Bước ra thế giới
Những thành quả liên tục được gặt hái trong nhiều lĩnh vực đã giúp định danh, nâng tầm Việt Nam trên bản đồ phát triển văn hóa - nghệ thuật của khu vực và thế giới.
Âm nhạc tiếp tục là “mỏ vàng” tiềm năng của nước nhà với sự thành công của một số tài năng trẻ tại các cuộc thi tài năng nghệ thuật hàn lâm uy tín của thế giới, trong đó, giải nhì Cuộc thi pi-a-nô quốc tế lần thứ nhất 2018 tại I-ta-li-a của nghệ sĩ trẻ Lưu Hồng Quang thật sự làm giới nghề cảm thấy tự hào. Concorso Internazionale Pianistico “Città di Oleggio” quy tụ 30 nghệ sĩ pi-a-nô xuất sắc từ nhiều quốc gia trên thế giới ở lứa tuổi từ 18 đến 37, hầu hết các nghệ sĩ đều đã đoạt nhiều giải thưởng tại các cuộc thi quốc tế khác nhau, vì vậy, sự cạnh tranh là vô cùng khốc liệt, và chiến thắng thật sự là thành quả của tài năng và bản lĩnh. Ở một góc độ khác, giải nhất cuộc thi tài năng American Protégé do Carnegie tổ chức của tài năng nhí bảy tuổi Trần Băng Tâm đã cho thấy một gương mặt tiềm năng mới của bộ môn nghệ thuật hàn lâm ở Việt Nam. Có nghĩa là, chúng ta không thiếu tài năng, nhưng để những gương mặt đó thật sự tỏa sáng đòi hỏi cả một quá trình đầu tư và khổ luyện, với sự đồng hành từ cả các cơ quan chức năng và gia đình. Trong khi, mô hình hiệu quả cho việc đào tạo, nuôi dưỡng những tài năng hiếm có như thế lại vẫn là điều ngành văn hóa nước nhà đang tìm kiếm và xây dựng. Sự hoàn thiện của nhiều tài năng nghệ thuật, cho đến nay, vẫn dựa nhiều vào sự đầu tư của cá nhân, gia đình.
Nhiều bộ phim của Việt Nam đã được vinh danh tại những cuộc liên hoan phim (LHP) có chất lượng, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa Việt tới bạn bè quốc tế. Những bộ phim Cha cõng con của đạo diễn Lương Ðình Dũng, Người vợ ba của đạo diễn Nguyễn Phương Anh… đã tạo nên một hành trình thành công, với nhiều giải thưởng tại các LHP quốc tế… Trong một chiều hướng ngược lại, sự hội tụ của nhiều tác phẩm điện ảnh chất lượng của nhiều nền điện ảnh lớn của thế giới tại LHP quốc tế Hà Nội 2018, theo phân tích của nhiều chuyên gia, cho thấy uy tín và vị thế của điện ảnh Việt Nam đã ngày càng được nâng cao trong khu vực cũng như trên thế giới. Không ai ngăn cản những ước mơ lớn, và các nghệ sĩ điện ảnh Việt tâm huyết vẫn đang trăn trở với câu hỏi: Bao giờ phim Việt sẽ ghi được dấu ấn tại giải thưởng điện ảnh danh giá nhất hành tinh: giải Oscar?! Một câu hỏi thật sự đang là nỗi đau đáu của nhiều nền điện ảnh.
Và ước mơ chinh phục những đỉnh cao của thế giới, trong năm 2018, trên một số lĩnh vực, đã được những người Việt trẻ hiện thực hóa bằng một hành trình của nỗ lực và cảm xúc. Không chỉ được tổ chức Kỷ lục Guinness Thế giới thông báo xác lập thành công kỷ lục Guinness Thế giới với thành tích bịt mắt, chồng đầu đi xuống và đi ngược lên 10 bậc thang trong vòng 53,97 giây, hai nghệ sĩ xiếc Quốc Cơ, Quốc Nghiệp đã có những màn trình diễn ấn tượng, tạo cảm xúc mạnh với khán giả tại nhiều nước trên thế giới.
