Hiệu quả đã thấy
Gia đình bà Nguyễn Thị Lương ở thôn Tân Tiến, thị trấn Ea Pốk, huyện Cư M’gar là người tiên phong trồng cây dược liệu ở địa phương. Bà Lương cho biết: “Năm 2010, gia đình bắt đầu trồng cây hòe với số lượng hơn 300 cây. Loại cây này dễ trồng, chi phí đầu tư và chăm sóc thấp nhưng cho hoa quanh năm, với giá bán tại vườn 65 nghìn - 70 nghìn đồng/kg. Chỉ với 300 cây hòe nhưng mỗi năm gia đình thu nhập 200 triệu đồng. So các loại cây trồng khác, nhất là trong tình hình giá cà-phê, hồ tiêu giảm thấp như những năm gần đây thì việc trồng cây hòe hay những cây dược liệu khác mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn rất nhiều”.
Tương tự, gia đình bà H’A Niê ở buôn Niêng 1, xã Ea Nuôl, huyện Buôn Đôn có 2 ha đất, nhiều năm qua gia đình bà chỉ trồng sắn, ngô nên hiệu quả không cao, cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Trong khi chưa biết chuyển sang trồng loại cây gì thì trong một lần xem tivi, bà H’A Niê thấy một số hộ dân trong tỉnh trồng cây hà thủ ô đỏ mang lại hiệu quả kinh tế cao. Năm 2016, gia đình bà đã chuyển sang trồng cây hà thủ ô với năng suất đạt 2,6 tấn/ha, giá bán hơn 90 triệu đồng/tấn, cao hơn rất nhiều so các loại cây trồng trước đây. Nhờ đó, mà đời sống của gia đình đã thoát khỏi khó khăn.
Những năm gần đây, do giá cà-phê, tiêu giảm thấp nên nhiều nông dân ở Đắk Lắk đã chuyển đổi sang trồng cây dược liệu. Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Cư M’gar Phạm Quang Mười cho biết: Đến nay, toàn huyện phát triển được trên dưới 50 ha cây dược liệu các loại, chủ yếu là cây đinh lăng, hòe, gừng, đương quy, cao lương, hoài sơn... Qua thực tế cho thấy, thu nhập từ cây dược liệu có thể đạt 500 triệu đồng đến 800 triệu đồng/ha/năm, trong khi đó chi phí đầu tư không lớn nên hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so một số loại cây trồng khác. Vì vậy, thời gian tới, huyện sẽ phát triển cây dược liệu theo hướng trồng tập trung thành các vùng chuyên canh; đồng thời, xây dựng các câu lạc bộ trồng dược liệu với quy mô 20 ha/xã nhằm quản lý chất lượng, tiếp nhận các quy trình sản xuất bảo đảm chất lượng và liên kết trong tiêu thụ sản phẩm.
Bên cạnh đó, Huyện ủy cũng đã thông qua Nghị quyết Phát triển nông nghiệp chất lượng cao bền vững đến năm 2020, định hướng đến năm 2025, diện tích cây dược liệu ổn định khoảng 300 đến 500 ha làm nguyên liệu cho các hãng dược. Ngoài ra, một số doanh nghiệp cũng đã đến tìm hiểu, khảo sát và có kế hoạch liên kết với người dân địa phương trồng các loại cây dược liệu theo quy mô công nghiệp với nhu cầu khoảng 200 ha. Nếu phát triển cây dược liệu theo đúng quy hoạch sẽ góp phần thay đổi cơ cấu cây trồng của huyện, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, đẩy nhanh công tác giảm nghèo ở địa phương.
Nghiên cứu phát triển giống sâm Ngọc Linh để cung cấp cho nhân dân trồng đại trà.
