Đặc biệt, việc thiếu hệ thống giao thương chính danh khiến nhiều doanh nghiệp phụ thuộc vào các khâu trung gian.
Quy trung gian, hàng xuất khẩu Việt mất lợi thế
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ năm 2024 đạt hơn 132 tỷ USD; trong đó, xuất khẩu từ Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt gần 119 tỷ USD, tăng 23,3% so với năm 2023; nhập khẩu từ Hoa Kỳ đạt 13 tỷ USD, tăng 7,3%. Trong 6 tháng đầu năm 2025, theo báo cáo của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), Hoa Kỳ tiếp tục giữ vững vị trí là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch đạt 70,91 tỷ USD.
Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng trên là một thực tế đầy thách thức. Phần lớn hàng hóa vẫn được xuất khẩu qua các kênh phân phối truyền thống, chịu nhiều tầng trung gian và chi phí logistics cao. Trong khi đó, giao dịch qua các nền tảng giao dịch thương mại điện tử B2B (doanh nghiệp với doanh nghiệp) hiện vẫn chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng giá trị xuất khẩu sang Hoa Kỳ.
Đáng lo ngại hơn, theo sắc lệnh mới từ Chính phủ Hoa Kỳ, mức thuế đối ứng 20% sẽ chính thức áp dụng đối với hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam từ ngày 7/8/2025. Điều này không chỉ tạo áp lực về chi phí, mà còn đòi hỏi doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng với các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe; đồng thời, chủ động tìm kiếm các kênh tiếp cận thị trường hiệu quả và chính danh hơn.
Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp Việt, đặc biệt là khối vừa và nhỏ vẫn gặp khó trong việc đáp ứng các điều kiện để hiện diện bền vững tại thị trường Hoa Kỳ. Từ yêu cầu về minh bạch thông tin, truy xuất nguồn gốc, tuân thủ tiêu chuẩn ESG cho đến các chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế, tất cả đều là những “cửa ngõ kỹ thuật” bắt buộc. Nếu không được chuẩn hóa ngay từ đầu, các điều kiện này sẽ trở thành rào cản vô hình khiến doanh nghiệp dù có sản phẩm chất lượng vẫn khó chen chân vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo Cục trưởng Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương) Vũ Bá Phú, Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất và là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam. Quan trọng ở chỗ, phổ hàng hóa nhập khẩu của Hoa Kỳ rất đa dạng, doanh nghiệp Việt có thể xuất khẩu các sản phẩm từ thời trang giá vài USD cho đến hàng trăm USD/ chiếc, các loại trái cây có giá từ thấp đến cao... ; cho nên vấn đề là làm thế nào để xuất khẩu có lợi nhất.
Ông Phú cho biết thêm: Hàng hóa xuất khẩu vào Hoa Kỳ trong 6 tháng qua tăng mạnh, đạt 28%. Tuy nhiên, hiện lượng hàng tồn kho của doanh nghiệp nhập khẩu rất lớn, vì thế doanh nghiệp Việt phải xác định trong 6 tháng cuối năm 2025 hoặc đến 6 tháng đầu năm 2026, hàng đồ gỗ, dệt may… xuất khẩu vào Hoa Kỳ sẽ chững lại, có thể không đạt được tốc độ tăng như 6 tháng đầu năm nay.
Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao nội lực, tăng sức cạnh tranh
Tại tọa đàm “Hoa Kỳ áp thuế - Việt Nam cần tăng tốc” vừa diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh với sự tham dự của hơn 150 đại biểu là doanh nghiệp xuất khẩu, các quỹ đầu tư, đại diện các doanh nghiệp phân tích những thách thức khi xuất khẩu hàng hóa vào Hoa Kỳ, qua đó cho thấy nhu cầu rất lớn về một nền tảng có khả năng hỗ trợ doanh nghiệp từ đầu đến cuối.
Để tháo gỡ những rào cản trên, các ý kiến đề xuất mô hình giải pháp mới; trong đó, nền tảng giao dịch thương mại điện tử B2B quốc tế Việt Nam- Hoa Kỳ là VietnamUSA.Arobid. com được xem như một sáng kiến mang tính cộng sinh; đây là nền tảng không chỉ kết nối giao thương doanh nghiệp-doanh nghiệp mà còn tích hợp hệ sinh thái tài chính, logistics và công nghệ đánh giá ESG, giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ chủ động từng bước nâng cấp nội lực.
Ông Trần Văn Chín, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Công nghệ Arobid chia sẻ: “VietnamUSA.Arobid.com hướng đến trở thành “một trạm cho mọi nhu cầu doanh nghiệp cần” giúp doanh nghiệp vượt qua ba rào cản cốt lõi: số hóa, vốn và ESG - những thứ không thể thiếu nếu muốn xuất khẩu bền vững sang Hoa Kỳ”.
Theo ông Vũ Bá Phú, mức thuế 20% của Hoa Kỳ với hàng hóa Việt Nam là cao hơn trước đối với mặt hàng nông sản cho nên doanh nghiệp phải nghĩ đến việc không xuất khẩu thô nữa, thay vào đó là chế biến sâu có giá trị gia tăng cao, đặc biệt là kiểm soát nguồn gốc xuất xứ. Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách để kiểm soát xuất xứ luồng sản phẩm; từng doanh nghiệp phải nắm rõ trách nhiệm của mình, hiệp hội phải giám sát lẫn nhau và giám sát từng thành viên để tránh tình trạng không minh bạch trong xuất xứ hàng hóa. Nền tảng giao dịch thương mại điện tử VietnamUSA. Arobid.com sẽ tạo luồng thương mại, xuất khẩu rõ ràng, minh bạch hơn. “Đây là lợi thế khi doanh nghiệp tham gia vào nền tảng thương mại điện tử. Trước đây, doanh nghiệp vào thị trường Hoa Kỳ phải thông qua các nhà mua hàng, còn qua thương mại điện tử B2B thì có thể tiếp cận khách hàng bằng thương hiệu của mình”, ông Phú nhấn mạnh.
Theo ý kiến các chuyên gia, việc minh bạch hóa sản phẩm là yếu tố quan trọng để hàng hóa Việt Nam có lợi thế cạnh tranh vào thị trường Hoa Kỳ.
Ông Kris Nguyen, nhà sáng lập Ocean USA, đồng sáng lập nền tảng giao dịch thương mại điện tử VietnamUSA.Arobid.com cho rằng: “Muốn đi xa ở thị trường Hoa Kỳ, doanh nghiệp không thể chỉ nghĩ đến chuyện bán hàng. Họ cần một hệ sinh thái để xây dựng năng lực theo chuẩn toàn cầu, từ hồ sơ ESG, khả năng truy xuất đến hành lang logistics hiệu quả. Và điều quan trọng nhất, mọi thứ phải được xác thực và minh bạch”.
Trong khi đó, ông Martin Doan, đại diện Liên minh đầu tư AGCG và High West cho biết: “Chúng tôi không tìm doanh nghiệp lớn mà tìm doanh nghiệp chuẩn. Nếu doanh nghiệp Việt Nam chứng minh được năng lực, minh bạch, khả năng chuyển đổi số và truy xuất nguồn gốc rõ ràng, chúng tôi sẵn sàng đồng hành chia sẻ giải pháp tiếp cận tài chính linh hoạt, thuận lợi trong thời gian tới”.
