1/Không phân biệt thế hệ, nhiều người trẻ dành sự quan tâm nhất định tới lịch sử nước nhà. Trước đây, các kiến thức, thông tin liên quan đến lịch sử thường chỉ được phổ biến qua môn học trong trường và được một bộ phận học sinh đánh giá là khô khan, kém hấp dẫn.
Khi công nghệ thông tin bùng nổ, người trẻ có thêm cách thức khác hấp dẫn và dễ hiểu hơn để tiếp thu, thậm chí truyền tải những thông tin liên quan đến lịch sử. Bộ phim “Đào, phở và Piano” lấy cảm hứng từ sự kiện Hà Nội 12 ngày đêm khói lửa thành công tạo“cơn sốt” phòng vé không chỉ là nhờ dàn diễn viên, cách diễn xuất, dàn dựng mà mấu chốt ở cách truyền tải thông tin qua mạng xã hội, tạo thành xu hướng tích cực được nhiều người đón nhận. Bạn Ngô Thị Quỳnh Giao (Giao Cùn - nhà sáng tạo nội dung liên quan đến lịch sử trên nền tảng TikTok, 24 tuổi) là một trong những người đầu tiên góp phần đưa bộ phim tới gần hơn với các bạn trẻ qua kênh TikTok của mình chia sẻ: “Không chỉ về bộ phim, mà bất cứ thông tin nào liên quan đến lịch sử có sự hấp dẫn thì bản thân đều nghĩ đến việc phải tìm cách chia sẻ ngay và luôn đến những người có cùng đam mê thông qua kênh của mình”.
Trong dịp kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ vừa qua, “Về Điện Biên” đã trở thành lời mời gọi lan tỏa rộng rãi. Rủ nhau về Điện Biên để tham quan Him Lam, đồi A1, thăm bảo tàng Điện Biên với bức tranh toàn cảnh về chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu và để hòa chung vào không khí sôi nổi của lễ kỷ niệm 70 năm chiến thắng của dân tộc. Mạng xã hội đã và đang phát huy vai trò trong việc truyền tải những giá trị lịch sử ấy đến với người xem một cách tự nhiên, bằng những cú “chạm” hay một cái “lướt”.
Bên cạnh đó, công nghệ AI cũng đã góp phần dựng lại những trận đánh oanh liệt, những người anh hùng, những sự kiện lịch sử trừu tượng đã trở nên gần gũi hơn qua những hình ảnh, bức tranh 3D, thước phim… do chính những người trẻ thực hiện. Trên mạng xã hội TikTok, có nhiều nhà sáng tạo đã lựa chọn lịch sử để phát triển nội dung theo hướng cung cấp thông tin đến người xem. Những video này cũng nhận được cả trăm nghìn thậm chí cả triệu lượt xem. Sự thành công từ những tour đêm tại các di tích văn hóa lịch sử trên địa bàn thành phố Hà Nội cũng là một minh chứng rõ ràng của sự thành công trong việc làm mới cách truyền tải lịch sử và đạt được hiệu quả đáng mừng. Thông qua các video trải nghiệm thực tế được lan tỏa trên mạng xã hội, người trẻ biết đến và tham gia trải nghiệm tour du lịch đêm tại Nhà tù Hỏa Lò, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Khu di tích Hoàng thành Thăng Long... những địa danh trước đây được biết đến với vai trò biểu tượng của Hà Nội hơn là một điểm du lịch hấp dẫn.
2/Lịch sử vốn ẩn chứa kho tàng kiến thức và giá trị vô giá, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình bản sắc dân tộc và có những thời điểm, lịch sử trong mắt giới trẻ là sự khô khan, dài dòng và khó hiểu. Việc thay đổi cách truyền tải nhờ vào công nghệ, người trẻ tận dụng sự sáng tạo và bản sắc thế hệ mới không chỉ đem lịch sử gần gũi hơn, khơi gợi lòng yêu nước mà còn tạo nên những giá trị thực.
Đơn cử như đội ngũ quản lý fanpage của Di tích Nhà tù Hỏa Lò đã biến những thông tin lịch sử trên kênh trở nên gần gũi, hóm hỉnh và dễ tiếp cận với độc giả, biến đây thành kênh truyền thông đầu tiên về lịch sử của Việt Nam thu hút gần 400 nghìn lượt theo dõi với tần suất tương tác lớn.
Chuẩn bị bước vào kỳ thi THPT quốc gia năm 2024, em Nguyễn Trúc Linh (18 tuổi, Hà Nội) chia sẻ, “lịch sử không phải là một môn khó học nhưng là môn khó ghi nhớ, gây cảm giác nản cho người học vì quá nhiều dữ liệu”. Bản chất của môn học không thể thay đổi với khối lượng thông tin cần ghi nhớ lớn nhưng hình thức tiếp cận kiến thức môn học có thể được điều chỉnh như áp dụng sách tài liệu với đa dạng hình minh họa phong phú kích thích sự ghi nhớ, tổ chức các buổi chuyên đề, thảo luận liên quan đến những sự kiện lịch sử quan trọng để học sinh không còn tâm lý coi lịch sử là một môn học phụ…
Tại Trường THCS Trần Duy Hưng (Hà Nội) giáo viên tại đây luôn đổi mới cách giảng dạy, truyền lửa cho học sinh, thay vì sa đà vào lý thuyết thì các thầy giáo, cô giáo chú trọng giảng dạy kiến thức cốt lõi, dễ hiểu và dễ áp dụng. Đồng thời, trong quá trình truyền đạt kết hợp với công nghệ tiên tiến, các phần mềm giáo dục, các trang web học tập trực tuyến để tạo bài giảng sinh động. Ngoài ra, hoạt động ngoài giờ lên lớp được quan tâm tổ chức như tham quan bảo tàng, di tích lịch sử, tham gia các buổi diễn kịch lịch sử... giúp học sinh tiếp cận trực tiếp với các hiện vật lịch sử và có trải nghiệm thực tế.
Trong lĩnh vực truyền tải thông tin lịch sử, mạng xã hội là một công cụ mạnh mẽ với khả năng tiếp cận rộng rãi, tuy nhiên, nó cũng tiềm ẩn những nguy cơ nhất định. Do tính lan truyền nhanh chóng và thiếu kiểm soát, rất nhiều thông tin sai lệch, xuyên tạc lịch sử được lan truyền trên mạng xã hội. Điều này có thể gây hiểu lầm cho người đọc, đặc biệt là những người trẻ tuổi thiếu kinh nghiệm và kiến thức về lịch sử. Chính vì vậy, người xem cũng nên chắt lọc thông tin và tìm hiểu tại các trang uy tín.
