Không chỉ là chuyển ngữ
Công việc của phóng viên, biên tập viên tiếng nước ngoài không chỉ cần phải giỏi tiếng nước ngoài, mà còn đòi hỏi những kiến thức đa lĩnh vực của cả ngôn ngữ gốc cũng như ngôn ngữ mục tiêu để bảo đảm thông điệp của bản dịch được truyền tải một cách chính xác, đồng thời vẫn giữ được sự mạch lạc và cảm xúc của văn bản gốc.
Chia sẻ về công việc hằng ngày, biên tập viên Trần Ngọc Hoan kể, 23 giờ đêm, khi tất cả đã chìm sâu vào giấc ngủ, tôi lại khởi động máy tính và tiếp tục công việc còn dang dở trong ngày của mình. Đó là thói quen bắt đầu hình thành từ khi tôi trở thành một biên tập viên của Nhân Dân điện tử tiếng Trung Quốc 12 năm trước. Vất vả nhất là dịch những bài dài về lịch sử, văn hóa, nhiều khi gặp một từ khó mà tra cứu, thảo luận cả nửa ngày mới tìm được cách dịch ưng ý. Và càng làm, chúng tôi càng thấm thía với câu nói: "Nghề báo nhọc nhằn, vất vả", mà làm báo bằng ngoại ngữ có lẽ càng vất vả.
Với kinh nghiệm nhiều năm làm báo tiếng Tây Ban Nha, biên tập viên Nguyễn Thị Thanh Hằng chia sẻ về niềm vui trong công việc: "Chúng tôi luôn gặp rất nhiều thuật ngữ chuyên ngành về một lĩnh vực nhất định, đòi hỏi phải có sự tra cứu cẩn thận, kèm sự tích lũy vốn ngôn ngữ đủ rộng. Hơn nữa, nhiệm vụ biên tập, biên dịch tin tức báo chí, không giống xử lý một văn bản đơn thuần. Để đặt một "cái tít" phù hợp cho một tin, bài viết, cần phải tư duy kỹ càng, làm sao phải tôn trọng bản gốc tiếng mẹ đẻ mà vẫn phải phù hợp ngôn ngữ của tiếng nước ngoài mà mình đang sử dụng".
Với Phạm Minh Thư, biên tập viên tiếng Trung Quốc, độ khó của công việc biên tập, biên dịch chính là sự nhạy bén, linh hoạt để hiểu rõ ngữ cảnh, ngữ cảm, văn hóa của bản thảo gốc và cả những ẩn ý đằng sau mỗi bài viết. Kèm đó là áp lực khi luôn trong trạng thái tập trung cao độ, sự căng thẳng kéo dài đến cả khi đã về với gia đình, thậm chí nhiều khi xuất hiện cả trong giấc mơ. Luôn tự hào vì đang được góp phần xây dựng "cây cầu thông tin " nối Việt Nam với thế giới, với Minh Thư, nghề báo không chỉ là công việc mà còn là sứ mệnh.
Nhớ từng kỷ niệm trong hơn mười năm làm báo tại Báo Nhân Dân, Phạm Thị Hải Hà bồi hồi: Những ngày con nhỏ ốm nằm viện cả tuần, vẫn đùm túm theo chiếc máy tính, khi con ngủ hoặc chờ đến đêm khuya thì lại tranh thủ làm việc. Những hôm có tin nóng cần làm gấp, bao nhiêu việc bỏ hết, kể cả giữa trưa hay đêm muộn cũng chẳng nề hà, vì làm báo điện tử là vậy, nhất là với tin nóng quốc tế, luôn không có giờ giấc, không có ngày đêm…
 |
| Bức ảnh các chuyên gia y tế Cuba trước giờ làm thủ tục lên máy bay về nước, kết thúc chuyến công tác sang Việt Nam hỗ trợ phòng, chống dịch Covid-19 năm 2020, do phóng viên Hải Anh chụp. |
Quý giá nhất là những trải nghiệm ý nghĩa
Không chỉ "chui chân gầm bàn" để dịch các bài báo từ tiếng Việt ra tiếng nước ngoài, biên tập viên Nguyễn Hải Anh luôn theo đuổi công việc của một phóng viên tác nghiệp trực tiếp. Tháng 7/2020, giữa thời điểm căng thẳng và khốc liệt nhất của dịch Covid-19 tại Việt Nam, một đoàn chuyên gia y tế Cuba đã đến Việt Nam để hỗ trợ công tác phòng chống dịch. Với mong muốn cần phải chớp thời cơ quý báu để thế giới hiểu rõ hơn nữa về tình hữu nghị gắn bó thân thiết giữa hai nước, Hải Anh lập tức đề xuất xin thực hiện phỏng vấn các chuyên gia Cuba trong bối cảnh đội ngũ này vẫn trong thời gian cách ly sau khi đặt chân đến Việt Nam.
