TRONG diễn biến mới nhất, ngày 25/3, hai cường quốc thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc là Trung Quốc và Pháp cùng thúc đẩy các biện pháp sơ tán công dân của mình khỏi Haiti.
Trung Quốc xác nhận đã sơ tán an toàn 24 công dân nước này từ Haiti sang nước láng giềng của Haiti là Cộng hòa Dominicana. Cùng lúc, Bộ Ngoại giao Pháp thông báo sẽ thuê các chuyến bay đặc biệt cho công dân nước này muốn rời Haiti, trong bối cảnh kết nối hàng không thương mại giữa Port-au-Prince và phần còn lại của thế giới bị gián đoạn.
Trước đó nữa, nước Mỹ cũng đã tổ chức những chuyến bay riêng, để sơ tán các công dân Mỹ rời khỏi mảnh đất đang chìm trong "bạo lực chưa từng có", với những thi thể nằm la liệt trên đường phố, sau các cuộc đụng độ giữa cảnh sát với những băng nhóm tội phạm.
Đó là tất cả những gì mà các cường quốc, cũng như toàn thế giới, có thể làm được.
ĐIỂM khởi đầu của tình trạng hỗn loạn này tại Haiti, có lẽ ai cũng biết, là việc các băng nhóm tội phạm có vũ trang công khai chống lại chính phủ, thậm chí còn tấn công nhà tù quốc gia (ngày 3/3), và giải thoát cho gần 3.600 tù nhân.
Tuy nhiên, khiến tình trạng quyền lực nhà nước bị xem thường đến như vậy, và để tình hình vẫn tiếp tục diễn biến tiêu cực đến tận lúc này, lại là vấn đề liên quan trực tiếp tới các xung đột chính trị ở Haiti. Cho đến hiện tại, Hội đồng Chuyển tiếp của Haiti vẫn chưa ổn định, khi đại diện nữ duy nhất của cơ quan này - bà Dominique Dupuy - quyết định từ chức ngày 24/3, do phải chịu đựng những thái độ miệt thị mang màu sắc phân biệt giới.
Trong Hội đồng Tổng thống Chuyển tiếp (gồm chín thành viên, trong đó có hai quan sát viên không có quyền bỏ phiếu), việc ai sẽ đảm nhận chức vụ Tổng thống Haiti, kế nhiệm cố Tổng thống Jovenel Moise bị ám sát năm 2021, vẫn còn chưa thể thống nhất.
Và như vậy, có thể nói, gốc rễ của sự hỗn loạn cũng như tình trạng "vô pháp vô thiên" trên những đường phố Port-au-Prince chính là một "mớ bòng bong" trên thượng tầng kiến trúc. Chính sự mất ổn định chính trị nghiêm trọng khiến quyền lực nhà nước ở Haiti bị xói mòn, và khiến cộng đồng quốc tế không có cách hành động nào "hợp tình hợp lý", ngoài việc cố gắng bảo vệ an toàn cho các công dân của mình.
NHỮNG hồi chuông thống thiết đầy ám ảnh, cũng vì vậy, đang ngân lên.
Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) kêu gọi các nước tạo điều kiện và tránh trục xuất người Haiti bởi đây là những người có thể cần quốc tế bảo vệ, đặc biệt là các nhóm đối mặt nguy cơ cao, cũng như những người có thể phải chịu hoàn cảnh bị gây tổn hại nghiêm trọng do hoạt động của các nhóm vũ trang gây ra. Đó là bởi vì ngày càng nhiều người Haiti chạy trốn bạo lực bị các quốc gia láng giềng chặn lại trên đường di cư bất hợp pháp, và gửi trả về quê hương.
Trong khi ấy, Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) cảnh báo: Tình trạng mất an ninh lương thực tại Haiti đã lên đến mức chưa từng có, khi 4,97 triệu người trong tổng số 11,5 triệu dân nước này phải đối mặt tình trạng mất an ninh lương thực cấp tính, và 1,64 triệu người trong số này đang ở mức độ khẩn cấp.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng nhận định u ám: Không loại trừ tình hình sẽ xấu đi đáng kể trong những tuần tới nếu nhiên liệu trở nên khan hiếm và khả năng tiếp cận các nguồn cung cấp y tế thiết yếu không sớm được cải thiện. Cụ thể, máu, thuốc gây mê và các loại thuốc thiết yếu đã cạn kiệt, trong khi chỉ có một nửa trong số các cơ sở y tế của thành phố còn hoạt động (bởi các băng nhóm tội phạm vũ trang hiện đã kiểm soát gần 90% thủ đô Port-au-Prince).
Nghĩa là, những tấn bi kịch, dường như cũng vẫn chưa thật sự bắt đầu...