Chưa có đề án phát triển
Phó Giám đốc Sở Y tế Đắk Lắk Nguyễn Thị Xuân Thủy cho biết: Trên địa bàn tỉnh có 748 loài thực vật sử dụng làm thuốc, trong đó có một số loài thường xuyên được khai thác sử dụng trong y học cổ truyền và trong sản xuất, kinh doanh. Ngoài các loài dược liệu trong tự nhiên, trong những năm gần đây, người dân ở nhiều địa phương trong tỉnh cũng đã đưa vào trồng và sử dụng các loài cây dược liệu trong vườn nhà hoặc trên nương rẫy, trong đó nhiều loài cây thuốc hoang dại đã được đưa vào trồng thành vườn như ích mẫu, dừa cạn, mạch môn, sâm đại hành, quế, hòe hoa, cà úc, nghệ đen, kim vàng... góp phần vào việc phòng bệnh, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng.
Viện Khoa học kỹ thuật nông - lâm nghiệp Tây Nguyên cũng đã triển khai Đề tài xây dựng mô hình trồng cây dược liệu tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tỉnh Đắk Lắk, chủ yếu trồng bốn loài dược liệu gồm: gừng, nghệ vàng, nghệ đen và đinh lăng. Kết quả cho thấy, sau thời gian tám đến chín tháng, đối với mô hình trồng gừng trâu đạt năng suất 1,8 tấn/1.000 m², cho thu nhập 26,1 triệu đồng. Mô hình trồng nghệ vàng đạt năng suất 2,5 tấn/1.000 m², cho thu nhập 14,5 triệu đồng. Mô hình trồng nghệ đen đạt năng suất hơn 2,5 tấn/1.000 m², cho thu nhập gần 15 triệu đồng. Thạc sĩ Bùi Quang Vinh, thành viên thực hiện đề tài cho biết: Với hiệu quả này so các loại cây trồng khác tại vùng triển khai mô hình thì hiệu quả trồng cây dược liệu cao hơn hai - ba lần. Từ kết quả nghiên cứu này, trong thời gian qua mô hình đã được triển khai nhân rộng tại nhiều vùng đồng bào DTTS trong tỉnh, góp phần tăng thu nhập, xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống của bà con.
Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Hoài Dương cho biết: Đến nay, toàn tỉnh có hơn 1.300 ha cây dược liệu, chủ yếu trồng xen trong các vườn cà-phê, cây ăn trái là chính. Bước đầu, những hộ nông dân trồng xen cây dược liệu góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập, góp phần giảm nghèo... Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh cũng đã có một doanh nghiệp là Công ty cổ phần sản xuất - thương mại Kỳ Nam Việt đã được UBND tỉnh cho thuê đất rừng để thực hiện dự án đầu tư phát triển dược liệu với quy mô 230 ha tại xã Cư Klông, huyện Krông Năng, trồng dược liệu theo phương thức trồng xen dưới tán rừng. Các loại cây dược liệu được doanh nghiệp này đưa vào trồng là sâm Ngọc Linh 64 ha, đương quy 66 ha, đẳng sâm 60 ha, bình vôi 40 ha.
Tuy nhiên, đến nay Đắk Lắk vẫn chưa có nghị quyết hay đề án nào về phát triển và bảo tồn cây dược liệu trên địa bàn nên chưa phát triển cây dược liệu thành vùng chuyên canh lớn mà chủ yếu trồng tự phát trong nhân dân nên hiệu quả chưa cao. Hiện, các Sở Y tế, NN&PTNT, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính và các đơn vị liên quan vẫn chưa thống nhất về kinh phí cũng như các vấn đề liên quan để trình UBND tỉnh. Hơn nữa, đề án phát triển cây dược liệu là một đề án lớn vượt khả năng của Sở Y tế nên cần phải thuê một đơn vị đủ năng lực để xây dựng đề án. Chính vì những vấn đề này mà đến nay Đắk Lắk vẫn chưa xây dựng được đề án phát triển và bảo tồn cây dược liệu trên địa bàn. Do đó, việc phát triển cây dược liệu trên địa bàn vẫn còn hạn chế.
Vì vậy, để phát triển và bảo tồn cây dược liệu trên địa bàn tương xứng với tiềm năng, thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, tỉnh Đắk Lắk cần sớm xây dựng đề án phát triển và bảo tồn cây dược liệu trên địa bàn tỉnh.
