Hình thành dòng chủ lưu của điện ảnh Việt
Dòng chảy phát hành phim Việt vài năm trở lại đây đã hình thành một quy luật bất thành văn. Tết Nguyên đán là dịp để đạo diễn Trấn Thành tung hoành, với doanh thu năm sau thường xô đổ kỷ lục của chính mình lập ra năm trước. Còn chuỗi ngày nghỉ lễ 30/4 - 1/5 là khoảng thời gian dành riêng cho thương hiệu Lật mặt của đạo diễn Lý Hải làm dày thêm chuỗi thành tích “bất bại”. Né ra rạp vào hai thời điểm vàng này để không phải cạnh tranh trực tiếp những tên tuổi đã trở thành con dấu bảo chứng phòng vé như Trấn Thành - Lý Hải là cách thức khôn ngoan mà nhiều nhà sản xuất trong nước đã lựa chọn, để tránh rơi vào thế yếu ngay từ vạch xuất phát.
Vậy mà quy luật ấy đã nhanh chóng lỗi thời từ đầu năm 2025, khi Đèn âm hồn dũng cảm chọn mốc công chiếu mùng 10 Tết Ất Tỵ, vững vàng trụ rạp suốt 5 tuần, thu về gần 106 tỷ đồng. Lấy cảm hứng từ Người con gái Nam Xương, tác phẩm của đạo diễn Hoàng Nam đã tự tin cạnh tranh sòng phẳng cùng những tác phẩm mang âm hưởng chủ đạo hài - lãng mạn (vốn là đặc sản phim Tết được ưa chuộng nhất) như Bộ tứ báo thủ của Trấn Thành, Yêu nhầm bạn thân của Diệp Thế Vinh và Nụ hôn bạc tỷ của Thu Trang để lọt vào danh sách phim kinh dị Việt doanh thu cao nhất mọi thời.
Và mặc cho Tìm xác - Ma không đầu bất ngờ rút khỏi rạp ngày 25/4/2025 (dù mới chỉ khởi chiếu gần chục ngày và thu được 41 tỷ đồng tiền vé) để tránh đối đầu Lật mặt 8: Vòng tay nắng, đạo diễn Victor Vũ vẫn quyết định đưa sản phẩm mới nhất Thám tử Kiên - Kỳ án không đầu vào đường đua so tài cùng thương hiệu Lật mặt. Tính tới thời điểm ngày 11/5/2025, cả hai vẫn đang bám đuổi nhau sát nút trên bảng xếp hạng doanh thu của Box Office Vietnam, với gần 200 tỷ đồng thuộc về Lật mặt và hơn 190 tỷ đồng tiền vé dành cho Thám tử Kiên. Như vậy là không cần phải đợi tới thời điểm rời rạp, phim của Victor Vũ đã nắm chắc vị trí thứ hai trong danh sách kể trên, khi chỉ tạm đứng sau Nhà gia tiên (hơn 242 tỷ đồng) và vượt lên cả Quỷ nhập tràng, Ma da lẫn Quỷ cẩu, Đèn âm hồn bằng con số doanh thu đầy ấn tượng.
Nếu tính cả Âm dương lộ - phim kinh dị hành trình khai thác những góc khuất đằng sau nghề lái xe cứu thương của đạo diễn Hoàng Tuấn Cường rời rạp từ 22/4, tính thêm dự án Năm mười với tagline “mày đi trốn, tao đi tìm” của đạo diễn Tấn Hoàng Thông dự kiến công chiếu ngày 30/5, Út Lan: Oán linh giữ của của đạo diễn Trần Trọng Dần trình chiếu trong tháng 6 cùng Đồi hành xác - Tà thuyết đen trở lại của đạo diễn Lương Đình Dũng, gần chục tác phẩm khai thác yếu tố linh dị thuần Việt đã, đang và sẽ đổ bộ hệ thống rạp chiếu Việt chỉ trong nửa đầu năm 2025 cho thấy vị thế thượng phong của dòng phim này trong đời sống điện ảnh đương đại.
