Cuộc bầu cử then chốt

Mexico lần đầu tiến hành các cuộc bầu cử cấp trung ương và địa phương đồng thời trên toàn bộ 32 bang ở nước này. Tuy nhiên, bạo lực diễn ra nghiêm trọng trước thềm bầu cử đã đặt ra thách thức không nhỏ với chính quyền mới của Mexico sau bầu cử.
0:00 / 0:00
0:00
Biếm họa: PARESH NATH
Biếm họa: PARESH NATH

Ngày 2/6, Mexico tiến hành cuộc tổng tuyển cử bầu Tổng thống, 500 nghị sĩ Hạ viện, 128 thành viên Thượng viện và gần 20.000 vị trí lãnh đạo địa phương. Sự kiện thu hút lượng cử tri kỷ lục 98,6 triệu người, tăng 11% so con số 90,8 triệu cử tri trong cuộc tổng tuyển cử năm 2018. Ủy ban thường trực các chính đảng Mỹ latin và Caribe (COPPPAL) đã cử phái đoàn gồm 120 quan sát viên từ 30 quốc gia đến Mexico thực hiện việc giám sát quá trình tổng tuyển cử, nhằm tăng cường tính dân chủ trong quá trình tổng tuyển cử, đồng thời bảo đảm cuộc bầu cử diễn ra một cách hợp pháp, trung lập, minh bạch, công bằng và thành công.

Tuy nhiên, bạo lực trước thềm tổng tuyển cử tại Mexico khiến cộng đồng quốc tế lo ngại. Ngày 31/5, một nhóm đối tượng đã sử dụng vũ lực cướp và đốt tất cả phiếu bầu dự kiến sẽ được sử dụng tại thành phố Totoloapa thuộc bang miền nam Chiapas. Vụ việc xảy ra chỉ vài giờ sau vụ phóng hỏa nhằm vào Hội đồng bầu cử thành phố biên giới Chicomuselo ở cùng bang, khiến toàn bộ phiếu bầu bị cháy rụi.

Trong 3 năm qua, bạo lực có xu hướng gia tăng tại thành phố biên giới Chicomuselo. Phần lớn các vụ việc do băng đảng ma túy Sinaloa và Jalisco Nueva Generación (băng Jalisco Thế hệ mới) thực hiện. Chúng tiến hành các vụ bắt cóc, tống tiền, giết người và tranh giành lãnh thổ, buộc nhiều người dân địa phương phải di dời chỗ ở. Tình trạng bạo lực và xung đột giữa các băng đảng tại bang Chiapas cũng khiến công tác chuẩn bị cho cuộc bầu cử gặp rất nhiều khó khăn. Hôm 30/5, Viện Bầu cử quốc gia Mexico (INE) thừa nhận không thể lắp đặt hơn 60 trạm bỏ phiếu tại bang này.

Thống kê của tổ chức Data Civica cũng cho thấy, tính đến giữa tháng 5, đã có tới 30 ứng cử viên bị sát hại, chưa tính đến người thân của các ứng cử viên và chính trị gia liên quan quá trình bầu cử. Vụ việc mới nhất là vụ sát hại ứng cử viên Ricardo Arizmendi tranh cử chức Thị trưởng thành phố Cuautla, bang miền trung Morelos ngày 28/5. Vài phút trước khi bị bắn chết, ông Arizmendi đã đăng trên mạng xã hội Facebook lời kêu gọi bỏ phiếu cho liên minh đối lập, đồng thời đánh giá an ninh là vấn đề quan trọng trong khu vực.

Ngay trước khi diễn ra bầu cử, INE đã loại bỏ gần 100 điểm bỏ phiếu tại một số địa phương do vấn đề an ninh. Theo Chủ tịch INE Guadalupe Taddei, danh sách 96 điểm bỏ phiếu không được lắp đặt nằm tại một số khu vực bầu cử thuộc Thủ đô Mexico City và các bang Michoacan, Nayarit, Nuevo Leon, Oaxaca và Sinaloa. Đây cũng là những địa phương được biết đến với sự hoành hành của các băng đảng tội phạm, đặc biệt là buôn bán heroin và buôn người.

Trước đó, hồi giữa tháng 5, Mexico thông báo đã huy động gần 3.000 binh sĩ và Lực lượng Vệ binh quốc gia để bảo vệ 465 ứng viên và các quan chức phụ trách bầu cử trong bối cảnh làn sóng bạo lực leo thang. Bộ Quốc phòng nước này cũng huy động gần 5.000 binh sĩ theo yêu cầu của INE nhằm bảo đảm an ninh trong suốt quá trình bầu cử, bao gồm giám sát việc chuyển các hòm phiếu, bảo vệ trung tâm hậu cần của INE, an ninh tại hội đồng nhân dân địa phương và các điểm bỏ phiếu.

Cuộc tổng tuyển cử tại Mexico lần này là cuộc đua giữa ba liên minh, gồm liên minh Chúng ta tiếp tục làm nên lịch sử, liên minh Sức mạnh và Con tim vì Mexico và liên minh Phong trào công dân. Viện Bầu cử bang Chiapas (IEPC) của Mexico nhấn mạnh "tiến trình bầu cử không thể trở thành đấu trường, nơi những khác biệt về chính trị thể hiện bằng hành động bạo lực" và kêu gọi người dân thông qua lá phiếu của mình quyết định vận mệnh chính trị của cộng đồng một cách hòa bình, từ đó củng cố nền dân chủ. Trong bối cảnh bất ổn tại Mexico chưa lắng dịu, việc ổn định trật tự xã hội và giải quyết tình trạng bạo lực leo thang là nhiệm vụ khẩn cấp của chính quyền mới sau bầu cử.