Khó đến thế nào?

Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh phải bảo đảm toàn bộ sách thật- đó là phát biểu của bà Phan Thị Thu Hà, Giám đốc Nhà xuất bản Trẻ, tại buổi họp tổng kết, đánh giá hoạt động của Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh năm 2023 vừa mới diễn ra. Một ý kiến phần nào phản ánh sự bất lực của các đơn vị xuất bản nói riêng, và nạn vi phạm bản quyền, đang diễn ra trên nhiều lĩnh vực.

Theo con số thống kê được công bố, trong năm 2023, đã có 275 chương trình được tổ chức tại Đường sách. Ghi nhận tại các gian hàng, đã có gần 758 nghìn cuốn sách được bán ra, đạt doanh thu hơn 59,3 tỷ đồng, chưa tính doanh thu của các hội sách dọc tuyến lòng đường khu vực này. Nhiều sự kiện văn hóa có ý nghĩa cũng chọn không gian Đường sách là nơi tổ chức, góp phần biến nơi đây thành "Điểm đến văn hóa" của Thành phố Hồ Chí Minh. Chính vì vậy, việc các đơn vị xuất bản phát hiện lượng không nhỏ sách giả được bày bán trong các gian hàng tại địa chỉ này tạo nên một tác động tiêu cực trong nỗ lực lan tỏa văn hóa đọc tới cộng đồng, nhất là nhóm công chúng trẻ.

Cũng liên quan câu chuyện về bản quyền, ở lĩnh vực khác là âm nhạc, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả Âm nhạc vừa công bố con số thu ấn tượng của năm 2023 là gần 345 tỷ đồng, tăng 29% so với năm 2022. Hiện, số lượng thành viên ủy quyền tại Trung tâm đang là 5.782 tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Dù ghi nhận những con số tích cực như vậy, nhưng theo nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, Giám đốc Trung tâm, hoạt động thu phí tác quyền vẫn gặp rất nhiều khó khăn bởi không ít đơn vị tổ chức biểu diễn vẫn có tình trạng trì hoãn trả tiền bản quyền cũng như né tránh nghĩa vụ thuộc về bên sử dụng...

Bảo hộ quyền tác giả đang ngày càng trở thành một vấn đề chi phối đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, với những hệ thống quy định ngày càng chặt chẽ, chi tiết, đi kèm những chế tài ngày càng nghiêm khắc. Tuy nhiên, dường như việc phổ biến những kiến thức pháp luật về vấn đề này lại chưa được chú trọng đúng tầm mức, trong khi, với tốc độ hội nhập toàn cầu nhanh chóng như hiện nay, thì những hệ lụy của việc thiếu hiểu biết về tác quyền sẽ sớm "gõ cửa" từng người sử dụng Việt, với những hệ lụy nặng nề.

Với câu chuyện cụ thể ở Đường sách, rõ ràng, cơ quan chức năng dường như chưa thật rốt ráo trong hoạt động kiểm tra, giám sát, khiến cho các đơn vị kinh doanh thiếu ý thức có cơ hội tận dụng để trục lợi. Có nghĩa là, dù chưa thật đầy đủ và hiệu quả, chúng ta đã có những biện pháp có thể giúp thiết lập trật tự về bản quyền trong một số không gian nhất định. Chỉ là, những giải pháp đó đang được thực thi như thế nào thôi.