Những bước chân Xanh

Hào hứng tham gia tour dọn rác

Côn Đảo rất đẹp với cát trắng, biển xanh. Côn Đảo là điểm đến du lịch về nguồn - sinh thái hấp dẫn bậc nhất dải đất hình chữ S. Nhưng cứ đến mùa gió chướng kéo dài từ tháng 10 tới tháng 3 năm sau, một lượng lớn rác thải đại dương trôi dạt về gây ô nhiễm và làm những bãi biển nên thơ nơi này mất mỹ quan trầm trọng .

Từ sáng kiến của Ban quản lý Khu du lịch quốc gia Côn Đảo, nhóm tình nguyện viên Trash2Art và cơ sở Tái sinh Zone, tour “Vì Côn Đảo xanh - xanh trên mỗi hành trình” gồm 11 đợt ra quân đã được tổ chức mỗi thứ bảy hằng tuần, trong suốt ba tháng cuối năm 2024. Những du khách nhiệt tình tham gia tour du lịch này vừa hào hứng trekking, thỏa sức lặn biển vừa góp sức làm sạch môi trường tại những tuyến điểm sinh thái mới đặc biệt hấp dẫn như các bãi biển Ông Câu - Bàng - Hoàng hôn hay Ông Cường - Cảnh sát biển - Cảng trú bão…

Được hỗ trợ vé tham quan, nước uống và đồ ăn nhẹ, được trang bị găng vải, kẹp gắp cùng bao túi nylon sinh học tự phân hủy, lượng lớn rác thải mà họ hào hứng gom nhặt trên suốt hành trình được phân loại-tái chế, biến thành vật phẩm lưu niệm, đồ dùng trang trí đẹp mắt và ấn tượng. Không chỉ có vậy, một Huy hiệu Tri ân cùng Thư cảm ơn của Ban quản lý sẽ là món quà khó quên mà mỗi người yêu môi trường được nhận khi rời hòn đảo xinh đẹp này.

Côn Đảo không phải là điểm sáng duy nhất. Bởi trên mọi miền Tổ quốc, chúng ta có thể bắt gặp rất nhiều sản phẩm tour lồng ghép hoạt động làm sạch môi trường kiểu này, với nhiều biến thể sáng tạo và hấp dẫn. Có thể kể tới Tiên Phong Travel, với nỗ lực dọn sạch rác thải dập dềnh làm xấu đi dòng suối Yến, chùa Hương. Sau này còn có thêm hành trình gom rác khi leo núi Đá Bia hoặc ghé ngang làng chài Phú Thọ ở Phú Yên. Hay vừa thong thả đạp xe qua những bản làng Hòa Bình (như Lác 1 hay Lác 2, Pom Coọng hay Nhót) đẹp mơ màng sau làn khói lam chiều tím sẫm vừa làm đầy bao chứa rác thải mang theo. Hoặc tích cực gom rác để tham gia “đổi nhựa lấy cây” tại đồi chè Trái tim nổi tiếng Mộc Châu, trong hành trình Green Mộc Châu - Hành trình không rác thải nhựa của SGO Travel.

Sẵn sàng trả tiền để nhặt rác

Sẵn sàng trả 10 USD, chỉ để được chèo thuyền vớt rác ở Hội An. Nguồn: Hoian Kayak Tours

Từ năm 2016, hình ảnh du khách vừa thong thả chèo thuyền kayak vừa tay vợt tay túi làm sạch dòng sông Hoài đã trở nên quen thuộc với dân cư khu phố cổ Hội An. Điều thú vị là không phải vận động, chẳng cần mời gọi, tour dọn rác này được Hoian Kayak Tours tính phí 10 USD và trở thành sản phẩm độc đáo thu hút rất đông người tham gia, với 70% du khách nước ngoài ghi tên trải nghiệm. Theo chia sẻ của anh Nguyễn Văn Long - đại diện công ty, “chúng tôi xây dựng một mô hình du lịch trách nhiệm, mang lại lợi ích cho cộng đồng và môi trường chung quanh, đồng thời có được khoản doanh thu nhất định từ du khách cùng các tổ chức giáo dục hướng tới hoạt động bảo vệ môi trường, đúng là lợi cả đôi đường”.

Sau Hội An hai năm, nhiều đảo nhỏ ở Cô Tô (Quảng Ninh) cũng xây dựng mô hình tương tự, khi cung cấp nguyên chuyến thuyền để du khách vừa khám phá những Cô Tô con, hòn Dê, hòn Chép con… vừa làm sạch bãi biển. Xen giữa các hoạt động du lịch sinh thái hấp dẫn như câu mực, bắt cá và lặn biển ngắm san hô, việc chung tay vì một môi trường biển trong lành đã mang lại sự phấn khích đặc biệt cho khách du lịch. Lịch trình khám phá được thiết kế riêng, dựa trên nhu cầu và sở thích của từng nhóm khách nên mặc dù giá thành khá cao, từ 5-7 triệu đồng/người nhưng lượng khách hàng hào hứng tham gia rất đông. “Đây là tour ý nghĩa và thú vị nhất mà gia đình tôi từng góp mặt. Con gái tôi đã có được những bài học giá trị về môi trường. Đặc biệt, chúng tôi còn được tham gia một workshop nhỏ để tái chế chai lọ thành bình hoa” - du khách người Anh Richard Anderson chia sẻ.

