Tiếng Mẹ vọng đến bốn phương

"Chồng mình hay ôm con gái, hát những bài hát về Hà Nội rồi thủ thỉ: Con à! Con là người Việt Nam! Con nhớ nhé!". Hình ảnh đó thêm thôi thúc những nỗ lực của chị Nguyễn Quý Quỳnh Hạnh (sinh năm 1991), người sáng lập Tiệm Mọt - chuỗi tiệm sách Tiếng Việt tại nước ngoài. Nơi đất khách quê người, những cuốn sách thuần Việt hiếm hoi chính là nhịp cầu vững chắc bắc về cội nguồn cho các con.

Đón Tết Về Nhà! là hộp quà ý nghĩa và đầy thú vị cho các bạn nhỏ, bên trong không chỉ có sách thơ, mà các chị chủ Tiệm còn tặng thêm bao lì xì, trò chơi dân gian.
Đón Tết Về Nhà! là hộp quà ý nghĩa và đầy thú vị cho các bạn nhỏ, bên trong không chỉ có sách thơ, mà các chị chủ Tiệm còn tặng thêm bao lì xì, trò chơi dân gian.

Con đầu lòng

Quỳnh Hạnh luôn tự hào rằng mình có đến tận "hai đứa con đầu lòng": một em bé gái và một tiệm sách. Và hành trình mang sách Việt "xuất ngoại" được nhen nhóm trong suy nghĩ của Hạnh chính từ khi bé gái chào đời. Sau khi sinh vài tháng, Cơ quan Chăm sóc Sức khỏe bà mẹ và em bé tại Phần Lan (Neuvola) đã xếp lịch tư vấn cho vợ chồng Hạnh về cách giữ ngôn ngữ mẹ đẻ cho con. Họ khẳng định: Việc em bé nói tốt tiếng mẹ đẻ chính là tiền đề để nói tốt ngôn ngữ thứ hai, thứ ba.

Bản thân Hạnh cũng được tiếp nhận nhiều nền văn hóa khác nhau. Trước đó, chị từng theo học Trường đại học Ngoại thương, rồi làm tiếp viên hàng không 5 năm, đến năm 2018 mới sang Phần Lan định cư. "Mình tin rằng ngôn ngữ là cầu nối giữa bố mẹ và con cái. Mình muốn con mình sau này, dù có vui đùa với bạn bè bằng ngôn ngữ nào khác thì hằng ngày vẫn có thể về nhà sà vào lòng mẹ, kể với mình về thế giới ngoài kia của con mà không gặp phải bất cứ một rào cản nào về ngôn ngữ", Hạnh bộc bạch.

Tiếng Mẹ vọng đến bốn phương -0

Và một trong những cách hiệu quả nhất để thực hiện điều đó, là bố mẹ đọc sách tiếng Việt cho con. Mà ở nước ngoài, tìm được cuốn sách tiếng Việt đã khó, nói gì đến sách cho trẻ em. Vậy là trong một buổi chiều đưa con đi dạo cuối năm 2020, Hạnh chia sẻ với chồng một ý tưởng vừa lóe lên: "Em muốn mở một cửa hàng sách Việt!". Rồi Tiệm Mọt ra đời.

Thời gian đầu, chưa có thương hiệu, lại làm việc từ xa, lệch múi giờ nên "bà chủ Tiệm Mọt" gặp nhiều khó khăn để tạo dựng mối quan hệ với các nhà xuất bản trong nước. Nhưng trải qua nhiều nỗ lực trao đổi, chia sẻ, không ít nhà xuất bản và nhà cung cấp sách bắt đầu hào hứng với ý tưởng của Tiệm và đẩy mạnh hợp tác. Tiệm Mọt không chỉ nhập thẳng sách từ các nhà xuất bản trong nước, mà còn có một số tác giả trực tiếp liên hệ cung cấp. Rồi Tiệm Mọt còn tiến đến mua bản quyền, chuyển ngữ. Đầu sách của Tiệm khá phong phú, chủ yếu được lưu hành tại Việt Nam, từ sách thiếu nhi, sách song ngữ về văn hóa Việt, truyện tranh, tiểu thuyết, sách nuôi dạy con hay những ấn phẩm đặc biệt… Người Việt và cả người bản địa cũng tìm đến với tiệm sách.

"Có một chị khách người Phần Lan, lấy chồng người Việt, nên rất muốn giữ ngôn ngữ và văn hóa "quê cha đất tổ" cho con. Chị mua rất nhiều sách cho bé, đặc biệt là các cuốn sách về văn hóa, lễ, Tết của Việt Nam. Điều mình bất ngờ là chị có thể tìm được rất nhiều đầu sách hay và thậm chí còn giới thiệu các nhà xuất bản cho mình. Mình thật sự trân quý điều chị ấy đang làm", chị Quỳnh Hạnh chia sẻ.

