Triển vọng mới cho gạo phát thải thấp

Sau hơn hai năm triển khai đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030 (Đề án), hệ thống chính sách dần hoàn thiện đã mở đường cho những thay đổi rõ nét trên đồng ruộng.

Đại diện Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk trao đổi về các chương trình canh tác lúa giảm phát thải tại Trại lúa giống Hòa Xuân. (Ảnh MINH ANH)
Đại diện Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk trao đổi về các chương trình canh tác lúa giảm phát thải tại Trại lúa giống Hòa Xuân. (Ảnh MINH ANH)

Các quy trình canh tác tiên tiến được chuyển giao đến nông dân; doanh nghiệp tập trung chuẩn hóa vùng nguyên liệu... tạo ra nền tảng vững chắc cho tiến trình xanh hóa ngành lúa gạo.

Vụ hè thu năm 2025, có 11 mô hình được triển khai với diện tích 543,5ha và 355 hộ dân tham gia; giảm chi phí 1,7 đến 4,9 triệu đồng/ha; lợi nhuận tăng từ 4,6 đến 15,8 triệu đồng/ha so với ngoài mô hình.

Kỹ thuật mới, hiệu quả cao

Ông Nguyễn Cao Khải, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Tiến Thuận (xã Thạnh Quới, thành phố Cần Thơ) cho biết: Hợp tác xã hiện có khoảng 70ha lúa sản xuất theo mô hình giảm phát thải cho năng suất, chất lượng cao. Riêng vụ hè thu năm 2025, năng suất lúa đạt gần 7,9 tấn/ha, tăng so với ngoài mô hình khoảng 1,6 tấn/ha.

Trong khi đó, giống lúa giảm 50-65%; giảm 15% lượng phân bón; giảm một nửa số lần phun thuốc bảo vệ thực vật; giảm số lần tưới nước nhờ thực hiện phương pháp ngập khô xen kẽ; đồng thời thực hiện thu gom rơm rạ ra khỏi đồng ruộng. “Trừ chi phí sản xuất, lợi nhuận từ lúa và phụ phẩm tăng so với ngoài mô hình từ 7 đến 8 triệu đồng/ha. Do đó, nhiều hộ nông dân đã tăng diện tích tham gia mô hình. Dự kiến vụ đông xuân tới hợp tác xã sẽ mở rộng diện tích canh tác lúa phát thải thấp lên hơn 100 ha”, ông Khải nhấn mạnh.

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), tính chung 11 mô hình trồng lúa chất lượng cao phát thải thấp vụ hè thu năm 2025, lượng phân bón giảm trung bình 31,3%; giảm 1 đến 3 lần phun thuốc bảo vệ thực vật; giảm giống gieo sạ từ 70-130 kg/ha; hầu hết bảo đảm số lần rút nước.

Có 100% số mô hình thu gom rơm rạ khỏi ruộng, trong đó năm mô hình bán rơm với giá trị cao nhất 1 triệu đồng/ha.

Đặc biệt, về tổ chức lại sản xuất, tất cả nông dân được tổ chức sản xuất theo hợp tác xã, có liên kết đầu vào và tiêu thụ. Để tạo thuận lợi triển khai Đề án, mới đây, một công cụ đánh giá sự tuân thủ quy trình sản xuất đã được phát triển với tên gọi ViRiCert. Công cụ này được kỳ vọng trở thành “la bàn xanh” định hướng cho hàng triệu nông dân trong hành trình canh tác bền vững.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) cho biết, công cụ thiết kế hệ thống chấm điểm dựa trên 10 khâu thực hành với trọng số khác biệt cho từng yếu tố.

Trong đó, quản lý nước theo nguyên lý ướt khô xen kẽ và không đốt rơm rạ trên đồng ruộng là các ngưỡng yêu cầu bắt buộc; tiêu chí quản lý nước có trọng số gấp đôi vì đây là yếu tố quyết định nhất đến việc giảm phát thải khí nhà kính.

