Đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới, chống lãng phí được đặt lên hàng đầu trong những vấn đề nghị sự. Riêng trong câu chuyện Thảo Cầm Viên, chúng ta nên quan tâm đến việc phải thu đủ tiền nợ thuế hay chỉ tập trung vào việc bảo tồn không gian văn hóa có giá trị cả về lịch sử lẫn tự nhiên? Trong lúc chờ giải pháp cụ thể thì vẫn có thể thấy bất cập khuất sau một câu chuyện quá cụ thể.
Giám đốc Thảo Cầm Viên Sài Gòn cho biết, năm 2014, UBND TP Hồ Chí Minh ký quyết định cho thuê đất với diện tích 158.117 m2 sử dụng vào mục đích công cộng theo chế độ trả tiền hằng năm, thời hạn 50 năm. Mỗi năm tiền thuế đất hơn 160 tỷ đồng. Hầu hết diện tích Thảo Cầm Viên là không gian bảo tồn. Tuy nhiên đơn vị quản lý lại đang được định dạng như một doanh nghiệp “không hoạt động vì mục đích lợi nhuận”!
Thông thường ở những nơi không gian bảo tồn, nhà nước đều miễn tiền thuê đất, thậm chí cấp thêm ngân sách để duy tu, bảo dưỡng. Một khi đã có kinh doanh, đặt mục tiêu lợi nhuận lên hàng đầu thì hầu như rất khó có thể bảo tồn nguyên trạng không gian. Hiểu theo cách khác, đơn vị quản lý Thảo Cầm Viên đang bị đặt trong cơ chế nửa nọ, nửa kia. Với “không gian hạn hẹp”, họ phải đáp ứng cả 2 yêu cầu, tối đa hóa lợi nhuận và bảo tồn nguyên trạng không gian.
Ít người biết rằng, Thảo Cầm Viên đã hơn 160 năm tuổi. Với bề dày lịch sử như vậy, hiển nhiên công tác bảo tồn nên được ưu tiên hàng đầu. Đây có thể coi như một di sản của cả đất nước, một hòn ngọc của Thành phố Hồ Chí Minh. Trong khi chờ đợi cơ chế rõ ràng ưu tiên bảo tồn Thảo Cầm Viên, chúng ta vẫn có thể triển khai ngay một số biện pháp tạm thời. Giảm thuế đất, đấu giá phần diện tích đang được cho thuê kinh doanh… hoặc gây quỹ bảo tồn. Đây là những lựa chọn cân nhắc. Nhất là có rất nhiều thí dụ thực tế chứng minh hiệu quả.
Dù sao trước có một giải pháp tổng thể và dài hạn, Thành phố Hồ Chí Minh đã phản ứng rất kịp thời. Sáng ngày 11/12, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết, không có chuyện đóng cửa Thảo Cầm Viên. Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ rà soát Quyết định giao đất và cho thuê đất đối với Thảo Cầm Viên. Sau khi điều chỉnh quyết định cho thuê đất sẽ chuyển Cục Thuế để Cục này có căn cứ để tính toán lại.