Đó là lúc từng đàn chuồn chuồn từ đâu kéo đến đông như trảy hội. Mùa chuồn chuồn sinh sôi đúng vào kỳ nghỉ hè của con nít, nên từ lâu ký ức tuổi thơ của nhiều người gắn với loài côn trùng này. Chuồn chuồn sải cánh bay trong không trung; dập dềnh theo đám lục bình; đậu la đà trên ruộng vườn hay nhẩn nha kiếm ăn nơi bãi cỏ xanh mượt. Lũ trẻ mải miết đuổi bắt bọn côn trùng có bộ mặt dữ dằn thích ăn ruồi, muỗi, sâu, bọ như thế.
Họ hàng chuồn chuồn có hình dáng, kích thước, mầu sắc khác nhau. Chuồn chuồn ớt với đôi cánh và toàn thân đỏ rực; chuồn chuồn cam mang mầu vàng rực rỡ; lại có những chú chuồn chuồn mầu xanh biếc, phớt hồng hay nâu sẫm, đen tuyền. Nhiều con pha trộn các mầu sắc quái dị làm lũ trẻ bối rối chẳng biết gọi sao cho đúng, cứ đặt tên chung là chuồn chuồn “ma”. Chuồn chuồn “ma” mầu sắc lạ lẫm, lại thêm sức khỏe vô biên bay không biết mỏi, thường lượn lờ bắt muỗi vào lúc hoàng hôn chạng vạng. Tôi còn nhớ, quan sát cung cách bay của chuồn chuồn, cộng với nghe ngóng sức khỏe bản thân mà bà cụ hàng xóm ngày đó có thể dự báo thời tiết mưa, nắng, bão bùng…
Để tóm được lũ chuồn chuồn nước to khỏe, bọn trẻ chúng tôi vơ vội đám cỏ khô, cọng rơm ném xuống mặt ao, chỗ lặng sóng, đợi chuồn chuồn bay qua, bay lại đẻ trứng là khẽ khàng lội xuống chộp nhanh. Chúng tôi dùng sợi chỉ buộc vào góc cánh chuồn chuồn cái, quấn vào một chiếc que tre mang ra rìa đầm nhử những con đực “hám sắc”. Sau khi tóm được cả đám chuồn chuồn, lũ trẻ bắt nhện, châu chấu nhét vào miệng cho ăn; thích thú ngắm nghía. Bọn con gái thường chọn bắt chuồn chuồn kim đuôi dài, cánh mỏng tang, yếu ớt. Chuồn chuồn có đặc điểm chung là cặp mắt to xù nằm ở phần đầu nên nhìn rất tinh, nhưng điểm yếu ở ngay phía sau gáy. Bởi vậy, nếu ta chậm rãi tiến lại từ đằng sau rồi nhanh tay chộp thì chuồn chuồn ít có cơ hội chạy thoát. Thỉnh thoảng thấy đứa nào rón rén giơ tay rình bắt chuồn chuồn, đứa khác thường cất giọng nghêu ngao trêu: “chuồn chuồn có cánh thì bay, có anh cu Tí bắt ngay bây giờ!”, làm đứa kia giật mình, thế là chuồn chuồn bay vụt mất.
Đô thị hóa khiến diện tích ao, đầm bị san lấp, địa bàn sinh sống của chuồn chuồn thu hẹp dần. Nguồn nước giờ không còn trong trẻo như xưa nên số lượng chuồn chuồn giảm sút. Đôi ba lần, tôi vu vơ bắt gặp một con chuồn chuồn nào đó lạc lõng bay lọt vào khung cửa dưới ánh đèn khuya. Chẳng biết chú chuồn chuồn mong manh này đói bụng hay đêm tối loạng quạng đi tìm chỗ nương náu an toàn? Cuộc sống của loài chuồn chuồn ngay cả ở làng quê giờ đây xem chừng không dễ dàng như trước. Có lẽ một phần cũng vì ít tận mắt nhìn thấy mà lũ trẻ ngày nay không còn mặn mà, đắm đuối với trò chơi mê mải đuổi bắt chuồn chuồn trong những kỳ nghỉ hè đáng nhớ?