 |
| Nhà gia tiên hiện đang giữ vị trí quán quân trong danh sách phim kinh dị ăn khách nhất với doanh thu phòng vé 242 tỷ đồng. |
Đường dài mới hay sức ngựa
Nếu tới rạp vào thời điểm này, người xem có khá nhiều lựa chọn hấp dẫn từ một số quốc gia trong khu vực. Không chỉ dõi theo “kỳ án không đầu” của thám tử Kiên, họ còn có thể hồi hộp cùng Mẹ quỷ con ma của Indonesia, “sởn da gà” với truyền thuyết ma da ghê sợ nhất Nhật Bản trong Kappa - Ác linh dưới đáy hồ, “toát mồ hôi” với “bom tấn trừ tà đỉnh nhất xứ Hàn” mang tựa đề Holy Night: Đội săn quỷ. Nhìn vào lượng phim kinh dị trong - ngoài nước đang chiếm tới phân nửa danh mục phim chiếu rạp hiện nay, có thể khẳng định chưa bao giờ khán giả say mê dòng phim này được các nhà phát hành chiều chuộng đến thế.
Theo thông tin từ ứng dụng phim trực tuyến Netflix, “thể loại kinh dị có nguồn gốc sâu xa từ châu Á, những bộ phim kinh dị bản xứ đã thu hút khán giả của khu vực ngay từ khi nhiều ngành điện ảnh địa phương bắt đầu hình thành. Những tác phẩm kinh dị sáng tạo của Nhật Bản và Hàn Quốc đã khiến người xem từ khắp nơi trên thế giới kinh ngạc. Riêng khu vực châu Á - Thái Bình Dương, lượt xem nội dung kinh dị trên Netflix đã tăng 20% từ năm 2020 đến năm 2021. Trong cùng khoảng thời gian đó, số giờ xem nội dung kinh dị ở Đông Nam Á thậm chí còn tăng hơn 40%”. Có thể nói, trào lưu và sở thích xem phim kinh dị của các quốc gia Đông Nam Á hiện nay đang trở thành môi trường hội tụ cả ba yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” cho dòng phim này bứt phá.
Thế nhưng, sự phát triển quá nóng, với những dự án nối nhau liên tục thành hình đang tiềm ẩn những nguy cơ khó lường. Cách đây hơn chục năm, chúng ta đã từng vui mừng với làn sóng phim kinh dị chiếm lĩnh hệ thống rạp chiếu và liên tục xác lập kỷ lục phòng vé. Để rồi sau đó thất vọng với cả loạt tựa phim dựa trên nền kịch bản thường nhạt và nông, thiếu đi chiều sâu cùng sức ám ảnh của những thông điệp muốn chuyển tải.
Bí ý tưởng, thiếu sáng tạo khi cứ quẩn quanh với những oan hồn, thầy cúng, những vụ mất tích chưa tìm ra lời giải, những cái chết bí ẩn đáng sợ hoặc sau này là những câu chuyện ngoại lai như zombie, sinh tồn hay búp bê kumathong, phim kinh dị tại thời điểm đó đã nhanh chóng thoái trào. Khán giả quay lưng, khi chất lượng phim đi xuống, khi sản phẩm không còn đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của họ. Có những đạo diễn ngậm ngùi bỏ nghề, sau một bộ phim lỗ nặng. Có những nhà sản xuất không chỉ mất hết tài sản mà còn gánh nợ, khi dự án ngậm ngùi rời rạp chỉ sau vài ngày.
Tình trạng trong quá khứ ấy có thể lặp lại, nếu người làm phim hôm nay thiếu đi sự tỉnh táo cùng độ lùi cần thiết, để không bị cuốn vào vòng xoáy “thấy người ta ăn khoai liền vác mai đi đào”. Những con số doanh thu trăm tỷ chỉ là số ít và chỉ đến với những dự án nghiêm túc, chỉn chu, chịu tìm tòi sáng tạo. Làn sóng phản hồi đầy tích cực từ công chúng, sau khi thưởng thức Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu cho thấy yêu cầu của khán giả ngày càng nâng cao, chỉ những dự án thật sự chất lượng mới thuyết phục được họ bỏ tiền ra rạp.
