Ồ ạt trồng sầu riêng
Do giá sầu riêng tăng cao liên tục và nhiều người nhanh chóng phất lên nhờ trồng cây sầu riêng. Vì vậy, trong mùa mưa năm nay, nông dân ở Đác Lắc cũng như các tỉnh Tây Nguyên ồ ạt đầu tư trồng sầu riêng. Người thì tận dụng diện tích trồng xen trong vườn cà-phê, điều, người thì phá bỏ cả vườn cà-phê, hồ tiêu để trồng sầu riêng khiến diện tích cây sầu riêng tăng mạnh. Phong trào trồng sầu riêng đang lan rộng đã tạo nên “cơn sốt” về hạt sầu riêng và cây giống.
Trong những ngày cao điểm của mùa mưa Tây Nguyên hiện nay, đi dọc trên tuyến đường Hồ Chí Minh từ tỉnh Kon Tum qua Gia Lai, Đác Lắc, Đác Nông hay trên các tuyến đường tỉnh lộ của tỉnh Đác Lắc, Đác Nông, ở đâu chúng tôi cũng dễ dàng bắt gặp những chiếc xe công nông chở đầy cây giống sầu riêng đi trồng. Nhà trồng nhiều thì cả nghìn cây giống, nhà trồng ít cũng vài chục cây, ai cũng tranh thủ trồng cho kịp mùa mưa.
Trên đường qua xã Ea H’leo, huyện Ea H’leo, tỉnh Đác Lắc, chúng tôi gặp ông Nguyễn Thanh Quang đang chở cả xe công nông cây giống sầu riêng đi trồng. Ông cho biết: “Những năm gần đây, giá tiêu và cà-phê liên tục giảm thấp, trong khi đó giá sầu riêng luôn ở mức cao. Do đó, năm nay tôi quyết định mua cây giống sầu riêng trồng xen trong hai ha cà-phê của gia đình. Hầu hết người dân trên địa bàn huyện cũng chọn cây sầu riêng để trồng. Trước đây, người dân còn trồng cây bơ nhưng năm nay chủ yếu trồng cây sầu riêng nên giá cây giống tăng cao hơn nhiều so năm trước. Dù vậy cũng phải mua trồng chứ chỉ còn vài tháng nữa là dứt mưa”.
Đến xã Ea Kênh, huyện Krông Pắc, tỉnh Đác Lắc, chúng tôi được chứng kiến nhiều ngôi nhà mới xây dựng kiên cố, khang trang mọc lên ngay giữa vườn sầu riêng xanh tốt. Ông Đoàn Văn Hoàng, một người dân địa phương cho biết: Những ngôi nhà mới này được người dân xây dựng từ nguồn thu sầu riêng trong hai năm qua. Trong niên vụ 2017-2018, nhiều nông dân trong xã đã thu về hàng tỷ đồng nhờ giá bán trái sầu riêng liên tục tăng cao. Ở thời điểm cuối vụ, khi lượng hàng bắt đầu khan hiếm, mỗi kg sầu riêng có giá lên đến 80 nghìn đồng. Mặc dù đa số bà con chỉ trồng xen, nhưng với mức giá này, mỗi ha sầu riêng, nông dân đã thu về hơn 1,5 tỷ đồng. Vì vậy, trong mùa mưa năm nay nông dân xã, huyện ồ ạt đi mua cây giống sầu riêng về trồng xen trong rẫy cà-phê, hồ tiêu, điều...
Có mặt tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh cây giống tại đường Nguyễn Lương Bằng, xã Hòa Thắng, TP Buôn Ma Thuột, chúng tôi chứng kiến cảnh người mua kẻ bán cây giống sầu riêng tấp nập. Có người còn thuê cả xe tải chở hàng nghìn cây giống sầu riêng về nhà trồng. Đang chọn lựa cây giống, anh Hà Văn Thành ở thôn 3, xã Dang Cang, huyện Krông Bông cho biết: Nhà tôi có một ha đất trồng cà-phê xen hồ tiêu, tuy nhiên năm vừa rồi năng suất kém quá. Hơn nữa, giá cà-phê, tiêu đều giảm mạnh, làm không có lãi. Trong khi đó, những hộ trồng sầu riêng đều trúng đậm. Vì vậy, trong mùa mưa năm nay tôi dốc hết tiền bạc gom góp được mua vài trăm cây giống sầu riêng về trồng. Khi nào sầu riêng tốt mình sẽ chặt bỏ cà-phê và tiêu…
Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đác Lắc, tính đến cuối năm 2017, trên địa bàn tỉnh có 3.907 ha sầu riêng, trong đó riêng mùa mưa năm 2017 nông dân trồng mới được 925 ha. Còn trong mùa mưa năm nay, tuy chưa có số liệu thống kê nhưng qua theo dõi của Chi cục, diện tích trồng mới sầu riêng còn tăng hơn nhiều.
