Dự án đường dây 500 kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối có tổng chiều dài 514 km, đi qua 9 tỉnh, là dự án có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong kết nối lưới điện. Khi hoạt động, đường dây sẽ nâng khả năng truyền tải điện từ miền trung ra miền bắc từ 2.200 MV lên 5.000 MV, qua đó cơ bản giải quyết tình trạng thiếu điện ở miền bắc. Đặc biệt trong một số thời điểm mùa hè, lượng nước các hồ thủy điện phía bắc thấp hơn đáng kể so với nhu cầu điện đang ngày một tăng cao.
Tiến độ chậm, khó khăn trùng điệp
Trong hai ngày 27-28/1/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trực tiếp kiểm tra công trường và chủ trì họp trực tuyến với 9 tỉnh có đường dây 500 kV mạch 3 đi qua. Ngay sau đó, Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 43/TB-VPCP ngày 6/2/2024, thúc đẩy hơn nữa tiến độ hoàn thành dự án. Mục tiêu dự án phải được hoàn thành vào tháng 6/2024.
Do dự án lớn, thời gian thi công ngắn, số lượng các gói thầu rất lớn. Tổng cộng có tới 226 gói thầu: trong đó: 93 gói thầu xây lắp móng cột, lắp dựng cột; 73 gói cung cấp cột thép; 36 gói cung cấp dây dẫn, cáp quang; 17 gói cung cấp cách điện… Cơ bản tiến độ lựa chọn nhà thầu đã được triển khai bài bản. Cụ thể, đoạn Nhà máy Nhiệt điện Nam Định 1 - Thanh Hóa, đã hoàn thành lựa chọn nhà thầu. Đoạn Nam Định 1 - Phố Nối cũng đã hoàn thành lựa chọn nhà thầu, chỉ còn phải xử lý thêm một vài tình huống nhỏ…
Tuy nhiên, đến khâu giải phóng mặt bằng cho dự án lại gặp khá nhiều khó khăn. Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), có nhiều vướng mắc trong quá trình triển khai các dự án, nhưng nổi lên là những vướng mắc liên quan tới quy định chuyển đổi mục đích sử dụng rừng và các thủ tục tác động vào rừng để làm đường thi công, bãi tập kết nguyên vật liệu; tiến độ bàn giao mặt bằng vị trí móng cột và hành lang tuyến ở một số địa phương còn chậm.
Hiện, cả 9 tỉnh đều chưa thể bàn giao mặt bằng đủ cho vị trí xây móng cột, hoặc bàn giao nhưng vẫn chưa thể thi công. Tỉnh Hưng Yên mới chỉ bàn giao 28/34 vị trí (thuộc dự án Nam Định 1 - Phố Nối). Trong 6 điểm chưa bàn giao thì 4 điểm thuộc Khu công nghiệp Minh Đức. Không hiểu vì lý do gì UBND tỉnh Hưng Yên đã lỡ cấp đất cho 2 dự án. Chính vì vậy, Khu công nghiệp Minh Đức vẫn chưa bàn giao mặt bằng.
Tỉnh Hà Tĩnh bàn giao đủ 285/285 vị trí, nhưng lại chưa thể thi công tới 96 điểm. 60 trong số 96 điểm này chưa thể chuyển đổi mục đích sử dụng rừng và vướng mắc thủ tục tác động vào rừng để mở đường thi công các vị trí móng. 35 vị trí do Công ty TNHH MTV Cao-su Hà Tĩnh và Công ty TNHH MTV Cao-su Hương Khê Hà Tĩnh chưa thể tổ chức chặt hạ, thanh lý cây cao-su theo quy định…
Rất nhiều lý do được đưa ra và tựu trung lại mặt bằng vẫn chưa được bàn giao đầy đủ cho nhà thầu. Ngay cả khi mặt bằng được bàn giao thì thời gian còn lại để thi công cũng vô cùng ngắn. Tất cả những khó khăn cả chủ quan lẫn khách quan đang đặt ra những trở ngại để hoàn thành dự án đúng tiến độ.
 |
Cần đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm của ngành điện. Ảnh: HẢI ANH |
Không còn đường lùi
Đặc điểm của dự án đường dây 500 kV là đi qua nhiều địa phương, mỗi nơi lại có chính sách đền bù khác nhau. Vướng mắc trong khâu bàn giao mặt bằng đã được nhìn thấy từ trước. Dự án đường dây 500 kV mạch 3 Vũng Áng - Quảng Trạch - Dốc Sỏi - Pleiku 2 dài gần 742 km mất đến 4 năm để hoàn thành. Đó là vẫn chưa tính thời gian để hoàn thành một số thủ tục chuẩn bị cho dự án trước đó. Trong khi đường dây 500 kV Quảng Trạch - Phố Nối, Chính phủ yêu cầu phải hoàn thành trong 11 tháng.
