ty hoạt động trong lĩnh vực phát triển bất động sản và tín dụng hiện đang ngừng phát hành. Vì cả hai lĩnh vực này đều đang phải đối mặt với những yếu tố bất lợi như môi trường lãi suất cao, những yêu cầu mới và chặt chẽ của Nghị định 65 khiến nhu cầu đối với trái phiếu giảm. Đồng thời những sự kiện thời sự gần đây làm cho niềm tin của nhà đầu tư bị xói mòn đối với thị trường trái phiếu.
Trong tháng 10, các tổ chức phát hành đã tích lực mua lại trái phiếu, dư nợ trái phiếu trong nước đã giảm xuống hơn 15,8 nghìn tỷ đồng. Giá trị mua lại và giá trị đáo hạn lần lượt đạt con số là 5,81 nghìn tỷ đồng và 10,23 nghìn tỷ đồng. Các tổ chức tín dụng đã mua lại trái phiếu nhất với giá trị 3,09 nghìn tỷ đồng, chiếm 53,27% tổng giá trị mua lại trong tháng 10. Các nhà phát triển bất động sản mua lại 2,23 nghìn tỷ đồng, chiếm 21,77%. Một phần nguyên nhân làm giảm giá trị lưu hành trái phiếu là do các tổ chức phát hành quyết định đổi hàng hóa của họ để thanh toán trái phiếu và tái cấu trúc trái phiếu thành các khoản vay.
Trái phiếu bất động sản hiện là tâm điểm của thị trường. Tính đến tháng 10, tổng dư nợ của lĩnh vực này là 445 nghìn tỷ đồng, chiếm 34% tổng dư nợ và 50% dư nợ phi ngân hàng (896 nghìn tỷ đồng). Mặc dù, hoạt động mua lại trước kỳ hạn gây khó khăn cho dòng tiền của tổ chức phát hành, việc mua lại cũng làm giảm áp lực đáo hạn. Theo thống kê, giá trị dư nợ của ngành bất động sản sau ngày 15/11/2022 đã giảm xuống còn 21,85 nghìn tỷ đồng.
Giá trị dư nợ còn lại không đáng kể, phần lớn là từ các tổ chức phát hành chưa niêm yết. Các chuyên gia cho rằng, việc cơ cấu lại nợ sẽ sớm được thực hiện, đặc biệt là trái phiếu được bán trên thị trường thứ cấp cho các nhà đầu tư cá nhân. Tuy nhiên, áp lực nợ đến hạn sẽ vẫn ở mức cao là 119,05 nghìn tỷ đồng vào năm 2023 và 111,81 nghìn tỷ đồng vào năm 2024.
Báo cáo tháng 10 của FiinRatings cho biết, thị trường đang chứng kiến hàng loạt giải pháp tái cơ cấu nợ. Trong đó, có ba lựa chọn phổ biển trên thị trường mà các tổ chức phát hành đã sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp. Đó là, gia hạn thời hạn thanh toán gốc với lãi suất mới, chuyển sang hợp đồng vay dài hạn với lãi suất mới và chuyển đổi sang sản phẩm bất động sản.
Đây là tín hiệu tích cực cho tình trạng khan hiếm thanh khoản hiện nay, giúp làm giảm bớt áp lực dòng tiền ngắn hạn. Mức lãi suất mới cũng phản ánh xu hướng tăng lãi suất gần đây. Lãi suất dao động từ 12-13%, cao hơn 4-5% so với lãi suất tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng lớn. Báo cáo của FiinRatings kỳ vọng chất lượng tín dụng và khả năng thanh toán của các tổ chức phát hành, bao gồm cả rủi ro pháp lý mới liên quan đến các bất động sản được chuyển đổi, sẽ được xác định rõ hơn cho các trái chủ.
Bất chấp sự ảm đạm của thị trường sơ cấp trong nước, việc huy động vốn vay quốc tế đang diễn ra sôi động. Nhiều công ty đã huy động vốn thành công với 10 giao dịch gần đây có tổng giá trị khoảng 1,915 tỷ USD. Các bên vay là Masan Group (600 triệu USD), VPBank (500 triệu USD), SeABank (200 triệu USD), Chứng khoán Bản Việt (105 triệu USD), VNDirect (75 triệu USD), F88 (60 triệu USD), Vinfast (135 triệu USD), Novaland (40 triệu USD), Tập đoàn Lộc Trời (100 triệu USD) và Be Group (100 triệu USD).
Lãi suất của các khoản vay quốc tế có xu hướng cao hơn trước do môi trường lãi suất tăng và chi phí phòng ngừa rủi ro tỷ giá cao hơn. Tỷ giá kỳ hạn một năm của USD/VND là từ 4-5%. Do đó, chi phí cho vay thực tế (bao gồm lãi suất danh nghĩa, chi phí phòng ngừa tỷ giá hối đoái, chi phí bảo lãnh và giao dịch) có thể lên tới 13-17% tùy theo điều kiện. Nhưng đây là một động thái tích cực trong bối cảnh các kênh vốn nội địa khác đang bị hạn chế.
Những tổ chức quốc tế hiện vẫn đang duy trì niềm tin đối với sự phát triển của các tập đoàn lớn tại Việt Nam trong dài hạn. Việc huy động vốn đang diễn ra với những rủi ro được tính vào lợi suất. Các khoản vay quốc tế cũng sẽ góp phần tạo ra áp lực trả nợ đến hạn và tái cơ cấu nợ tại một số công ty.