Điểm đặc biệt của công cụ là tính ứng dụng cao và khả năng tiếp cận dễ dàng giúp nông dân nhanh chóng tiếp cận. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh và kết nối internet, nông dân có thể truy cập website https://viricert.easyfarm.vn hoặc quét mã QR để đánh giá ngay thửa ruộng của mình theo 10 tiêu chí. Khi được chia sẻ rộng rãi, công cụ sẽ đồng hành, giúp nông dân theo dõi, cải thiện quy trình canh tác từng ngày.

Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) Lê Thanh Tùng, sự cần thiết của công cụ đánh giá không chỉ ở việc đo lường sự tuân thủ theo quy trình mà còn tạo ra cơ chế minh bạch giúp nông dân tự tin khẳng định giá trị sản phẩm xanh của mình trước thị trường.

Lợi thế mới cho xuất khẩu

Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An nhận định: Gạo chất lượng cao phát thải thấp đang ngày càng có ưu thế trên thị trường xuất khẩu. Khi doanh nghiệp xây dựng được vùng nguyên liệu đạt chuẩn, có thể chứng minh giảm phát thải thông qua đo đạc thì sẽ tăng cơ hội đàm phán mức giá tốt hơn với các nhà nhập khẩu, nhất là trong điều kiện nhiều đối tác nước ngoài đã quan tâm đến “dấu chân carbon” của sản phẩm.

“Hiện công ty đang đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu gạo phát thải thấp. Tháng 6/2025, công ty đã xuất khẩu 500 tấn sang Nhật Bản; đến tháng 9/2025 xuất khẩu 160 tấn vào thị trường Australia và tháng 12 xuất khẩu thêm khoảng 500 tấn vào thị trường này. Để gia tăng sản lượng gạo phát thải thấp, chúng tôi mong muốn sớm được duyệt các dự án thuộc Đề án để tạo liên kết chặt chẽ giữa các bên tham gia và làm cơ sở vay vốn từ ngân hàng”, ông Bình đề xuất.

Theo nhiều doanh nghiệp, giá trị thật sự của gạo phát thải thấp nằm ở “hai tầng” lợi ích là tăng giá bán trực tiếp, thiết lập thương hiệu gạo ở phân khúc cao cấp và tạo tiền đề để ngành lúa gạo Việt Nam tham gia các cơ chế tín chỉ carbon trong tương lai.

Xác định Đề án không chỉ là dự án sản xuất mà còn đóng vai trò cơ cấu lại ngành hàng lúa gạo, thời gian tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ thực hiện nhiều giải pháp để mở rộng diện tích và chất lượng mô hình.

Theo Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, Bộ sẽ hoàn thiện ban hành quy trình đo đạc-báo cáo-thẩm định các giải pháp giảm phát thải (MRV); ban hành quy chế liên kết chuỗi; huy động nguồn lực từ đối tác quốc tế; tuyên truyền quảng bá về gạo phát thải thấp.

Về phía địa phương, sẽ xây dựng kế hoạch theo vùng sinh thái gắn với tiêu thụ; hỗ trợ hợp tác xã nâng cao năng lực, cơ giới hóa sản xuất; đào tạo, tập huấn quy trình MRV cho nông dân, hợp tác xã; rà soát diện tích mở rộng bảo đảm mục tiêu của Đề án và thực hiện phê duyệt dự án liên kết doanh nghiệp-hợp tác xã theo đề nghị của doanh nghiệp…

Trong bối cảnh thương mại gạo toàn cầu đang dịch chuyển mạnh sang các tiêu chuẩn bền vững, việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án sẽ tác động lớn đến năng lực mở rộng thị trường của doanh nghiệp Việt Nam.

Đồng thời tạo ra giá trị mới trên đồng ruộng thông qua việc thúc đẩy nông dân đổi mới sản xuất theo hướng chuyên nghiệp, có trách nhiệm hơn với các tiêu chuẩn nông nghiệp xanh.

Có thể bạn quan tâm

Gieo mầm khát vọng trên cánh đồng Việt.

Gieo mầm khát vọng trên cánh đồng Việt

Hơn 5.000 ý kiến gửi tới Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân lần thứ 7 năm 2025 đều thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; phấn khởi trước các chính sách thiết thực dành cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn và dự thảo Văn kiện Đại hội XIV.