Từ những gợi mở ban đầu khá thành công kể trên, lồng ghép các hoạt động bảo vệ môi trường trong những hành trình du lịch xanh đã trở thành hướng đi được khá nhiều đơn vị lữ hành lựa chọn. Gây ấn tượng vượt trội với phân khúc du khách đam mê bảo vệ môi trường là bộ sản phẩm Hồi sinh những lá phổi xanh của Vietravel, với những hành trình tạo cơ hội cho du khách được tham gia trồng cây tại Vườn quốc gia Bidoup trong tour Trao đi để nhận lại, trồng rừng phòng hộ ven biển tại Bãi Bồi nơi địa đầu đất Mũi trong tour Những nẻo đường phù sa, phủ xanh lá phổi thành phố trong tour Về Cần Giờ - lắng nghe hơi thở của rừng.

Tháng 3/2024, xứ dừa đã mạnh dạn thí điểm một lịch trình độc đáo - Net Zero Tours Bến Tre. Du khách tới đây không chỉ được trải nghiệm những dịch vụ vô cùng thân thiện với môi trường mà còn được trao một cuốn hộ chiếu Net Zero dành cho những công dân xanh toàn cầu trong một tương lai gần. Trong cuốn passport ấy, họ tự ghi chép những hoạt động đã trải qua, được hướng dẫn cách đo lường lượng phát thải mà chính mình đã tạo ra suốt dọc hành trình và có cơ hội bù đắp lại bằng những nỗ lực xanh (như trồng cây bần, cây đước, sử dụng nông sản địa phương, mua sắm đồ thủ công mỹ nghệ…).

Hướng phát triển du lịch bền vững

Tham gia chương trình “Góp một cây xanh” cùng Saigon Tourist. Nguồn: Saigon Tourist

Với con số dao động ước tính từ 0,28 đến 0,73 triệu tấn rác thải nhựa (RTN) mỗi năm, theo đánh giá của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), Việt Nam đứng thứ 4/20 quốc gia xả ra biển lượng RTN nhiều nhất thế giới. Bởi thế, nếu ở thời điểm năm 2019, lượng RTN phát sinh từ hoạt động du lịch là hơn 116 nghìn tấn/năm thì tới năm 2030, các điểm đến trên dải đất hình chữ S dự kiến sẽ phải đối mặt với lượng RTN ước tính tăng gấp ba lần (hơn 336 nghìn tấn/năm, đến từ 35 triệu lượt khách quốc tế và 150 triệu lượt khách nội địa, với tổng số 841 triệu ngày lưu trú).

Nhiều chuyên gia đã đưa ra lời cảnh báo, rằng nếu không phát triển bền vững, chúng ta sẽ phải trả cái giá rất đắt lên tới 6-7% GDP cho việc môi trường bị hủy hoại và ô nhiễm nặng nề. Nếu tính cả chi phí y tế để chữa bệnh cho người dân, tổng khoản thiệt hại phát sinh sẽ chiếm tới 8-10% GDP. Một viễn cảnh tồi tệ, bởi tác động tiêu cực mà RTN mang lại cho hoạt động du lịch là không thể đong đếm, khi nó vừa tác động xấu tới cảnh quan và gây ô nhiễm môi trường trầm trọng vừa ảnh hưởng lớn tới chất lượng sản phẩm du lịch, làm suy giảm doanh thu cùng đóng góp của ngành công nghiệp không khói cho đà tăng trưởng chung của cả nền kinh tế.

Rất may là nhận thức của du khách trong và ngoài nước, đặc biệt là người trẻ Gen Z - tệp khách giàu tiềm năng nhất đã thay đổi rất nhanh, theo chiều hướng ngày càng “xanh”. Khảo sát của McKinsey cho thấy, 91% người tham gia thuộc thế hệ Gen Z sẵn sàng chi trả cao hơn cho các thương hiệu theo mô hình kinh doanh bền vững. Booking.com nhận được kết quả 97% du khách Việt ưu tiên trải nghiệm tại các điểm đến du lịch bền vững, du lịch xanh. Báo cáo thị trường du lịch 2024 của Appota Pay đưa ra tỷ lệ 50% ưu tiên các lựa chọn thân thiện với môi trường, 78% muốn thấy các sáng kiến bền vững được ứng dụng trong thực tiễn.

Còn quá nhiều việc phải làm để bài toán ô nhiễm môi trường từ hoạt động du lịch có được lời giải tối ưu. Nhưng thay vì chấp nhận sống chung với rác, chấp nhận nhìn những tán rừng xanh mát đang dần biến mất, nỗ lực xây dựng sản phẩm xanh từ các đơn vị lữ hành cùng sự ủng hộ nhiệt thành từ đông đảo du khách sẵn lòng dọn rác - trồng cây là một tín hiệu đặc biệt tích cực.

Người trẻ hôm nay đang chung tay xây dựng một Việt Nam Xanh - từ những bước chân Xanh nhỏ bé nhưng đầy trách nhiệm như thế!