Quyết tâm học chữ Bác Hồ
Ông Bốn sinh năm 1934 tại Mường Chát, (nay là bản Khe Bu, xã Châu Khê) nơi thượng nguồn của Khe Choăng, giáp biên giới Việt - Lào. Những năm đầu thế kỷ 20, tộc người Ðan Lai của ông vẫn sống một cách "tự nhiên" với rau rừng - cá suối, quanh năm lang thang theo những cánh rừng Pù Mát để đào củ, hái măng, mùa đông lấy củ về đem chà nhỏ ngâm dưới suối cho đỡ chát, rồi nấu lên ăn thay cơm.
Ðói nghèo, khổ cực cộng với bệnh tật, nhất là dịch sốt rét hoành hành khiến tộc người Ðan Lai bị mai một. Rồi ánh sáng cách mạng về, Ðảng cử cán bộ bình dân học vụ vào dạy "chữ của Bác Hồ" cho người Ðan Lai. Cậu học trò La Văn Bốn nghèo nhưng mê cái chữ lắm! Ngày phải lên rừng kiếm cái ăn, đêm về đốt lửa ngồi học. Lên rẫy, cái chữ theo cậu lên cùng. Có hôm đi đào củ về muộn, không kịp ăn, cậu Bốn cầm vội cuốn vở chạy nhanh đến lớp. Sau ba tháng, cậu đã thuộc chữ Quốc ngữ làu làu. Cậu trở thành người Ðan Lai đầu tiên biết đọc, biết viết. Hễ thấy cuốn sách, mảnh giấy nào có chữ là cậu giữ lại, đem về đọc cho mọi người nghe.
Nhờ sáng dạ lại cần cù, "cái chữ" còn theo cậu ra khỏi rừng để đến với bà con các dân tộc khác ở trong xã. Cái tin "cậu Bốn Ðan Lai" dạy chữ lan ra cả vùng, cả tổng, và từ đó cậu Bốn trở thành ông giáo bình dân của huyện. Tháng 3-1953, huyện cử ông La Văn Bốn đi học lớp bổ túc văn hóa. Và rồi, ông được giữ lại làm giáo viên của Trường Bổ túc văn hóa huyện.
Người thầy giáo ưu tú
Từ tháng 8-1953 đến tháng 7-1956, ông Bốn được chọn đi học lớp sư phạm miền núi T.Ư tại Tuyên Quang. Tốt nghiệp, ông xin được về phục vụ quê hương. Trong suốt năm năm, ông mang "cái chữ" đến khắp Nghĩa Ðàn, Tân Kỳ, Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn... Tháng 9-1959, ông tiếp tục đi học hai năm tại Trường Trung học sư phạm miền núi T.Ư tại Hà Nội, để về dạy cấp hai (nay là Trung học cơ sở). Trong những tháng năm ấy, ông được kết nạp vào Ðảng Cộng sản Việt Nam. Vinh dự hơn, ông được gặp Bác Hồ, nhân dịp Bác đến thăm trường.
Ðến giờ ông vẫn còn ghi nhớ những lời Bác dạy: "Các cháu cố gắng học cho tốt, học để về truyền lại cái chữ cho con em đồng bào các dân tộc thiểu số ở miền núi". Vâng lời Bác dạy, ra trường, thầy giáo Bốn không quản rừng rậm, núi cao, suối sâu, ngày đêm miệt mài mang kiến thức đến với đàn em nhỏ khắp các huyện miền núi phía tây nam Nghệ An. Ðể đào tạo đội ngũ giáo viên kịp thời phục vụ cho miền núi, tỉnh Nghệ An quyết định mở Trường Sư phạm miền núi Nghệ An, ông được cử làm Hiệu trưởng, Phó Bí thư Ðảng ủy trường. Ông đã góp công đào tạo hàng nghìn giáo viên phục vụ sự nghiệp giáo dục tỉnh nhà. Năm 1970, theo nguyện vọng gia đình và yêu cầu của tổ chức, ông được điều về huyện Con Cuông, giữ chức Phó Phòng giáo dục cho đến khi về hưu.
Sau gần 40 năm góp công cho sự nghiệp trồng người, từ giáo viên dạy bổ túc, dạy vỡ lòng, dạy cấp một, cấp hai cho đến khi làm "thầy dạy lại thầy" ở trường sư phạm miền núi, ông La Văn Bốn luôn tâm niệm: "Tất cả vì học sinh thân yêu!" như lời Bác Hồ dạy. "Chữ Bác Hồ" theo ông đến khắp mọi thôn bản, giúp bà con nâng cao nhận thức, biết làm ăn theo lời của Ðảng. Người dân Ðan Lai bản Châu Sơn nghe theo ông rời núi về nơi ở mới từ năm 1976, đến nay tuy còn khó khăn nhưng họ đã bắt nhịp với cuộc sống mới, nhiều thế hệ con em tộc người Ðan Lai gắng chăm học và trở thành kỹ sư, giáo viên...
Ông La Văn Bốn đã được tặng thưởng Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng nhất cùng nhiều bằng khen của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, của tỉnh Nghệ An... Năm 1996, ông La Văn Bốn được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú. Bây giờ, tuy tuổi đã cao, sức đã yếu, nhưng ông vẫn tích cực tham gia mọi công tác xã hội của bản, của xã, nhất là công tác khuyến học. "Mong sao cho bà con Ðan Lai ham và biết học cái chữ của Bác Hồ, để không ngừng tiến bộ, biến hiểu biết thành cơm, thành gạo, giúp người Ðan Lai sớm thoát khỏi đói nghèo, tiến bộ bằng bà con người Kinh, người Thái là tôi mãn nguyện lắm rồi!", ông tâm sự.
Chiều tháng tám, nắng bắt đầu chiếu xuống lớp học. Thầy giáo La Văn Bốn vẫn say sưa giảng bài cho các em, mặc trên trán, trên mặt ướt đẫm mồ hôi...
