Đô thị 2000 năm tuổi
Nép mình bên con sông Arno hiền hòa với cây cầu Vecchio mềm mại soi mình trên mặt nước, từ thủa xa xưa, Florence - thủ phủ của vùng Toscan thuộc miền Trung nước Italia đã được coi là một trung tâm thương mại và văn hóa lớn của cả châu Âu, một trong những thành phố bảo tàng đẹp nhất và lớn nhất trên thế giới vẫn giữ được vẹn nguyên một cấu trúc đô thị lịch sử hoàn hảo.
Là miền đất khởi nguồn của thời kỳ Phục Hưng, Florence là nơi quy tụ những cái tên rực sáng nhất trên bầu trời nghệ thuật nhân loại như Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Rafael, Botticelli, Donatello… Thậm chí, nhiều học giả còn khẳng định rằng, cứ một nghìn nghệ sĩ nổi tiếng nhất trong thiên niên kỷ thứ hai thì có tới 350 người đã sinh sống, đã miệt mài sáng tạo và gặt hái thành công tại Florence.
Lịch sử văn minh thế giới từng ghi nhận, trong suốt 200 năm kể từ thế kỷ XIV, không một thành phố nào trên khắp lục địa châu Âu lại có sự phát triển liên tục với những thành tựu trí thức và văn hóa rực rỡ như Florence. Đặc biệt, theo thống kê của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) thì có tới 60% những công trình kiến trúc quan trọng nhất của nhân loại nằm tại Italia và phân nửa trong số đó thuộc về đô thị cổ kính tuyệt đẹp với bề dày lịch sử hơn hai nghìn năm tuổi này. Tất cả đã biến nơi đây trở thành thỏi nam châm toả ra lực hút không thể cưỡng lại, với bất cứ ai có chung niềm đam mê cái đẹp.
Trong một thành phố nhỏ nhắn với mật độ phân bố di sản dày đặc tại khu vực trung tâm, du khách thường chọn khám phá bằng cách đi bộ bởi khoảng cách giữa hai điểm đến trên tấm bản đồ du lịch thường chỉ cách nhau từ 10 đến 15 phút. Tính sơ sơ, Florence sở hữu gần chục quảng trường tuyệt đẹp, dăm thánh đường tôn giáo lộng lẫy, xấp xỉ 170 bảo tàng và phòng trưng bày nghệ thuật vô giá và hàng loạt công trình kiến trúc hút hồn đậm đặc phong cách Phục Hưng.
Đó là còn chưa kể tới những tượng đài, những cụm công trình điêu khắc hoành tráng, những đài phun nước tinh tế, những bức tượng bán thân hoặc toàn thân từ những nguyên mẫu có thật... mà du khách có thể bất ngờ được chiêm ngưỡng ở bất cứ đâu trên lộ trình khám phá. Khi rẽ vào một con hẻm, băng qua một ngã tư hay chỉ đơn thuần lướt qua một nhà hát, thư viện...
Sau vài ngày chiêm ngưỡng “bảo tàng ngoài trời” vĩ đại này, những tín đồ đam mê hội họa, điêu khắc và kiến trúc sẽ hiểu tại sao nơi đây giữ vị trí số một trong danh sách 10 thành phố du lịch tốt nhất thế giới năm 2007 của Travel Leisure, xếp trên thủ đô Rome - trái tim của nền văn minh La Mã tới ba bậc.
Chỉ vỏn vẹn chưa tới 400 nghìn dân trong một đô thị có diện tích hơn 100 km2 nhưng Florence luôn thu hút một lượng khách du lịch cực lớn đến mức luôn gây quá tải nghiêm trọng ở thời điểm trước đại dịch Covid-19. Thậm chí, chính quyền thành phố từng phải ban bố hàng loạt chính sách nhằm phân tán du khách tại các “điểm nóng” và giảm tải cho các địa danh nổi tiếng như Quảng trường Signoria, Thánh đường Santa Maria De Fiore, “Đền thờ Vinh quang” Basilica Di Santa Croce...
Dù vậy, những đám đông vẫn chen nhau trên những con đường nhỏ hẹp và lát đá lô xô từ thời Trung Cổ, kiên nhẫn xếp hàng lần lượt để chụp một tấm hình kỷ niệm trước khu vườn Boboli, cổng Porta Romana, hành lang Ponte Vecchio hay thành cổ Palazzo Vecchio... Phòng trưng bày Uffizi, nơi lưu giữ tác phẩm của những bậc thầy Phục Hưng thường đón trung bình 12 nghìn lượt khách tham quan mỗi ngày. Nếu không đặt vé qua mạng, hàng dài rồng rắn uốn lượn trước các quầy bán vé mỗi sáng đủ để bẻ gãy quyết tâm của mọi du khách, dù kiên nhẫn nhất.
Và những kiệt tác đường phố
Không phải ngẫu nhiên mà Florence được UNESCO vinh danh Di sản văn hóa thế giới từ năm 1982. Được coi là cái nôi của phong trào Phục Hưng, đô thị cổ quyến rũ này ấp ôm và gìn giữ những gì tinh tuý nhất của hội họa - điêu khắc và kiến trúc Phục Hưng trong giai đoạn đỉnh cao.
