Tri ân Đức Thánh Tản Viên Sơn, gìn giữ giá trị văn hóa tâm linh Ba Vì

Lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn tại Ba Vì (Hà Nội) không chỉ mang ý nghĩa tín ngưỡng, mà còn thể hiện trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương trong việc bảo tồn di sản, lan tỏa các giá trị tốt đẹp của vùng đất thiêng gắn với lịch sử, văn hóa dân tộc.

Lãnh đạo xã Ba Vì và nhân dân thực hiện nghi lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn.
Lãnh đạo xã Ba Vì và nhân dân thực hiện nghi lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn.

Ngày 25/12 (tức ngày 6/11 âm lịch), xã Ba Vì (Hà Nội) tổ chức lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa (giỗ) Đức Thánh Tản Viên Sơn tại di tích đền Hạ (thôn Phú Lội).

Buổi lễ diễn ra trong không khí trang nghiêm, thành kính, là dịp để tri ân công đức vị Thánh đứng đầu “Tứ bất tử” trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, đồng thời khẳng định giá trị bền vững của di sản văn hóa tâm linh trong đời sống đương đại của Thủ đô.

ba-vi-2.jpg
Đồng bào dân tộc Dao và dân tộc Mường biểu diễn các tiết mục văn hóa tại buổi lễ.

Theo truyền thuyết dân gian, Đức Thánh Tản Viên sinh ngày rằm tháng Giêng, hóa ngày 6/11 (âm lịch) tại đỉnh núi Tản Viên.

Nơi Ngài hóa Thánh sau này được nhân dân lập đền thờ, hình thành hệ thống di tích Đền Thượng - Đền Trung - Đền Hạ.

Trải qua bao thế hệ, cụm di tích này trở thành trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng quan trọng của vùng Xứ Đoài, là không gian văn hóa tâm linh gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của nhân dân.

Phát biểu khai mạc buổi lễ, Bí thư Đảng ủy xã Ba Vì Lê Văn Quân nhấn mạnh, lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, lòng tri ân sâu sắc của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương đối với vị Thánh đã có công phù hộ, độ trì cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đất nước thái bình, thịnh trị.

Núi Ba Vì được coi là ngọn chủ sơn của nước Việt, là nơi phát tích của truyền thuyết Sơn Tinh-Thủy Tinh, gắn liền với hình tượng Đức Thánh Tản Viên – vị thần đứng đầu “Tứ bất tử” trong thần điện Việt Nam. Trải qua chiều dài lịch sử, Đức Thánh Tản Viên không chỉ được tôn thờ là Thành hoàng bảo trợ cho làng xã mà còn được nhân dân suy tôn là Phúc Thần, Thượng đẳng tối linh thần, là anh hùng trị thủy, anh hùng văn hóa, anh hùng dân tộc từ buổi đầu mở mang bờ cõi.

Chia sẻ tại buổi lễ, anh Bùi Huy Giáp (xã Suối Hai, Hà Nội) cho biết: Tôi rất tự hào khi các giá trị văn hóa tâm linh của quê hương được gìn giữ và phát huy. Điều đó nhắc nhở mỗi người dân chúng tôi về trách nhiệm chung tay bảo tồn di tích, xây dựng Ba Vì ngày càng văn minh, giàu đẹp”.

Năm 2025 là năm đầu tiên xã Ba Vì trực tiếp đảm nhiệm công tác tổ chức lễ dâng hương, thay cho cấp huyện như trước đây.

ba-vi-3.jpg
Tiết mục diễn xướng Chầu văn tại Lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Ba Vì Nguyễn Giáp Đông cho biết, với sự chủ động, trách nhiệm cao của cấp ủy, chính quyền cùng sự đồng thuận của nhân dân, các nghi lễ được tổ chức chu đáo, trang nghiêm, đúng quy định, bảo đảm gìn giữ các giá trị văn hóa, tín ngưỡng truyền thống.