Và vẫn đang tạo nên nhiều tình cảm đẹp với khán giả quốc tế là thành tích của hoa hậu H’Hen Niê tại cuộc thi nhan sắc danh tiếng nhất thế giới: Hoa hậu Hoàn vũ 2018. Việc lọt vào tốp 5 của cuộc thi đã giúp Việt Nam thăng hạng trên bản đồ nhan sắc thế giới, và thành quả lớn hơn gặt hái được từ cuộc thi ấy, là thông điệp đầy cảm hứng mà người đẹp Việt đã chia sẻ và chuyển tải. Hành trình ấy, thông điệp ấy, chắc chắn sẽ tạo nguồn cảm hứng cho nhiều người, ở nhiều nền văn hóa…
Mảng tối của bức tranh
Luôn sôi động với nhiều hoạt động có chất lượng ở các lĩnh vực, nhưng nhiều vấn đề tồn tại với những bất cập không dễ tháo gỡ trong ngày một, ngày hai khiến cho những người làm văn hóa và dư luận xã hội nhiều phen lúng túng và bức xúc.
Trong sự xung đột với nhu cầu của một xã hội đang phát triển mạnh mẽ, việc bảo tồn các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đang gặp phải nhiều trở lực và tiềm ẩn nguy cơ. Các vụ việc liên quan việc bảo tồn dinh Thượng Thơ tại TP Hồ Chí Minh, việc tháo dỡ đình Lương Xá (Hà Nội), hay sai sót trong việc cấp sổ đỏ dinh Vua Mèo (Hà Giang)… khiến dư luận không khỏi bức xúc. Dù quan niệm xã hội đã có nhiều thay đổi, nhận thức ngày một nâng cao của cộng đồng về giá trị của di sản văn hóa, làm thế nào cân bằng giữa khai thác - phát triển, bảo tồn, gìn giữ với phát huy giá trị kinh tế các giá trị nhuốm màu thời gian ấy... để di tích, di sản thực sự “sống”, phát triển bền vững vẫn đang là bài toán khó của những người yêu văn hóa, và các cơ quan chức năng. Giá trị nền tảng cho phát triển ấy, thực tế, vẫn chưa được đặt đúng vị trí cần có trong đời sống hiện đại.
Bên cạnh những nghệ sĩ tâm huyết với nhiều dự án nghệ thuật có ý nghĩa cộng đồng lớn, showbiz Việt năm qua cũng bộc lộ phần nào “sự xấu xí” qua một số vụ việc thu hút sự chú ý lớn của dư luận, như việc một số nghệ sĩ bị khởi kiện vì vi phạm bản quyền, nghệ sĩ bộc lộ nhận thức văn hóa kém với những phát ngôn phản cảm, gây sốc, hay vụ việc quấy rối liên quan nhiều nghệ sĩ đang được yêu mến… Phản ứng của dư luận xã hội, trong nhiều vụ việc, đã tạo nên sức ép lớn để điều chỉnh hành vi những người của công chúng. Ðiều đó, theo nhìn nhận của nhiều chuyên gia văn hóa, là tín hiệu tích cực cho sự phát triển lành mạnh.
 |
Sự ra đi của NSND Anh Tú - một tài năng sân khấu trong những ngày cuối năm để lại nhiều nuối tiếc.
Không ồn ào, nhưng tiến trình sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp văn hóa, trong đó có các đoàn nghệ thuật công lập ở các địa phương, đang được tiến hành quyết liệt cũng gây nhiều xáo trộn, tiềm ẩn những nguy cơ đòi hỏi cách giải quyết lâu dài. Việc sắp xếp lại này có tác động không nhỏ đến định hướng phát triển của nhiều lĩnh vực văn hóa, liên quan đến một bộ phận không nhỏ những người hoạt động văn hóa-nghệ thuật, song lại đang được thực hiện bằng phương thức, trong nhiều trường hợp, ở nhiều địa phương, có phần cảm tính. Ðiều cần thiết lúc này, theo nhiều phân tích, là phải tiến hành song song việc hoàn thiện chính sách cho xã hội hóa nghệ thuật, và sắp xếp lại các cơ quan văn hóa sự nghiệp với sự tư vấn sâu của các cơ quan chuyên môn liên quan. Ðể bảo đảm cho sự phát triển ngày một nâng cao của đời sống văn hóa xã hội.
Không còn là sự ăn may, những thành tích mà các tài năng Việt gặt hái được trong năm 2018 đều là kết quả của một quá trình đầu tư bài bản, cùng sự nỗ lực hết mình cho niềm đam mê, trên một nền tảng phát triển của đời sống văn hóa - nghệ thuật đất nước. Ðiều đó cho phép chúng ta được quyền hy vọng, đến những mùa sau…
