Hiệp ước này, cùng với một loạt văn bản cập nhật gồm các quy tắc hiện hành về ứng phó với đại dịch, nhằm củng cố khả năng phòng vệ của thế giới chống lại các mầm bệnh mới sau khi đại dịch Covid-19 cướp đi sinh mạng của hàng triệu người. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, đã có những bất đồng sâu sắc trong suốt quá trình đàm phán, đặc biệt là về vấn đề làm thế nào để bảo đảm sự công bằng cũng như mốc thời gian đạt được thỏa thuận.
Các nhà đàm phán từ 194 quốc gia thành viên của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) từng hy vọng lần này sẽ đạt được một dự thảo thỏa thuận cuối cùng, hướng tới thông qua văn bản ràng buộc về mặt pháp lý tại hội nghị của Hội đồng Y tế thế giới (WHC) vào cuối tháng này. Tuy nhiên, các nhà đàm phán lại chuyển hướng xây dựng hiệp ước trong một thời gian chưa rõ ràng.
Bất đồng giữa các bên khi thảo luận hiệp ước bắt nguồn từ tranh cãi về “hệ thống tiếp cận mầm bệnh và chia sẻ lợi ích”. Hệ thống này dự kiến sẽ mã hóa việc chia sẻ dữ liệu về các chủng vi khuẩn, virus hoặc tác nhân có khả năng gây ra đại dịch, đồng thời bảo đảm rằng, tất cả các quốc gia đều được hưởng lợi một cách công bằng từ việc nghiên cứu vaccine, thuốc điều trị và phương pháp xét nghiệm. Tuy nhiên, quyền lợi của các quốc gia theo các điều khoản vẫn chưa thể thống nhất do thiếu những quy định cụ thể.
Bên cạnh đó, dự thảo hiệp ước hiện tại bao gồm một điều khoản yêu cầu các nhà sản xuất dược phẩm quyên góp 10% số sản phẩm cho WHO và dành 10% cho cơ quan với mức giá phải chăng để phân phối đến các nước nghèo hơn trong trường hợp khẩn cấp về y tế. Theo AP, mặc dù hầu hết các quốc gia đều ủng hộ cam kết tiếp cận vaccine công bằng hơn, nhưng tỷ lệ chia sẻ vaccine vẫn chưa được thống nhất. Thậm chí, Anh đã từ chối ký dự thảo hiệp ước về đại dịch của WHO vì cho rằng, nước này sẽ phải cung cấp tới 20% số vaccine của mình.
Thỏa thuận dù thất bại song “thua keo này bày keo khác”, bởi các cuộc đàm phán mới ở giai đoạn đầu và những nỗ lực mới sẽ tiếp tục được đưa ra nhằm biến hiệp ước của WHO thành hiện thực.