Thiết lập vũ trụ linh dị ngũ hành (như Ma da đại diện cho yếu tố Thủy, Quỷ nhập tràng đại diện cho Kim, Tìm xác - Ma không đầu đại diện cho Thổ…) hoặc lấy cảm hứng từ những truyền thuyết linh dị dân gian quen thuộc (chó đội nón mê trong Quỷ cẩu, ma da kéo giò ở Ma da, quỷ nhập tràng trong Linh miêu, thần giữ của - cá trê rúc mộ ở Đồi hành xác hay con ma giếng nước trong Nhà không bán…) lần đầu thì rất dễ hấp dẫn công chúng. Nhưng lặp lại chủ đề hay lựa chọn ngôn ngữ kể chuyện sáo mòn thì kết cục nhận lại rất buồn.
 |
| Đồi hành xác - Tà thuyết đen trở lại sẽ mở đầu cho loạt phim kinh dị gồm 5 phần của đạo diễn Lương Đình Dũng với slogan xuyên suốt “món quà sợ hãi được chuyển phát bí ẩn từ phương Đông”. Nguồn ảnh trong bài | ĐPCC |
Phản ứng quay lưng của người xem với Tìm xác: Ma không đầu, khi kịch bản - lối dẫn chuyện cùng thông điệp chuyển tải bị chỉ trích nặng nề được dư luận quy về nguyên nhân chính khiến nhà sản xuất phải rút sớm khỏi hệ thống phát hành. Né tránh “bom tấn” Lật mặt 8 chỉ là một phần lý do. Âm dương lộ thậm chí còn bị khán giả đồng loạt kêu gọi tẩy chay, khi chọn chiêu thức gây sốc mang xe cứu thương chở dàn diễn viên tham dự buổi ra mắt. Ghi dấu ấn phim kinh dị hành trình đầu tiên, lại khai thác góc nhìn lạ về con đường âm dương nhưng đạo diễn Hoàng Tuấn Cường đã phải nhận trái đắng, khi chọn cách PR quá lố!
Báo giới từng dự đoán hàng loạt tín hiệu khả quan cho thể loại phim kinh dị “made in Vietnam”, bởi tiềm lực của chúng ta dường như không mấy kém cạnh khi đặt cạnh những cường quốc “dọa ma” trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Thái Lan. Đặc biệt, kinh phí sản xuất dòng phim này thường khá khiêm tốn, khả năng thu hồi vốn và có lãi là không nhỏ. Bởi thế, phát triển thể loại này là hướng đi thích hợp với ngành công nghiệp điện ảnh còn non trẻ, khiêm tốn về cả về nguồn lực kinh tế - kỹ thuật lẫn tầm vóc sản xuất của chúng ta.
Ở thời điểm này, định vị một tuyến truyện xuyên suốt để hoạch định lộ trình dài hơi (như cách Victor Vũ thực hiện với Thám tử Kiên, Lương Đình Dũng ấp ủ dự án 5 phim với slogan xuyên suốt “món quà sợ hãi được chuyển phát bí ẩn từ phương Đông” mà Đồi hành xác là “phát súng mở đầu” hay loạt 14 dự án phim kinh dị gắn liền với tín ngưỡng dân gian và các câu chuyện kỳ bí lâu đời, mỗi phim tương ứng với một con vật khác nhau như Linh miêu - Quỷ cẩu của đạo diễn Lưu Thành Luân) là phương thức khôn ngoan. Để có được thương hiệu phim kinh dị Việt Nam sau những trào lưu thời thượng “nhanh đến nhưng cũng chóng đi”, chất lượng phim vẫn phải là yếu tố đặt lên hàng đầu, luôn luôn thế!
