Từ những sàn diễn trên mái nhà
Trước khi trở thành nhà lãnh đạo Thủ đô Kathmandu, Balendra Shah thường xuyên xuất hiện trên… các mái nhà của thành phố để quay video ca nhạc, hoặc nổi bật trong các "trận chiến rap" (rap battle) trên truyền hình.
Là con trai của một thầy thuốc Ayurvedic (chữa bệnh theo phương pháp y học cổ truyền của Nepal) và một người nội trợ, Balen tìm thấy cảm hứng nghệ thuật trên… những chuyến xe buýt từ trường về nhà, khi anh quan sát cuộc sống khó khăn trên đường phố Kathmandu.
Ban đầu, Balendra Shah làm thơ về những gì mình chiêm nghiệm. Nhưng sau khi internet tốc độ cao phổ cập tại Nepal, anh phát hiện ra những rapper nổi tiếng như Tupac và 50 Cent trên YouTube. Và anh bắt đầu sáng tác lời rap.
Được các rapper người Mỹ truyền cảm hứng âm nhạc, nhưng phong cách thời trang của Balendra Shah lại không bụi bặm, hầm hố kiểu Mỹ. Trong lần xuất hiện đáng nhớ đầu tiên vào năm 2013, anh trông giống một ca sĩ hơn, với áo vest đen bên ngoài áo sơ-mi trắng.
"Cuộc chiến rap" đó đã đưa Balendra Shah trở thành thần tượng âm nhạc mới, với nghệ danh Balen. Anh thu hút được một lượng lớn người hâm mộ trẻ tuổi nhờ một loạt các bản hit, kết hợp âm nhạc cổ điển của Nepal với nhịp điệu hiện đại.
Sáng tác của anh thường tập trung vào chủ đề nỗi thiệt thòi của người nghèo và những hạn chế của những cơ quan quản lý đất nước, đã nhanh chóng nổi tiếng khắp Nepal cũng như cộng đồng hải ngoại. Một bài hát trong số đó - "Balidan", có nghĩa là "sự hy sinh" trong tiếng Nepal - thu hút tới bảy triệu lượt xem trên YouTube.
"Có một văn hóa tranh luận mạnh mẽ trong nhạc rap/hip-hop," Balen nhận xét, "Tôi thường xuyên phê phán các chính trị gia". Nhưng bây giờ, Balen lại là một chính trị gia như thế, mẫu nhân vật mà anh từng "ném đá" trong các bài hát của mình một cách không thương tiếc.
 |
| Thị trưởng Balen, với chiếc áo khoác đen và quần jean mà anh thường mặc trên sân khấu rap, đi thị sát ở Kathmandu. Ảnh: THE New York Times |
… đến nhà lãnh đạo tiên phong
Tháng 5 năm ngoái, Balen đã có một nỗ lực không tưởng để giành được chức thị trưởng Kathmandu. Chỉ là một ứng viên độc lập, người đàn ông 33 tuổi ấy đã tận dụng thành công vị thế rapper nổi tiếng để đánh bại đối thủ nặng ký nhất, nữ nghị sĩ Srijana Singh, với cách biệt lên tới 23.426 phiếu.
Với các nhà bình luận thời sự, thắng lợi vang dội của Balen đã truyền cảm hứng cho một làn sóng chính trị gia trẻ trung trên khắp Nepal. Nhiều doanh nhân, bác sĩ, phi công và nghệ sĩ trẻ khác đã theo bước anh, tham dự vào sân chơi mà lâu nay bị phủ bóng bởi những chính trị gia cao tuổi.
Giống như Balen, "làn sóng trẻ" này hứa sẽ giải quyết tình trạng kém phát triển kinh niên của nền kinh tế Nepal - điều đang khiến hàng trăm nghìn người trong độ tuổi lao động phải ra nước ngoài kiếm sống mỗi năm.
Trước cuộc bầu cử Quốc hội Nepal hồi tháng 11 năm ngoái, một nhóm các trí thức trẻ đã thành lập một đảng chính trị mới. Đảng này sau đó nhanh chóng gặt hái thành công và trở thành đảng lớn thứ tư trong Quốc hội. Các nhà phân tích gọi đó là "hiệu ứng Balen".