[Video] Dành 500 nghìn tỷ đồng cho vay ưu đãi

[Video] Dành 500 nghìn tỷ đồng cho vay ưu đãi

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa ban hành hướng dẫn triển khai Chương trình tín dụng đầu tư hạ tầng điện, giao thông, công nghệ chiến lược, với quy mô tối đa 500 nghìn tỷ đồng, thời gian thực hiện đến năm 2030.

Phó Cục trưởng Lê Long bày tỏ trân trọng những chia sẻ quý báu của các chuyên gia trong nước và nước ngoài đối với các chính sách thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam.

Tiệm cận chính sách thuế tiên tiến trên thế giới để tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, hợp tác

Tại Hội thảo hướng dẫn thực thi thuế tối thiểu toàn cầu ngày 12/12, Phó Cục trưởng Cục Thuế Lê Long khẳng định Việt Nam đã triển khai đồng bộ chính sách thuế tiên tiến, hướng tới môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế.

Chuối hiện là một trong những cây ăn quả chủ lực của Việt Nam.

Kiến nghị đưa cây chuối ra khỏi danh mục cây trồng chính

Trước nguy cơ bệnh héo vàng (Panama) gây thiệt hại nghiêm trọng, nhiều chuyên gia đề xuất sớm đưa cây chuối ra khỏi danh mục cây trồng chính nhằm tháo gỡ vướng mắc về khảo nghiệm, công nhận giống, đồng thời hoàn thiện quy trình phòng trừ bệnh, qua đó giữ vững lợi thế cạnh tranh của chuối Việt Nam trên thị trường xuất khẩu.

Nhiều thương hiệu phở nổi tiếng có mặt tại Ngày của Phở 2025.(Ảnh: LINH BẢO).

Khai mạc Lễ hội Ngày của Phở 2025

Sáng 13/12, Lễ hội Ngày của Phở 2025 với chủ đề “Nâng tầm gạo Việt - Lan tỏa năm châu” chính thức được diễn ra tại 135 Nguyễn Huệ, phường Sài Gòn, Thành phố Hồ Chí Minh. Sự kiện do Sở Công thương Thành phố, Báo Tuổi Trẻ phối hợp với các sở ngành, hiệp hội, doanh nghiệp tổ chức.

Mức độ tự động hóa cao giúp giảm tải lao động thủ công, bảo đảm an toàn và nâng cao hiệu quả vận hành.

Mô hình Feed-Farm-Food tiến tới Net Zero vào năm 2050

Mọi quy trình từ tiếp nhận nguyên liệu, kiểm nghiệm QC tại phòng lab Feed Technology đến các công đoạn nghiền-trộn-ép viên-đóng gói tại Nhà máy Thức ăn chăn nuôi Hải Dương của C.P. Việt Nam đều được tự động hóa. 

Người dân tham quan, trải nghiệm các sản phẩm công nghệ tại Techfest 2025, qua đó lan tỏa tinh thần khởi nghiệp sáng tạo.

Lan tỏa tinh thần khởi nghiệp sáng tạo toàn dân

Sau một năm triển khai Nghị quyết số 57/NQ-TW, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam có nhiều khởi sắc, với hàng nghìn dự án và doanh nghiệp khởi nghiệp hoạt động trên nhiều lĩnh vực; hàng trăm thương vụ gọi vốn được xúc tiến; nhiều sản phẩm, giải pháp công nghệ đã có mặt trên thị trường khu vực và quốc tế.

Hợp tác xã Mì gạo Hùng Lô (Phú Thọ) bận rộn cho những đơn hàng dịp cuối năm.

Mở rộng cơ hội tiếp cận vốn

Trong bối cảnh thiên tai, biến động giá cả và áp lực phục hồi sản xuất sau nhiều năm khó khăn, việc điều hành dòng tín dụng linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và sự chủ động của các tổ chức tín dụng đang mở rộng cánh cửa tiếp cận vốn, tạo lực đẩy quan trọng cho tăng trưởng.