Sức sống của tri thức bản địa trong ứng phó biến đổi khí hậu

Công trình nghiên cứu về tri thức bản địa của người Hà Nhì (Lào Cai) được UNESCO công bố góp thêm minh chứng sinh động cho mối liên hệ giữa di sản văn hóa và hành động khí hậu. 

Nhóm nghiên cứu tại hội thảo về di sản văn hoá phi vật thể và biến đổi khí hậu.
Nhóm nghiên cứu tại hội thảo về di sản văn hoá phi vật thể và biến đổi khí hậu.

Công trình nghiên cứu mang tên “Khám phá giá trị di sản của tri thức bản địa về sử dụng và quản lý bền vững tài nguyên rừng của người Hà nhì ở tỉnh Lào Cai, Việt Nam, trong bối cảnh biến đổi khí hậu”, do Tiến sĩ Lưu Đàm Ngọc Anh (Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam) chủ trì. Công trình mới đây được xuất bản trong ấn phẩm mới của UNESCO mang tên “Bảo tồn Di sản văn hóa phi vật thể và Hành động khí hậu tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương”.

Theo UNESCO, trong bối cảnh khí hậu toàn cầu ngày càng biến động tiêu cực gây nhiều tổn thất trên phương diện toàn cầu, nhiều cộng đồng đã tìm lại cũng như dựa vào nguồn tri thức - thực hành di sản để ứng dụng vào giải pháp ứng phó và giảm nhẹ thiên tai. Đây là cách tiếp cận vừa góp phần gìn giữ văn hóa bản địa, vừa bảo đảm sự tiếp nối qua nhiều thế hệ, đồng thời thể hiện mối liên hệ chặt chẽ giữa bảo tồn di sản và bảo vệ môi trường. Tri thức bản địa đã được quốc tế công nhận là một công cụ hiệu quả trong việc tăng cường khả năng ứng phó biến đổi khí hậu.

Công trình của Tiến sĩ Lưu Đàm Ngọc Anh và nhóm nghiên cứu về người Hà Nhì tại Lào Cai đã làm nổi bật những giá trị của tri thức bản địa được truyền lại qua nhiều thế hệ trong các cộng đồng, là sự tương tác giữa di sản văn hóa, trí tuệ sinh thái và các thách thức môi trường hiện nay. Hệ thống tri thức này tồn tại giúp các cộng đồng vượt qua những thách thức trong nhiều thế kỉ, tiếp tục phát huy tác dụng trong bối cảnh mới và khẳng định vai trò của kiến ​​thức sinh thái truyền thống trong việc quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững.

Nghiên cứu nhận được sự hỗ trợ kinh phí từ “Chương trình hỗ trợ nghiên cứu dành cho cán bộ trẻ” của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành điều tra nghiên cứu tại xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai (cũ) về tri thức sử dụng và quản lý tài nguyên rừng của người Hà Nhì đen tại khu vực. Tại đây, đồng bào Hà Nhì đã duy trì độ che phủ rừng, bảo vệ diện tích rừng nguyên sinh một phần nhờ vào hệ thống luật tục, tín ngưỡng và tri thức thực vật dân tộc học có giá trị. Họ phân loại rừng thành nhiều nhóm theo mục đích, trong đó rừng thiêng đóng vai trò quan trọng trong điều tiết nguồn nước, chống xói mòn và giữ gìn đa dạng sinh học, và được bảo vệ nghiêm ngặt bằng các luật tục làng bản kết hợp với các quy định về quản lý sử dụng rừng của Nhà nước.

Những tri thức này phản ánh sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, đồng thời chứng minh rằng di sản văn hóa phi vật thể có thể trở thành giải pháp thiết thực trong ứng phó biến đổi khí hậu. Nhờ đó, cộng đồng Hà Nhì đã giảm thiểu đáng kể tác động của các hiện tượng khắc nghiệt như lũ quét, sạt lở, đồng thời gìn giữ nguồn nước và rừng đầu nguồn điều hòa khí hậu.

Nghiên cứu được UNESCO lựa chọn công bố bởi tính độc đáo, phương pháp tiếp cận liên ngành - kết hợp nghiên cứu thực vật học và nhân học - nhằm làm rõ vai trò của di sản vừa là nguồn lực tinh thần, vừa là cơ sở vật chất giúp cộng đồng tăng cường sức chống chịu trước tác động của biến đổi khí hậu.