Bhim Upadhyaya, cựu thư ký Văn phòng Chính phủ Nepal và là cố vấn ban đầu cho chiến dịch của Balen, nhận định: "Đó là một xu hướng tất yếu, khi công chúng cảm thấy cần phải phá bỏ những tư duy bảo thủ".
Toshima Karki, nữ bác sĩ 33 tuổi, một trong những nghị sĩ mới được bầu vào Quốc hội Nepal, lý giải thêm: Thành công trong cuộc bầu cử của Balen "đã thật sự truyền cảm hứng đến rất nhiều người trẻ tuổi".
"Công trường" ngổn ngang
Làn sóng thanh niên đột ngột tham gia vào chính trường Nepal có thể chưa chuyển thành sự thay đổi có ý nghĩa lớn, và một năm sau khi nhậm chức thị trưởng, bản thân Balen cũng nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Một số phàn nàn rằng, anh tỏ ra thông cảm với người nghèo với tư cách là một nghệ sĩ hơn là một chính trị gia.
Tình trạng trì trệ, quan liêu cố hữu của hệ thống hành chính cũng khiến cho việc giải quyết tình trạng thất nghiệp hoặc thực hiện các chương trình xây dựng cơ bản như sửa đường, cung cấp nước uống, xây trường học… triển khai khá chậm chạp.
Tuy nhiên, thách thức từ những công việc đầy vôi vữa này chỉ khiến Balen thêm quyết tâm. Bởi cùng với tâm hồn nhạy cảm của một rapper, anh còn có kinh nghiệm của một kỹ sư xây dựng.
Những năm mới bước chân vào thế giới rap, thay vì làm "âm nhạc toàn thời gian", Balen quyết định không từ bỏ một niềm đam mê khác. Anh hoàn thành bằng cử nhân về xây dựng dân dụng ở Viện Khoa học và Công nghệ White House (Kathmandu), sau đó lấy thêm bằng thạc sĩ về kết cấu ở Ấn Độ.
Năm 2015, khi trận động đất kinh hoàng xảy ra ở Kathmandu cướp đi sinh mạng của 8.702 người và gây thiệt hại khoảng 3,8 tỷ USD, Balen đang làm kỹ sư xây dựng. Anh và các đồng nghiệp đã tham gia tái thiết khoảng 2.500 ngôi nhà sau thảm họa. Trải nghiệm đó đã làm sâu sắc thêm quyết tâm tham gia chính trị của Balen. Trong chiến dịch tranh cử thị trưởng năm ngoái, anh cam kết những mục tiêu đơn giản nhưng tương đối khó thực hiện: nước sạch, chất lượng đường sá, nguồn điện ổn định, và kỹ năng quản lý nước thải tốt hơn.
Sau khi Balen nhậm chức, chính quyền Kathmandu đã mở thêm nhiều phòng khám tại các khu dân cư, cấp tiền cho các trường trung học để mở rộng đào tạo nghề, cũng như cung cấp các chương trình chăm sóc sức khỏe sinh sản phụ nữ miễn phí. Tuy nhiên, nhiều kế hoạch vẫn chưa hoàn tất. Chẳng hạn như một nan đề mà Balen mới chỉ giải quyết được một nửa. Đó là phá bỏ các tòa nhà xây dựng không phép, các chợ tạm lấn chiếm vỉa hè và những khu dân cư kiểu "xóm liều".
Không phải ai cũng đồng thuận với chiến dịch của Balen. Dù giúp giảm bớt tình trạng giao thông hỗn loạn khét tiếng ở Kathmandu và chỉnh trang bộ mặt đô thị, nhưng việc "dọn dẹp" thành phố cũng bị chỉ trích là làm tổn thương người nghèo.
Do đó, với Balen, một nửa còn lại của bài toán là phải tạo thêm việc làm và phủ kín lưới an sinh xã hội. Những thách thức này khiến chặng đường phía trước của người thị trưởng 33 tuổi vẫn như một công trường ngổn ngang.
Nhưng Balen vẫn không vì thế mà giảm tự tin. "Tôi luôn có một hình dung rõ ràng về những gì mình muốn xây dựng, và sẽ không thay đổi lộ trình của mình dưới bất cứ áp lực nào", người Thị trưởng kiêm rapper và kỹ sư xây dựng nói, rất nhanh, rõ ràng và dứt khoát.