Tại Đác Nông, theo Hội Nông dân tỉnh này, chỉ trong vòng 5 năm trở lại đây, diện tích sầu riêng đã tăng lên hơn gấp ba lần, từ khoảng hơn 300 ha năm 2010 lên đến hơn 1.000 ha năm 2017 và diện tích này vẫn đang tiếp tục tăng mạnh trong mùa mưa năm nay.
Cơ sở ươm cây giống sầu riêng từ hạt của ông Nguyễn Đức Bảy.
Đề phòng trong “cơn sốt”
Nhu cầu cây giống tăng cao đã đẩy giá hạt sầu riêng và cây giống tăng “chóng mặt” so năm trước. Trong những ngày giữa tháng 8 này, tại đường Nguyễn Lương Bằng, xã Hòa Thắng, TP Buôn Ma Thuột, khu vực có nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh cây giống nhất và cũng là nơi mua bán cây giống sầu riêng diễn ra tấp nập nhất Tây Nguyên hiện nay, chúng tôi nhận thấy nhiều người ở tận các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Đác Nông, Kon Tum... thuê cả xe tải đến đây mua cây giống sầu riêng về trồng. Cảnh mua bán diễn ra hết sức sôi động.
Bà Nguyễn Thị Hoa, chủ một cơ sở thu mua sầu riêng trên đường Nguyễn Lương Bằng cho biết: Năm nay, ngoài mua bán quả sầu riêng, tôi còn thu mua hạt sầu riêng trong dân bán cho các vườn ươm cây giống để kiếm lời. Do “cơn sốt” cây giống nên năm nay giá hạt sầu riêng cũng tăng vọt so những năm trước đây. Hiện tại, giá hạt sầu riêng đã tăng vọt lên 80.000 đồng/kg, trong khi đó vào thời điểm này năm ngoái chỉ từ 20 - 25 nghìn đồng/kg.
Nhu cầu hạt giống tăng cao, trong khi nguồn cung hạt giống lại có hạn khiến nhiều vườn ươm gặp khó khăn. Ông Triệu Văn Thuần, Giám đốc Hợp tác xã thương mại-dịch vụ Hòa Thắng-Ea Kmát cho biết: Từ đầu mùa mưa đến nay, cơ sở bán giống cây trồng của hợp tác xã đã bán được gần 100 nghìn cây giống sầu riêng các loại cho nông dân năm tỉnh Tây Nguyên. Do giá hạt sầu riêng mua về ươm giống tăng cao từ 70 - 80 nghìn đồng/kg nên cây giống sầu riêng cũng tăng theo. Cụ thể, hiện tại cây giống thực sinh một năm tuổi có giá trên dưới 30 nghìn đồng/cây, tăng khoảng 10 nghìn đồng/cây so cùng kỳ năm ngoái; sầu riêng ghép hai năm tuổi giống Ri6 có giá trên dưới 100 nghìn đồng/cây, tăng 20 nghìn đồng/cây và DÔNA hai năm tuổi có giá từ 120 - 160 nghìn đồng/cây, tăng 30 - 40 nghìn đồng/cây, tùy vào chiều cao, bộ lá của cây.
Tuy nhiên, như ông Nguyễn Đức Bảy, Giám đốc Trung tâm giống cây trồng Đức Bảy-Ea Kmát, xã Hòa Thắng phân tích, thì giá sầu riêng tăng cao, các đầu mối thu mua quả sầu riêng khi còn non, hạt không bảo đảm chất lượng để ươm giống khiến hạt sầu riêng trên thị trường khan hiếm. Ngoài ra, thời gian gần đây có một số doanh nghiệp thu mua hạt sầu riêng để xuất sang các nước láng giềng như Trung Quốc, Cam-pu-chia... khiến giá hạt sầu riêng tăng đột biến, đẩy các cơ sở sản xuất giống vào thế khó khăn.
Chủ một số cơ sở sản xuất cây giống ở Đác Lắc còn cho biết, trong “cơn sốt” hạt sầu riêng và cây giống, một số đối tượng lợi dụng phối trộn với hạt đông lạnh, tỷ lệ nảy mầm thấp, thậm chí trộn lẫn với hạt sầu riêng non từ quả bị rụng sớm do mưa bão, hạt hư hỏng do tồn lưu lâu ngày trong các túi rác rồi cung cấp cho vườn ươm để trục lợi. Vì vậy, khi thu mua không chọn lựa kỹ gặp các lô hàng này sẽ bị lỗ nặng.
Đáng chú ý nữa, diện tích sầu riêng còn đang tăng mạnh ở cả những vùng không phù hợp về điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng. Chi cục phó Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đác Lắc Vũ Thị Thanh Bình nhận định: Với diện tích sầu riêng đang tăng phi mã như hiện nay thì điều chắc chắn là vài năm nữa khi diện tích này cho quả sẽ xảy ra tình trạng cung vượt cầu, trái sầu riêng mất giá, sầu riêng sẽ biến thành nỗi “sầu chung” và điệp khúc trồng chặt lại tái diễn. Vì vậy, người nông dân cần thận trọng trước khi đổ xô vào trồng loại cây này.
