1/Chẳng phải mất hằng tuần hay hằng tháng tìm tòi học hỏi, tìm tài liệu, người học chỉ cần bỏ ra từ vài triệu đến vài chục triệu đồng là có thể có được một bài báo cáo, bài luận văn chi tiết đầy đủ trong thời gian mong muốn. Có cầu ắt có cung, hiện tượng bát nháo trong việc làm các văn bản này hoạt động chủ yếu trong các hội nhóm kín trên mạng xã hội.
Truy cập nhóm kín “Làm luận văn - khóa luận - chuyên đề - báo cáo thực tập - đề án” trên Facebook với 45,3 nghìn thành viên, liên tục có những dòng trạng thái tìm người viết bài thuê, từ làm báo cáo kiến tập công ty, sửa luận văn thạc sĩ theo yêu cầu giáo sư chuyên ngành chính sách công đến báo cáo đề tài ngành luật dân sự... Ở dưới là hàng chục đến hàng trăm bình luận nhận việc với các tiêu chí làm hài lòng khách hàng như “chính chủ không cần cọc”, “cùng chuyên ngành cam kết uy tín”...
Nhiều tài khoản còn cung cấp dịch vụ chuẩn chỉnh và đa dạng từ khâu cung cấp số liệu - công đoạn mất nhiều thời gian khảo sát nhất, đến trình bày văn bản, trình chiếu hình ảnh, kiểm tra đạo văn cho đến chỉnh sửa đạt yêu cầu đối với tất cả mọi luận văn, báo cáo, khóa luận... thuộc mọi ngành nghề. Thường những người này - gọi là đầu mối, sẽ nhận việc này rồi chia cho người sau, phần trăm chia theo thỏa thuận. Mỗi “đường dây” như vậy thường có khoảng bốn đến sáu người chuyên nghiệp trong việc làm giả các văn bản, có kinh nghiệm và có những công cụ thông minh phục vụ công việc như kiểm tra sao chép văn bản, kiểm tra nguồn chính thống, phân tích định lượng các mô hình để lấy số liệu...
Một lần bí bách khi hạn nộp báo cáo đến mà chưa làm xong, bạn Trần Linh có lên hội nhóm và đăng trạng thái ẩn danh “Tìm bạn làm báo cáo liên quan đến luật dân sự”. Chưa đầy 5 phút, rất nhiều tài khoản bình luận “nhận việc”, giá chung phải trả cho một báo cáo khoảng từ bốn triệu đồng trở lên, tùy thuộc vào yêu cầu như độ dài, số lượng số liệu, tính độc quyền, số lần sửa... Đối với khóa luận hay luận văn các cấp cao hơn, đòi hỏi nhiều tính sáng tạo hơn, giá sẽ khoảng từ vài chục triệu đến cả trăm triệu đồng cũng có.
2/Quá trình cung - cầu diễn ra sôi nổi cũng tạo cơ hội cho nhiều kẻ xấu thực hiện ý đồ lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bằng việc sử dụng các tài khoản mạng xã hội ảo lấy lý do bảo mật thông tin, nhiều kẻ xấu đã tiếp cận những người có nhu cầu, nhắn tin trao đổi rồi chiếm đoạt tiền cọc hoặc toàn bộ tiền bài trong khi chất lượng sản phẩm không được như cam kết ban đầu. Trường hợp của bạn Nguyễn Thị Khánh Vân, một người có nhu cầu thuê viết luận văn và cũng lên nhóm tìm người làm dịch vụ. Sau khi trao đổi thông tin và chốt giá, bạn Vân được yêu cầu chuyển một phần tiền cọc. Một thời gian sau, bài luận bạn Vân nhận được giống 100% một bài khác, sơ sài và cẩu thả hơn, số liệu cũng không chuẩn chỉnh, không đạt yêu cầu như thỏa thuận ban đầu. Khi bạn Linh yêu cầu hoàn phần tiền cọc và không tiếp tục hợp tác thì đã bị chặn tin nhắn, mất luôn số tiền cọc.
Hệ lụy của những trang giấy thật nhưng chất lượng giả này khiến cho việc trở thành cử nhân, thạc sĩ dễ hơn bao giờ hết. Việc gian lận nhưng lại dễ dàng tìm kiếm người thực hiện chỉ cần thông qua một thiết bị điện tử thông minh khiến cho nhiều sinh viên, học viên bình thường hóa hoạt động trái phép này. Thực trạng nạn thuê viết luận văn, báo cáo, khóa luận... tràn lan còn là báo động đỏ cho những tấm bằng vốn mang giá trị cao của xã hội nhưng thực chất lại là... hàng giả. Đó là lời cảnh tỉnh trong hoạt động giáo dục.
Theo luật sư Đặng Văn Cường (Văn phòng luật sư Chính Pháp), việc thuê viết hay người nhận viết thuê được xếp vào hành động gian lận trong thi cử, mức phạt cao nhất khi hành vi bị phát hiện chỉ dừng lại ở buộc thôi học. Nếu các luận văn đó không phải là một sản phẩm sao chép hay xâm phạm bản quyền thì vẫn chưa có chế tài xử phạt cụ thể, trong trường hợp đã cấp bằng thì sẽ tùy vào mức độ vi phạm mà kỷ luật hay thu hồi các văn bằng, chứng chỉ đã cấp.
Để ngăn chặn tình trạng này, luật sư cho rằng, cần có chế tài xử phạt nặng hơn, mang tính răn đe hơn với cả người thuê viết và người nhận viết, cùng sự chung tay của cả những hội đồng chấm luận văn, chấm khóa luận chứ không chỉ riêng của lực lượng chức năng.
