Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới BRICS ban đầu gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Tại hội nghị thượng đỉnh năm 2023, nhóm BRICS đã mở rộng lần đầu sau hơn một thập niên, mời Ai Cập, Ethiopia, Iran, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) gia nhập. Tháng 1/2025, Indonesia đã chính thức trở thành quốc gia Đông Nam Á đầu tiên tham gia BRICS.
Vấn đề "phi USD hóa" hoặc giảm ảnh hưởng của đồng USD trong thương mại toàn cầu đã nhận được nhiều sự chú ý bên trong nhóm BRICS. Nga là nước đưa ra ý tưởng giới thiệu một loại tiền tệ BRICS năm 2022. Theo AP, phát biểu ý kiến tại Hiệp hội Thống đốc đảng Cộng hòa ở Thủ đô Washington D.C mới đây, Tổng thống Trump chỉ trích gay gắt ý định của các nước BRICS (gồm muốn thiết lập đồng tiền riêng để "hủy hoại đồng USD"). Ông nhắc lại rằng, một trong những điều đầu tiên mà ông từng đề cập sau lễ nhậm chức ngày 20/1 là việc sẽ áp thuế 150% đối với bất kỳ quốc gia BRICS nào đề cập đến việc loại bỏ USD.
Hiện các nước BRICS chưa đưa ra bất kỳ phản hồi nào sau phát ngôn mới nhất của Tổng thống Trump. Trước đó, ông Trump từng tuyên bố sẽ áp mức thuế 100% đối với hàng nhập khẩu từ các nước BRICS nếu họ thiết lập đồng tiền riêng hoặc từ bỏ đồng USD. Ông cũng cảnh báo sẽ cắt đứt quan hệ với bất kỳ nước nào cố gắng thay thế đồng USD trong thương mại quốc tế.
Cuối tháng trước, trong một bài đăng trên nền tảng truyền thông xã hội Truth Social, ông Trump viết: "Chúng tôi sẽ yêu cầu các quốc gia cam kết không tạo ra một loại tiền tệ BRICS mới, cũng như không ủng hộ bất kỳ loại tiền tệ nào khác để thay thế đồng USD hùng mạnh, nếu không, họ sẽ phải đối mặt mức thuế 100%".
Lời đe dọa này từng được ông Trump đưa ra trong một tuyên bố hôm 30/11/2024. Khi đó, Nga cho biết bất kỳ nỗ lực nào của Mỹ nhằm buộc các nước sử dụng USD đều sẽ phản tác dụng. Hiện nhóm BRICS chưa có đồng tiền chung nhưng đã tiến hành nhiều cuộc thảo luận về chủ đề này sau khi Nga bị phương Tây áp đặt trừng phạt liên quan xung đột ở Ukraine.
Theo một nghiên cứu của Trung tâm Địa kinh tế thuộc Hội đồng Đại Tây Dương tiến hành năm 2024, đồng USD vẫn là đồng tiền dự trữ chính của thế giới, cả đồng euro của châu Âu lẫn các nước BRICS đều không thể giảm sự phụ thuộc toàn cầu vào USD. Trước động thái của Mỹ, Người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov cho biết, nhóm BRICS chỉ thảo luận về việc thiết lập các nền tảng đầu tư chung.
Lo ngại của Mỹ bắt nguồn từ tháng 7/2024, khi Đại sứ Nga tại Trung Quốc Igor Morgulov thông báo các nước thành viên BRICS đang đàm phán về một đồng tiền tệ chung. Phát biểu ý kiến bên lề Diễn đàn Hòa bình thế giới lần thứ 12 ở Bắc Kinh (Trung Quốc), Đại sứ Morgulov cho biết, các nước BRICS đang phát triển cơ chế và công cụ của một hệ thống tài chính độc lập hoàn toàn với đồng USD, song lưu ý các thành viên “không nên mong đợi những thay đổi trong tương lai gần”.
Trước đó, Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết, nước này đã mời các nước thành viên BRICS và các đối tác của liên minh này tiến hành thanh toán xuyên biên giới trên nền tảng thanh toán BRICS Bridge. Dự án này hiện đang ở giai đoạn phát triển sâu. Nga cho rằng, BRICS Bridge sẽ giải quyết sự phân mảnh của hệ thống thanh toán hiện tại bên ngoài “cơ sở hạ tầng không thân thiện” của phương Tây. Ngoài ra, nền tảng thanh toán kỹ thuật số chung này sẽ “bảo đảm mức độ bình đẳng phù hợp và góp phần phát triển quan hệ thương mại” giữa các nước BRICS và các quốc gia thân thiện.
Hiện BRICS đang áp dụng hệ thống thanh toán điện tử BRICS Pay, là hệ thống thanh toán số được xây dựng để giảm chi phí và thủ tục phức tạp của thanh toán quốc tế. Hệ thống này cho phép doanh nghiệp và người tiêu dùng thực hiện giao dịch bằng đồng nội tệ một cách an toàn và hiệu quả. Theo Bloomberg, BRICS hiện đóng góp khoảng 24% GDP toàn cầu và 16% kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của thế giới.
