Hơn 1.000 đạo luật và nghị quyết, pháp lệnh
Trình bày Báo cáo tóm tắt đánh giá tình hình triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội được thông qua từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến hết Kỳ họp thứ 4 và công tác triển khai các luật, nghị quyết, chương trình xây dựng luật, pháp lệnh được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 5, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đến hết Kỳ họp thứ 5, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 1.010 văn bản, bao gồm 23 luật và 101 nghị quyết của Quốc hội, 4 pháp lệnh và 882 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Việc Quốc hội cho phép thí điểm một số chính sách mới, cơ chế, chính sách đặc thù trên một số lĩnh vực và cơ chế, chính sách đặc thù phát triển một số tỉnh, thành phố và gần đây nhất là Thành phố Hồ Chí Minh, đã tạo điều kiện cho các địa phương phát huy tiềm năng, lợi thế, thu hút nguồn lực đầu tư để phát triển nhanh, bền vững.
Các luật, nghị quyết, pháp lệnh được Quốc hội ban hành từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng; điều chỉnh toàn diện mọi mặt đời sống kinh tế-xã hội; giám sát tối cao và quyết định nhiều vấn đề quan trọng của đất nước; góp phần quan trọng hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, tăng cường bảo đảm quyền con người, quyền công dân; phục vụ có hiệu quả yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế; tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đây là thành quả của công tác "quy hoạch xây dựng" pháp luật một cách bài bản ngay từ đầu nhiệm kỳ.
Cần có giải pháp xử lý hiệu quả
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, công tác tổ chức triển khai một số luật, nghị quyết còn chậm. Một số luật được ban hành từ năm 2022, nhưng đến nay các bộ liên quan chưa ban hành kế hoạch triển khai thực hiện.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội dẫn chứng: "Với các luật được thông qua tại Kỳ họp thứ 5 vừa qua thì đối với sáu luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2024 và 1/7/2024 cũng đều chưa có kế hoạch triển khai, trong khi đây là nội dung rất quan trọng và cần thiết để dự kiến các công việc phải làm, nguồn lực thực hiện và phân công trách nhiệm tổ chức thực hiện, bảo đảm việc thi hành kịp thời, có hiệu quả luật, nghị quyết ngay từ thời điểm có hiệu lực".
Cùng với đó, tình trạng nợ đọng, chậm ban hành văn bản quy định chi tiết chưa được khắc phục. Tính đến ngày 23/8/2023, vẫn còn 11 trong số 50 văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua từ đầu nhiệm kỳ đến hết Kỳ họp thứ 4 chưa được ban hành, chiếm 22%, một số văn bản đã chậm từ tám tháng đến một năm rưỡi so thời điểm luật, nghị quyết có hiệu lực. Trong số 39 văn bản quy định chi tiết đã ban hành, chỉ có 9 văn bản (23%) được ban hành đúng thời hạn. Luật Thi đua, khen thưởng và Luật Khám bệnh, chữa bệnh sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2024, theo kế hoạch phải ban hành 39 văn bản quy định chi tiết, nhưng đến nay cũng chưa có văn bản nào được ban hành,…
Cá biệt, có một số trường hợp nghị quyết của Quốc hội được thông qua nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn, nhưng văn bản quy định chi tiết lại ban hành chậm làm giảm ý nghĩa, hiệu lực, hiệu quả của các giải pháp đã được Quốc hội quyết định.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng chỉ rõ, để đáp ứng công tác phòng, chống dịch Covid-19, căn cứ Nghị quyết số 30/2021/QH15 của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã sớm ban hành Nghị quyết số 12/2021/UBTVQH15 cho phép thực hiện một số cơ chế, chính sách trong lĩnh vực y tế để phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19, nhưng phải sau bốn tháng Nghị định số 29/2022/NĐ-CP quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 12 mới được ban hành. Nghị quyết số 80/2023/QH15 về tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống dịch Covid-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1/2023 đến 31/12/2024 được Quốc hội ban hành ngày 9/1/2023, nhưng hơn hai tháng sau Chính phủ mới có văn bản chỉ đạo, phân công các Bộ triển khai thực hiện.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm tổ chức thi hành Hiến pháp, pháp luật; kịp thời ban hành kế hoạch triển khai thi hành các luật, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua, bảo đảm nguồn lực và các điều kiện cần thiết cho việc thi hành luật, nghị quyết. Có giải pháp kiên quyết khắc phục tình trạng nợ đọng, chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, nghị quyết.
"Trước mắt, với nhóm các luật, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua từ đầu nhiệm kỳ đến hết Kỳ họp thứ 4, Chính phủ cần tập trung chỉ đạo công tác soạn thảo, khẩn trương ban hành 11 văn bản quy định chi tiết thi hành 7 luật, nghị quyết đã có hiệu lực pháp luật thuộc trách nhiệm của Chính phủ, các Bộ còn nợ đọng và 39 văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Thi đua, khen thưởng và Luật Khám bệnh, chữa bệnh sẽ có hiệu lực thi hành vào ngày 1/1/2024", Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Về lâu dài, theo Phó Chủ tịch Quốc hội, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý đi đôi với tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát; đề cao trách nhiệm người đứng đầu, khắc phục kịp thời, hiệu quả tình trạng đùn đẩy, né tránh, thiếu trách nhiệm trong một bộ phận cán bộ, công chức, xử lý nghiêm các vi phạm; kiểm soát chặt chẽ việc ban hành thông tư, văn bản hướng dẫn, không để làm phát sinh thủ tục, "giấy phép con", tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật mới không phù hợp, thiếu tính khả thi; chấm dứt việc sử dụng hình thức văn bản hành chính để đặt ra thủ tục, yêu cầu khác với quy định của pháp luật cũng là những yêu cầu kiên quyết đã được chỉ rõ.
