“Dòng chảy lấp lánh” có biên độ rộng về các vấn đề nghiên cứu phê bình văn học thiếu nhi từ diện đến điểm, từ khái quát đến cụ thể. Các vấn đề cuốn sách đặt ra được nhìn nhận một cách chân thành, thẳng thắn mà thỏa đáng và thuyết phục, cùng với những cảm xúc rung động, mẫn cảm và tinh tế của một nhà giáo luôn có ý thức truyền cảm hứng tới “sinh viên mầm non”, đồng thời của một nhà phê bình văn học thiếu nhi chuyên nghiệp.
Cuốn sách tập hợp 24 bài viết của Thanh Tâm Nguyễn trong khoảng mươi năm trở lại đây, tính thời sự rất rõ. Sách gồm hai phần: Phần 1 - “Có một dòng chảy”, phần 2 - “Lấp lánh phù sa”. Từ nền tảng chung bật nảy những thành quả, vừa nhận diện, vừa gạn lọc mở ra bức tranh chung mang tính tổng thể của văn học thiếu nhi từ loại hình dân gian đến hiện đại, từ địa hình, từ mục Nam Quan đến mũi Cà Mau với mục đích “bồi đắp phù sa tinh thần cho những bạn đọc nhỏ tuổi” mà đội ngũ sáng tác cho thiếu nhi từ những vùng miền khác nhau là một đóng góp đáng kể. Theo dõi văn học thiếu nhi đương đại, tác giả nhấn mạnh: “Văn học thiếu nhi là những tấm gương và những ô cửa nhỏ” vừa cho thấy những trải nghiệm của trẻ thơ vừa mở ra những góc nhìn mới lạ trong những giấc mơ tràn đầy phiêu lưu và tưởng tượng, cho thấy văn học thiếu nhi là “một thứ quyền lực không thể bác bỏ”.
Những bài viết về các trường hợp tác giả và tác phẩm cụ thể thu hút sự chú ý của người đọc bởi những phát hiện và khám phá thú vị như trường hợp nhà văn Tô Hoài và nhà thơ Thái Bá Tân. Cả hai đều từ chất liệu truyện cổ tích và từ “ký ức thể loại”, Tô Hoài viết lại truyện cổ tích với “Một trăm cổ tích”, còn Thái Bá Tân với “Truyện thơ cổ tích Việt Nam”. Theo tác giả, cả nhà văn Tô Hoài và nhà thơ Thái Bá Tân: “đã khoác lên truyện cổ tích hai chiếc áo mới, một chiếc áo tự sự có sự đan cài giữa yếu tố cổ tích và hiện đại, một chiếc áo trữ tình có sự kết hợp yếu tố truyện dân gian” ghi nhận sự tái hiện sáng tạo những câu chuyện đời xưa nhân hậu đã làm giàu tâm hồn của trẻ thơ hôm nay. Bên cạnh đó, những bài viết về Nguyên Hồng, Lê Bầu, Vũ Hùng, Duy Khán, Cao Huy Thuần, Trần Hoài Dương, Quế Hương, Lê Phương Liên, Trần Đức Tiến, Nguyễn Nhật Ánh, Dương Thuấn, Lê Minh Hà, Bình Ca đều có ý thức khám phá và làm lộ diện những “chân dung ẩn” hay làm sắc nét và ấn tượng hơn những nhà văn đã nổi tiếng, thân quen với bạn đọc thiếu nhi cũng như người lớn lâu nay.
“Dòng chảy lấp lánh” là một sự góp mặt kịp thời và hữu ích với những ai quan tâm đến văn học thiếu nhi đương đại.
