Giấc mơ không bao giờ nhạt phai

"Mỗi bộ phim đều là một biển chỉ dẫn về thời đại"

Hollywood những thập niên 60-70 thế kỷ trước chứng kiến sự chững lại của một "thế hệ vàng điện ảnh", khi các nhà làm phim kinh điển như Alfred Hitchcock, John Ford, Frank Capra hay Billy Wilder đã không còn dồi dào sức sáng tạo. Dòng chảy chậm chạp của "nghệ thuật thứ bảy" dường như không theo kịp nổi tiến trình đổi thay đầy sôi động của nước Mỹ, khiến diện mạo của Hollywood trở nên buồn bã và trì trệ.

Giữa bối cảnh đó, Spielberg xuất hiện. Năm 26 tuổi, Steven Spielberg (khi đó chưa từng thực hiện một bộ phim điện ảnh thực thụ) có trong tay kịch bản "Jaws", bộ phim đầu tiên về chủ đề cá mập trên màn ảnh rộng. Với kinh phí 7 tỷ USD (một số tiền khổng lồ thời đó), phim thu về… 470 tỷ USD cho hãng Universal Pictures. Từ "Jaws", người ta bắt đầu biết tới thuật ngữ "Phim bom tấn mùa hè". "Jaws" cũng trở thành mẫu mực kinh điển cho dòng phim kinh dị-viễn tưởng sau này. Một tác phẩm gần như đã thay đổi toàn bộ Hollywood xưa cũ, của những nhà làm phim thế hệ thứ nhất.

Không thỏa mãn quá lâu với "Jaws", những "bom tấn" mới của Spielberg lần lượt ra đời: "Close Encounter of the Third Kind" năm 1977, "Indiana Jones" năm 1981, bộ phim thiếu nhi "E.T. the Extra-Terrestrial" năm 1982, và sau đó là "Jurrasic Park" năm 1993... Cũng từ đây, người ta gắn Spielberg với những biệt danh: "Đạo diễn ăn khách nhất", "Cơn bão phòng vé", hay "Nhà làm phim có tầm ảnh hưởng nhất"…

Tuy nhiên, việc chỉ tạo ra những bộ phim đình đám và ăn khách với doanh thu khổng lồ không phải là tất cả những gì đạo diễn trẻ tuổi ấy hướng tới. Ông không muốn dừng lại ở bất kỳ thể loại nào.

Những năm 1980-1990, Spielberg bước chân vào dòng phim chính kịch, với mong muốn chinh phục những khán giả "khó tính" hơn. Và lần lượt, ông lập nên những đỉnh cao nhất trong sự nghiệp lừng lẫy: "Schindler’s list" (năm 1993) và "Saving private Ryan" (năm 1998).

Ngay cả ở dòng phim tưởng chừng khô khan này, Spielberg cũng dễ dàng tạo nên các tác phẩm đại chúng làm xiêu lòng tất cả. Ở ông, người ta luôn thấy sự cân bằng tuyệt vời giữa năng lực thấu hiểu và hấp dẫn đám đông, với kỹ nghệ quay phim cùng chất lượng nghệ thuật, đặc biệt là cá tính điện ảnh "độc nhất vô nhị", một dấu ấn riêng biệt mang tên "Steven Spielberg".

Đó là nền tảng thành công của Spielberg. Năng lực lắng nghe và học hỏi, cùng sự chuyên tâm cống hiến với khả năng sáng tạo phi thường, tất cả góp phần tạo nên những tác phẩm định hình bộ mặt điện ảnh trong giai đoạn mà ông đang sống, đồng thời tạo ra các trào lưu mà sức ảnh hưởng còn vương vấn đến tận nhiều thập niên sau này. Bước sang thế kỷ 21, thậm chí Spielberg vẫn liên tục nâng tầm dòng phim "Popcorn" (phim giải trí thương mại) bằng những tư tưởng lớn lao và cách kể chuyện bậc thầy. Dường như, đối với ông, không có sự xung đột nào giữa thương mại và nghệ thuật.

Trong một cuộc phỏng vấn với nhà báo kỳ cựu Anthony Breznican của Entertainment Weekly, Spielberg bộc bạch: "Triết lý của tôi là mỗi bộ phim đều cần phải trở thành một biển chỉ dẫn về thời đại của nó, và nó phải đại diện cho điều đó".

Và thực tế, Spielberg đã chứng minh triết lý ấy, cụ thể hóa nó bằng những bộ phim, theo cách phi thường!

Steven Spielberg

"Phim ảnh là giấc mơ con sẽ không bao giờ quên"

Ngay từ khi còn rất nhỏ, trong những năm tháng thiếu niên (Spielberg bắt đầu làm phim ngắn đầu tiên từ năm 12 tuổi), cậu bé Do Thái luôn bị bắt nạt trong trường học đã dùng chiếc máy quay 8mm của mình để "ngầm" thể hiện thái độ phản kháng và tiếng nói của nội tâm.

Cậu làm những thước phim khiến "kẻ thù" của mình phải run rẩy, khiến bạn gái phải rung động, và khiến cha mẹ phải rơi lệ. Đường nét của một nhà làm phim vĩ đại đã bắt đầu được định hình từ đó. Điện ảnh trở thành sức mạnh và cả giấc mơ cuộc đời đối với cậu bé yếu ớt, người luôn phải mang chiếc mũi thường xuyên bị đổ máu trong trường học ngày nào, giúp cậu ghi tên mình vào lịch sử điện ảnh thế giới.

Hơn thế, phim ảnh cũng trở thành nguồn năng lượng giúp Spielberg lý giải và chấp nhận chính mình. Ở cuộc hôn nhân với nữ diễn viên Kate Capshaw khi thực hiện bộ phim "Indiana Jones and the Temple of Doom", Spielberg nói rằng ông đã cảm thấy "vinh dự được làm người Do Thái". Và cứ thế, Spielberg tự xây nên một "giấc mơ điện ảnh" của riêng mình, từ đơn giản đến vĩ đại. Một con đường tạo ra bởi đam mê, sự tìm tòi, quan sát, và phần lớn là do tự học.

"Phim ảnh là giấc mơ con sẽ không bao giờ quên" - Đó là những điều mà người mẹ với trái tim nhiều xúc cảm đã nói với Spielberg, vào ngày đầu tiên đưa cậu bé đến rạp chiếu phim. Câu nói này cũng được đạo diễn nổi tiếng đưa vào bộ phim tiểu sử của ông "The Fabelman" (Phim vừa đoạt giải Quả cầu vàng 2022 ở hạng mục Phim Chính kịch xuất sắc nhất).

Và ở tuổi 76, những đam mê cùng khát khao sáng tạo của cậu bé Steven Spielberg 12 tuổi ngày nào vẫn chưa hề phai nhạt. Vị đạo diễn gạo cội vẫn tiếp tục công bố những dự án mới, ông ký hợp đồng với Netflix, ông thử nghiệm những đề tài và cách thức làm phim mới lạ. "Đó là công việc gần như không bao giờ làm tôi cảm thấy mệt mỏi hay chán chường", Spielberg chia sẻ.

Và những người hâm mộ của ông vẫn có thể tiếp tục mơ về những "siêu phẩm" mới của đạo diễn vĩ đại nhất còn đang sống ở thời đại của chúng ta.