Theo ông Nguyễn Giáp Đông, trong những năm qua, huyện Ba Vì (trước khi sắp xếp đơn vị hành chính) đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích lịch sử-văn hóa trên địa bàn, trong đó có cụm di tích Đền Thượng - Đền Trung - Đền Hạ. Tiếp nối những kết quả đó, xã Ba Vì mới xác định tiếp tục phát huy trách nhiệm trong công tác bảo tồn di sản, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tâm linh của nhân dân và từng bước khai thác hiệu quả giá trị di tích gắn với phát triển du lịch văn hóa-tâm linh của Thủ đô.

Lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn năm 2025 không chỉ là hoạt động tín ngưỡng truyền thống mà còn là dịp để khẳng định vai trò, vị trí của văn hóa tâm linh trong đời sống xã hội hiện đại. Qua đó, góp phần tăng cường sự gắn kết cộng đồng, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chính quyền, đồng thời tạo động lực để địa phương tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch văn hóa tâm linh bền vững.

Có thể bạn quan tâm

Du khách thả hoa đăng trên sông Lục Đầu.

Hội hoa đăng nơi miền di sản

Hội hoa đăng tại Đền Kiếp Bạc không chỉ là nghi lễ tâm linh cầu quốc thái dân an mà còn là nét văn hóa giàu bản sắc của vùng Đồng bằng sông Hồng. Bên dòng Lục Đầu Giang, hàng vạn ánh đèn hoa đăng như soi chiếu chiều sâu truyền thống, kết nối lịch sử với hiện tại, lòng người với di sản làm lan tỏa những giá trị nhân văn bền vững.

Phía trước chùa Chuông.

Khám phá “Phố Hiến đệ nhất danh thắng” chùa Chuông

Là một trong 17 di tích trọng điểm của Khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến (tỉnh Hưng Yên), chùa Chuông nằm tại khu phố Nhân Dục, phường Hiến Nam trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du khách yêu di sản. Ngôi chùa cổ với kiến trúc đặc sắc trong đó hình tượng quả chuông màu vàng gắn trên mái ngói tạo nên dấu ấn riêng.

Chiếu cói An Vũ dày, mềm, dẻo rất được khách hàng ưa chuộng.

Giữ nghề chiếu cói

Làng nghề dệt chiếu cói truyền thống ở An Vũ (xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên) có lịch sử từ lâu đời. Dù có lúc thăng trầm nhưng đến nay, nghề dệt chiếu vẫn được duy trì, gắn liền với đời sống kinh tế và văn hóa của làng nghề.

Chương trình văn nghệ đặc sắc tại lễ khai mạc Hội mùa vàng Lục Hồn 2025.

Mùa vàng ở Lục Hồn

Vào dịp cuối thu, khi các bản làng vùng cao ở xã Lục Hồn (Quảng Ninh) rực rỡ sắc vàng của lúa chín rộ trên những thửa ruộng bậc thang, đồng bào các dân tộc nơi đây lại tất bật vào vụ gặt lúa, phơi thóc, chuẩn bị cho lễ mừng cơm mới.

Diễn xướng hội quân trên sông Lục Đầu khơi dậy hào khí Đông A và tinh thần quật cường của quân dân Đại Việt.

Hào khí Đông A trên sông Lục Đầu

Diễn xướng hội quân trên sông Lục Đầu là điểm nhấn của Lễ hội mùa thu Côn Sơn-Kiếp Bạc. Nghi thức không chỉ tái hiện hào khí Đông A trong buổi hội quân lịch sử, mà còn khơi dậy niềm tự hào, hun đúc tình yêu quê hương, đất nước và nhắc nhớ hôm nay về sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân.

Nhà lưu niệm thơ Tú Xương, điểm tham quan hấp dẫn của du khách và người dân địa phương.

Tự hào miền đất hiếu học Vị Hoàng

Làng Vị Hoàng xưa (nay là làng Vị Xuyên thuộc phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình) vốn là ngôi làng cổ gắn với nhiều sự kiện thời Trần. Vị Hoàng nổi tiếng bởi “đất Tiến sĩ, đất Tam nguyên”, góp phần làm rạng danh truyền thống hiếu học lâu đời.