Công trình xuất hiện trong ấn phẩm quốc tế của UNESCO không chỉ khẳng định uy tín học thuật của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, mà còn cho thấy tầm quan trọng của nghiên cứu khoa học đa ngành trong việc kết nối di sản với hành động khí hậu, định hình những chiến lược phát triển bền vững, hài hòa giữa bảo tồn tri thức, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Có thể bạn quan tâm

Bên lề Đại hội, các đại biểu tham quan gian hàng của Công ty cổ phần Khoa học công nghệ Việt Nam (Busadco).

Doanh nghiệp khoa học-công nghệ: Củng cố nội lực để bứt phá

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức, với những đột phá mạnh mẽ về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cộng đồng doanh nghiệp khoa học-công nghệ đang đứng trước yêu cầu phải đổi mới tư duy, tái cấu trúc nguồn lực và đầu tư chiều sâu để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

[Video] Việt Nam tiên phong xây dựng khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho một công nghệ mới mà là bước đi chiến lược giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội của kỷ nguyên số. Khi được ban hành, luật sẽ tạo nền tảng để AI phát triển an toàn nhân văn và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các diễn giả trao đổi tại Diễn đàn. (Ảnh: Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài)

Thúc đẩy hợp tác khoa học-công nghệ, kinh tế xanh và chuyển đổi số vì tương lai bền vững

Diễn đàn Tây Australia -Việt Nam “Tăng cường hợp tác khoa học và công nghệ vì tương lai bền vững” là cơ hội để lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam và Australia chia sẻ tầm nhìn, tăng cường hiểu biết và thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số.

Đại biểu tham dự hội thảo.

Vĩnh Long: Phối hợp chuyển giao ứng dụng khoa học-công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội

Chiều 4/12, Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ tại miền nam phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Long tổ chức Hội thảo với chủ đề “Phối hợp giữa Bộ Chủ trì Chương trình Khoa học-công nghệ cấp quốc gia với các địa phương trong chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía nam”.

Ảnh minh họa.

Cảnh báo chiến dịch ‘Hanoi Thief’ tấn công mạng doanh nghiệp Việt Nam

Hàng loạt email giả mạo hồ sơ xin việc, đính kèm tệp “Le Xuan Son CV.zip”, được gửi đến các doanh nghiệp lớn, nhỏ tại Việt Nam. Đây là lớp vỏ ngụy trang cho chiến dịch tấn công mạng mang tên Hanoi Thief, với mục tiêu xâm nhập mạng nội bộ, chiếm quyền hệ thống và đánh cắp dữ liệu khách hàng, bí mật doanh nghiệp.

Toàn cảnh tọa đàm.

Những nghiên cứu mới hỗ trợ ngành nông nghiệp giảm phát thải, chăn nuôi bền vững

Các giải pháp đổi mới trong nông nghiệp và chăn nuôi bền vững, bao gồm việc áp dụng công nghệ gene, hệ vi sinh vật, nông nghiệp chính xác, AI và IoT để cải thiện năng suất, giảm hóa chất và phát thải, nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu vừa được giới thiệu tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm”.

Lễ khai mạc triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học”.

Chín nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam trưng bày tác phẩm tại triển lãm "Tỏa V-Điểm chạm khoa học"

Triển lãm “Tỏa V-Điểm chạm khoa học” tôn vinh những thành tựu khoa học và ứng dụng sáng tạo vì sự phát triển bền vững và tương lai của nhân loại. Sự kiện nghệ thuật đặc biệt đánh dấu cột mốc kỷ niệm 5 năm Giải thưởng VinFuture cũng như 5 mùa triển lãm "Tỏa" của VCCA.

Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh chụp hình lưu niệm cùng các đại biểu dự hội nghị.

Khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới 2025

Sáng 3/12, tại phường Bình Dương (Thành phố Hồ Chí Minh), đã diễn ra Lễ khai mạc Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF Global Summit 2025) do Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới (ICF) và Tập đoàn Becamex đăng cai tổ chức.