Nếu đã từng ghé thăm những không gian trưng bày nghệ thuật châu Âu nổi danh với giá vé vào cửa cao ngất, nơi hướng dẫn viên không giấu nổi vẻ tự hào khi giới thiệu cho khách tham quan một vài tác phẩm của các nghệ sĩ bậc thầy mà bảo tàng may mắn được sở hữu, bạn sẽ hiểu cảm giác phấn khích cao độ của những tín đồ đam mê nghệ thuật Phục Hưng, khi được thỏa sức chiêm ngưỡng những kiệt tác tương tự ở khắp Florence.
So sánh về kích thước, độ hoành tráng cùng số lượng tác phẩm, ba điểm nhấn và là niềm tự hào của hai bảo tàng lớn Hermitage và Louvre gồm Benois Madonna có kích thước bé xíu (48x31cm) của Leonardo Da Vinci, bức tượng cỡ nhỏ Crouching Boy của Michelangelo và La Gioconda của Leonardo Da Vinci đều trở nên khiêm tốn, khi đặt cạnh kho tàng nghệ thuật vô giá mà Florence đang nắm giữ.
Chỉ cần rẽ vào quảng trường Signorita (Piazza della Signorita) là có thể thỏa sức chiêm ngưỡng cả một phòng trưng bày tác phẩm điêu khắc khổng lồ ngoài trời, với những pho tượng cẩm thạch thấm đẫm tinh thần Phục Hưng được tạo hình tinh tế, sống động những nhân vật bước ra từ thần thoại Hy Lạp - La Mã, trong những câu chuyện kể về đức tin, tình yêu, tội ác và khát vọng tự do, chiến thắng. Thần Biển Neptune sát cánh cùng Hercules, tượng đồng Persus bên Medusa, phiên bản David vươn mình trước cung điện Sinogrita như một biểu tượng của Florence, tất cả làm nên một không gian ngập tràn mỹ cảm trong lòng đô thị.
Tới quảng trường Pitti ngắm cung điện cùng tên gắn với gia tộc nổi tiếng Medici, lạc vào quảng trường Doumo để sửng sốt với vẻ đẹp của Vương cung thánh đường Santa Maria Del Fiore, lang thang quanh quảng trường Annuziata để chiêm ngưỡng nhà thờ nổi tiếng với những bức bích họa tuyệt mỹ cùng thiết kế nội thất xa hoa, đến quảng trường Michelangelo để bâng khuâng trong di sản kiến trúc Trung cổ San Miniato al Monte...
Rồi biệt thự Medici do thiên tài Michelozzo Di Bartolomeo xây dựng, những công trình sử dụng điêu khắc ba chiều của bậc thầy Donatello, mái vòm lợp ngói đỏ ấn tượng của Nhà thờ Lớn Fiore, quần thể kiến trúc hoành tráng mang phong cách gothic đặc trưng có tên Thánh đường Doumo, Nhà rửa tội Saint Jean với ba cánh cửa bằng đồng được chạm trổ công phu của nghệ sĩ Ghiberti...
Tất cả cho ta hình dung tương đối đầy đủ về những thành tựu kiến trúc huy hoàng, với mặt tiền bằng đá, diện mạo mỗi tòa nhà nhất quán và đều đặn. Lấy cảm hứng từ các trụ - cột Hy Lạp và mái vòm của La Mã cổ đại, nguyên tắc hòa hợp và cân bằng như một đại diện cho sự hoàn hảo trong thời kỳ cổ điển được kiến trúc sư Phục Hưng hết mực ưa chuộng đua nhau phô bày vẻ quyến rũ nơi đây.
Thuộc nhóm bảo tàng lâu đời bậc nhất thế giới, Phòng trưng bày Uffizi (Uffizi Gallery) là nơi gói gọn vài thế kỷ cực thịnh của phong trào Phục Hưng trong một kho tàng nghệ thuật cực kỳ giá trị. Đây là nơi gia tộc Medici tự hào giới thiệu bộ sưu tập tranh và tác phẩm điêu khắc độc đáo được thu thập từ khắp thế giới. Trong tòa nhà đồ sộ hình chữ U này, ta có thể chiêm ngưỡng rất nhiều kiệt tác.
Từ The Birth Of Venus của Botticelli đến Madonna and Child with Angels của Lorenzetti, từ Battle Of Son Romano của Uccello, từ Madonna of the Goldfinch của Rafael đến Venus of Urbino của Titian... Những người khổng lồ Phục Hưng sát cánh bên nhau, bằng những tác phẩm hội họa được đánh giá “đạt tới ngưỡng hoàn mỹ”. Còn thời gian thì nhớ ghé Phòng trưng bày của Học viện Mỹ thuật Florence mang tên Galleria Dell’Accademia, nơi pho tượng David nổi tiếng phô bày vẻ đẹp được coi là biểu tượng của nước cộng hòa Florentina xưa kia đang tọa lạc.
Florence là thành phố mà người ta chắc chắn không bao giờ thấy đủ, nếu chỉ tới một lần!