Trình diễn múa rối cạn chầu Thánh. (Ảnh NGỌC SƠN)

Độc đáo trình diễn múa rối cạn

Múa rối cạn là hoạt động nghệ thuật trình diễn dân gian độc đáo tại Lễ hội chùa Đại Bi, xã Nam Giang, tỉnh Nam Định cũ (nay là tỉnh Ninh Bình).

Các bô lão trong làng tự hào giới thiệu về ngôi đình.

Nghệ thuật chạm gỗ đình Thổ Tang

Là một trong số ít những công trình kiến trúc dân gian cổ còn lưu giữ được gần như nguyên vẹn, đình Thổ Tang không chỉ là di tích quốc gia đặc biệt, mà còn là biểu tượng của bề dày lịch sử, chiều sâu văn hóa và tinh hoa mỹ thuật của vùng đất cổ Vĩnh Tường, tỉnh Phú Thọ.

Một tiết mục văn nghệ tại lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống cách mạng Bồ Đề.

Phát huy truyền thống tiếng trống cách mạng Bồ Đề

Cách đây 95 năm, vào ngày 20/10/1930, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, cuộc biểu tình lớn tại đình Triều Hội, xã Bồ Đề (tỉnh Hà Nam cũ) đã diễn ra, với sự tham gia của hàng ngàn cán bộ, đảng viên và nông dân đến từ các huyện Bình Lục, Lý Nhân, Mỹ Lộc và Duy Tiên (tỉnh Hà Nam cũ).

Nghi lễ rước kiệu tại lễ hội Đền Trần.

Gìn giữ mạch nguồn hào khí Đông A

Nhớ ngày “Tháng Tám giỗ cha, tháng Ba giỗ mẹ”, dòng người từ khắp nơi trở về dự lễ hội tại Khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia đặc biệt Đền Trần và Chùa Phổ Minh của vùng đất Thiên Trường xưa (nay là phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình).

Nghi lễ dâng hương tại Lễ Cáo yết mở hội tại Lễ hội mùa thu Côn Sơn-Kiếp Bạc năm 2025.

Nơi tỏa sáng tinh hoa văn hóa Việt

Côn Sơn-Kiếp Bạc là vùng đất địa linh của xứ Đông xưa. Qua các di vật khảo cổ tại khu di tích và khu vực chùa Thanh Mai, chùa Huyền Thiên… đã chứng minh một nền văn hóa phát triển rực rỡ trải dài qua nhiều thế kỷ, góp phần minh chứng cho sự tồn tại và phát triển của nền văn hóa Việt Nam qua nhiều thời kỳ lịch sử.

Người dân làng nghề Mão Cầu khâu nón thủ công.

Hồn quê qua nón lá Mão Cầu

Giữa nhịp sống hiện đại, hình ảnh những người phụ nữ cần mẫn chằm nón lá bên hiên nhà như điểm nhấn văn hóa, lưu giữ hồn quê ở thôn Mão Cầu, xã Hồng Quang, tỉnh Hưng Yên. Đây là một trong số ít địa phương vẫn giữ được nghề làm nón lá truyền thống.

Tòa tháp đất nung, bệ thờ đất nung được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia.

Giá trị văn hóa di tích đền An Xá

Di tích đền An Xá được công nhận là di tích cấp quốc gia đặc biệt, mang trong mình rất nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể. Cùng với lễ hội truyền thống đặc sắc của làng An Xá, ngôi đền tạo nên một bức tranh đầy màu sắc truyền thống, bề dày lịch sử văn hóa của cộng đồng cư dân.

Khu trưng bày mô hình các điểm di sản và du lịch tỉnh Ninh Bình.

Dấu ấn tỉnh Ninh Bình tại Triển lãm thành tựu đất nước

Với chủ đề “Triển lãm thành tựu kinh tế-xã hội tỉnh Ninh Bình”, tỉnh Ninh Bình đã mang đến Triển lãm thành tựu đất nước một không gian trưng bày quy mô, phong phú và sáng tạo, qua đó giới thiệu, quảng bá đến du khách trong và ngoài nước hình ảnh một Ninh Bình tươi đẹp, giàu bản sắc, năng động và tràn đầy khát vọng.