"Đây quả là một cơ hội hiếm có và quý báu trong cuộc đời làm báo của tôi. Trong bối cảnh lúc bấy giờ, khi dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, đề tài mà tôi thực hiện không chỉ đơn thuần là hợp tác giữa hai nước trong công tác phòng chống dịch, hơn thế, đó là tình cảm thiêng liêng giữa hai nước vừa là đồng chí, vừa là anh em, có truyền thống gắn bó lâu đời", Hải Anh chia sẻ.
Những chia sẻ chân thành của các chuyên gia, những quan tâm lo lắng của họ trước tình hình dịch bệnh tại Việt Nam khiến Hải Anh vô cùng xúc động. Khi bài viết được xuất bản, bản thân phóng viên đã nhận được rất nhiều chia sẻ và lời cảm ơn từ phía bạn. Bài viết đã được bà Lianys Torres Rivera, Đại sứ Cuba tại Việt Nam chia sẻ trên trang Facebook cá nhân và được nhiều trang mạng của Cuba đăng tải lại, trong đó có Bộ Ngoại giao và Bộ Y tế Cuba…
Những năm qua, báo chí đối ngoại đã góp phần đưa hình ảnh nước Việt Nam đổi mới, hội nhập ra thế giới, giúp nhân dân thế giới và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hiểu thêm về Việt Nam. Với Nguyễn Thị Thanh Hằng, kỷ niệm về một cuộc phỏng vấn online với bà Patricia Abarzua Munoz (Chủ tịch Hội Văn hóa Hữu nghị Chile - Việt Nam) - một nhân vật ở Chile vào lúc nửa đêm do chênh lệch múi giờ, để lại ấn tượng rất sâu sắc.
Đây là một nhân vật quan trọng trong loạt bài dài kỳ về hợp tác thương mại Việt Nam với khu vực Mỹ latin sau khi Việt Nam và Chile, Mexico và Peru gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mà Hằng và các đồng nghiệp thực hiện.
Hằng kể, cuộc gọi vừa được kết nối thì đầu dây bên Tây bán cầu là giọng nói của một phụ nữ cao tuổi: "Xin chào người bạn đến từ đất nước của Hồ Chí Minh! Thật là tự hào khi được nghe một bạn trẻ của Việt Nam, mà lại là một nhà báo của một tờ báo uy tín là Báo Nhân Dân, nói chuyện với tôi bằng tiếng Tây Ban Nha - là tiếng mẹ đẻ của tôi!". Và ngay sau khi tác phẩm được phát hành, chúng tôi đã nhận được những phản hồi tích cực của các nhân vật được phỏng vấn, cũng như của đại diện ngoại giao các nước Mỹ latin tại Việt Nam như Chile, Mexico và Peru: "Tôi không ngờ Báo Nhân Dân đã có sự đổi mới như vậy. Tác phẩm của các bạn thật giàu hình ảnh, sáng tạo. Chắc chắn chúng tôi sẽ cộng tác với các bạn vào những dịp tới"…
Nhớ lại những kỷ niệm, những trải nghiệm của mình, Hằng bảo, tôi nhớ những buổi tối "tạm gác" việc gia đình, cùng du khách đi dạo phố cổ Hà Nội, xem múa rối nước, thưởng thức cà-phê trứng hay món phở bò truyền thống của Hà Nội, để lắng nghe họ chia sẻ cảm nhận về những nét đẹp văn hóa, du lịch của Thủ đô. Vừa làm vai trò của một phóng viên tác nghiệp, vừa làm một "hướng dẫn viên bất đắc dĩ" cho du khách, tôi cảm thấy thật may mắn vì nghề báo đã cho tôi cơ hội được gặp những con người thú vị, học hỏi và làm giàu kiến thức văn hóa, lịch sử của mình.
Với đội ngũ những biên tập viên tiếng nước ngoài, thật khó kể hết được những trải nghiệm, những kỷ niệm đẹp khi lặng thầm lao động sau những con chữ. Với họ, được đóng góp vào quá trình hình thành một sản phẩm báo chí multimedia với đầy đủ nội dung phỏng vấn, video, hình ảnh thực tế và phản ánh chân thật về những cảm nhận tốt đẹp của du khách về đất nước và con người Việt Nam tươi đẹp, thân thiện chính là giá trị giúp họ đi qua những khó khăn, thách thức của nghề.