Quay trở lại “nút thắt” giải phóng mặt bằng, một lý do thường xuyên được điểm tên là vấn đề phải tác động vào rừng để phục vụ thi công. Chỉ riêng câu chuyện này đã bắt buộc phải sửa đổi, bổ sung Nghị định 156/NĐ-CP ngày 16/11/2018 mới có thể “thông suốt”. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có Văn bản số 996/BNN-KL báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Đối với rừng tự nhiên đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1507/QĐ-TTg và số 1508/QĐ-TTg ngày 11/12/2023. Đối với rừng trồng, HĐND các tỉnh Thanh Hóa, Quảng Bình, Hà Tĩnh đã có nghị quyết chấp thuận. Các tỉnh còn lại đều đang xem xét để thông qua nghị quyết chấp thuận.
EVN đánh giá khối lượng dự án còn nhiều nhưng thời gian quá ngắn, nếu không có một số chính sách đặc thù rất khó về đích đúng hạn. Đơn vị chủ đầu tư kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao UBND các tỉnh quyết định chủ trương về tác động vào rừng. Thậm chí trước cả khi sửa đổi, bổ sung Nghị định 156/NĐ-CP.
Bên cạnh đó, EVN cũng kiến nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước xem xét chỉ đạo Tập đoàn Công nghiệp cao-su Việt Nam giao nhiệm vụ cho Công ty TNHH MTV Cao-su Hà Tĩnh và Công ty TNHH MTV Cao-su Hương Khê Hà Tĩnh phải hoàn thành việc chặt hạ cây cao-su và bàn giao mặt bằng trước ngày 29/2/2024.
Tại cuộc họp giao ban tháng 2/2024 về các dự án đường dây 500 kV mạch 3, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, mặc dù thời gian rất gấp nhưng đến nay các dự án đã thực hiện được một khối lượng công việc rất lớn: công tác bàn giao mặt bằng các vị trí móng đã đạt khoảng 91%, công tác thi công đã được triển khai đồng loạt trên toàn tuyến.
Theo đó, cần khẩn trương thi công ngay các vị trí đã có mặt bằng, đủ điều kiện thi công. Bên cạnh đó, các cơ quan liên quan tiếp tục phối hợp kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc phát sinh, bảo đảm yêu cầu về tiến độ, chất lượng dự án.
Hiện nay, tiến độ bàn giao mặt bằng móng cột đã quá chậm so với tiến độ Thủ tướng Chính phủ giao (hoàn thành ngày 15/2/2024). 105/1.180 vị trí cột móng vẫn chưa được bàn giao (khác với các vị trí bàn giao rồi nhưng chưa thể thi công). 4 tỉnh liên quan nếu không có biện pháp tích cực, cụ thể thì tiến độ dự án sẽ bị ảnh hưởng rất lớn. Rất có thể thời hạn hoàn thành dự án Chính phủ giao sẽ trở nên xa vời.
“Với tinh thần thẳng thắn và cầu thị, có thể nói rằng, so với cam kết mà các bộ, ngành, địa phương đã cam kết với Thủ tướng ngày 27 - 28/1 vừa qua vẫn còn khá xa. Nếu chúng ta không vượt qua những khó khăn, vướng mắc để thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng, hay nói cách khác là thực hiện cam kết của chính mình theo chỉ đạo của Chính phủ, thì rất khó có thể hoàn thành dự án đúng tiến độ đề ra”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.
Trong lúc đang phải loay hoay với các trở ngại trong việc thực hiện dự án mới, đường dây 500 kV bắc trung luôn ở tình trạng quá tải (2.500 - 2.700 MV). Nguy cơ quá tải dẫn đến rã lưới thường trực đối với cả hệ thống. Do vậy, mỗi cơ quan, địa phương liên quan cần đặt bản thân vào tình thế “không còn đường lùi”. Thậm chí phải quyết liệt thể hiện tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm… Có như vậy, Dự án đường dây 500 kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối mới có thể về đích kịp tiến độ, góp phần giải quyết tình trạng thiếu điện ở miền bắc, tạo động lực phát triển ổn định cho miền bắc nói riêng và cả nước nói chung.