Sáu múi giờ - một chí hướng

Sau hơn một năm hoạt động, Tiệm Mọt đã có 10 chi nhánh: bảy tại châu Âu (Phần Lan, Thụy Điển, Pháp, Na Uy, Đức, Anh, Bỉ), một ở Australia và hai ở Bắc Mỹ (Canada và Mỹ).

Chi nhánh đầu tiên ngoài Phần Lan của Tiệm Mọt là tại Thụy Điển, đại diện chi nhánh là Ngọc Linh. Vào đúng dịp Noel năm 2020, Linh mua sách của Tiệm để tặng con của bạn bè và rất thích ý tưởng này. Ngay sau đó, Linh đã đề nghị Tiệm Mọt mở chi nhánh tại nơi mình đang sinh sống. "Nhóm chúng mình đến từ rất nhiều nơi trên thế giới, ban đầu là hai múi giờ khác nhau (dù chỉ trong châu Âu thôi), rồi dần mở rộng ra thành năm, sáu múi giờ. Vậy mà lần nào họp cũng rất đông đủ"-người đồng hành từ những ngày đầu ấy kể lại.

Tại mỗi chi nhánh, Tiệm đều có người đại diện nên dễ dàng nắm bắt được thị trường. Thậm chí, tại mỗi cơ sở, phong cách cá nhân của từng "cô chủ Tiệm Mọt" cũng toát lên qua từng đầu sách. Chị Thu Mai-đại diện tại Pháp luôn tâm đắc: "Lúc đầu là đồng nghiệp, chẳng bao lâu đã trở thành bạn thân nhờ những buổi làm việc chung đến tận khuya. Nếu khách cần tư vấn về mảng sách mà mình chưa nắm rõ, thì mình luôn biết phải hỏi ai trong nhóm để có câu trả lời chi tiết nhất. Bọn mình còn chia sẻ cách nuôi dạy con hoặc các vấn đề trong cuộc sống, rồi thậm chí còn rủ nhau đi du lịch nữa, lần nào đi cũng mang theo rất nhiều sách!".

Họ có thể gắn kết và nhiệt huyết đến thế, bởi cả nhóm đều tha thiết muốn gìn giữ "Tiếng Mẹ" cho con.

Ðón Tết Về Nhà!

Năm nay, đã là cái Tết thứ ba, Hạnh không được về Việt Nam. Đại dịch càng khiến mọi thành viên của Tiệm Mọt trở nên chênh vênh, mong mỏi sự bình an cho điểm tựa tinh thần là quê nhà. Lại có thêm không ít yêu cầu của khách hàng về những cuốn sách song ngữ, mang đậm văn hóa Việt Nam, giới thiệu Tết truyền thống đến với bạn bè quốc tế. Vì thế, Đón Tết Về Nhà! ra đời.

Đây là dự án Tiệm Mọt kết hợp với Lionbooks phát hành cuốn thơ song ngữ Đón Tết Về Nhà! với ba phiên bản Việt - Anh, Việt - Pháp và Việt - Đức. Tác phẩm được sáng tác bởi Chiều Xuân, Líu Lo và chuyển ngữ bởi các dịch giả đều đang sinh sống tại nước ngoài, làm việc trong lĩnh vực sách/văn hóa, tiếp xúc nhiều với trẻ em. Bản dịch trước khi xuất bản được gửi đi tham khảo ý kiến nhiều người bản địa về chất lượng.

Khi lựa chọn bản thảo, Tiệm đưa ra tiêu chí chọn sách thơ có tranh, dễ tiếp cận với cả trẻ em cũng như người lớn hay người nước ngoài. Thể thơ bốn chữ dễ đọc, dễ thuộc với âm điệu vui tươi. Hình ảnh minh họa sống động, rực rỡ để gợi về Tết truyền thống Việt Nam. Đặc biệt, về nội dung, phải tái hiện được không khí của ngày Tết, để các bạn nhỏ chưa có cơ hội trải nghiệm phần nào tưởng tượng được.

Quỳnh Trang, đại diện Tiệm Mọt tại Đức, cũng mong mỏi những trang sách song ngữ Đón Tết Về Nhà! sẽ giúp các bạn nhỏ gốc Việt dù bất cứ ở đâu trên thế giới có thêm cơ hội tiếp cận tiếng mẹ đẻ, hiểu về nguồn cội và thành viên các gia đình đa văn hóa có thể gần gũi, quây quần, đồng cảm với nhau…

Đây là dự án đầu tiên của Tiệm Mọt mang sách Việt và văn hóa Việt ra thế giới. Các thành viên trẻ tuổi của Tiệm đều hy vọng Đón Tết Về Nhà! sẽ là khởi đầu tốt đẹp cho những dự định tương lai, trở thành tiền đề để các sản phẩm văn hóa Việt có thêm cơ hội bay xa.