Hơn 40 loài chim quần tụ, sinh sống tại Khu du lịch sinh thái Thung Nham, Ninh Bình.

Bảo tồn bền vững Vườn chim Thung Nham

Là một trong những vườn chim tự nhiên lớn nhất miền bắc, Vườn chim Thung Nham nằm trong Khu du lịch sinh thái Thung Nham, phường Nam Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.

Cho đến nay, cỗ chay làng Lạng vẫn có đủ 3 đẳng cỗ gồm: cỗ cái ( 8 món), cỗ cơm (11 món) và cỗ nước (8 món).

Thi cỗ chay ở làng Lạng

Lễ hội xuân chùa Phúc Thắng và đền Thượng làng Lạng, xã Thư Trì (Hưng Yên) nổi tiếng với hội thi cỗ chay. Du khách đến vừa lễ Phật, Thánh, vãn cảnh chùa, tham gia trò vui, vừa được chiêm ngưỡng những mâm cỗ chay độc đáo, đặc sắc, hiếm thấy.

Hội thi cấy tại Lễ hội xuống đồng Hà Nam năm 2025.

Đặc sắc Lễ hội xuống đồng ở vùng đảo Hà Nam

Nhắc đến vùng đảo Hà Nam, phường Phong Cốc (Quảng Ninh) là nói đến một “miền di tích và lễ hội” với hệ thống di tích lịch sử, văn hóa, lễ hội truyền thống lớn vẫn được bảo tồn và phát huy những giá trị đặc sắc, riêng có cho đến ngày nay.

Một giá hầu đồng của phường hát văn tại Liên hoan diễn xướng hầu Thánh ở đền Sinh.

Giữ gìn di sản đền Sinh, đền Hóa

Trong quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vừa được UNESCO công nhận Di sản văn hóa thế giới có cụm di tích đền Sinh, đền Hóa ở thôn An Mô, phường Trần Hưng Đạo, thành phố Hải Phòng.

Liền anh Dương Đức Thắng giới thiệu các kỷ vật của người quan họ với du khách.

Kết nối, lan tỏa mạch nguồn văn hóa quan họ

Phòng trưng bày hiện vật “Quan họ xưa và nay” tại Câu lạc bộ Quan họ thôn Hoài Trung (xã Liên Bão, tỉnh Bắc Ninh) với hàng trăm kỷ vật quý giá đã trở thành điểm đến, là nơi kết nối văn hóa, giáo dục truyền thống, gìn giữ các giá trị tinh thần của những người yêu quan họ.

Rước kiệu trong lễ hội đình Bình Ngọc, phường Móng Cái 1.

Cột mốc văn hóa nơi địa đầu Đông Bắc

Nằm ở ven biển Trà Cổ, đình Bình Ngọc, phường Móng Cái 1, tỉnh Quảng Ninh mang đậm phong cách kiến trúc truyền thống Việt; là địa chỉ tín ngưỡng, tâm linh, ghi dấu quá trình khai ấp, lập làng của người dân nơi đây. Ngôi đình được ví như cột mốc văn hóa nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc.

Gian hàng giới thiệu tranh Đông Hồ tại sự kiện “Tinh hoa văn hóa Bắc Ninh - Sắc màu Đông Hồ”.

Kết nối di sản tranh dân gian Đông Hồ với thế giới

“Dù ai buôn bán trăm nghề/ Nhớ đến tháng chạp thì về buôn tranh”. Từ một làng tranh trên bến dưới thuyền xuất hiện vào thế kỷ 16, tranh dân gian Đông Hồ (phường Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) đang đứng trước nguy cơ mai một, cần được bảo vệ khẩn cấp.

Múa Bát Dật tại lễ hội truyền thống đền Lộng Khê. (Ảnh NGUYỄN TƯƠI)

Gìn giữ nghệ thuật truyền thống vùng Đồng bằng Bắc Bộ

Trải qua hằng trăm năm hình thành và phát triển, cùng với tên đất, tên người, những làn điệu múa, hát truyền thống như mạch nguồn vẫn âm thầm chảy trong đời sống làng quê. Đến nay, nhiều địa phương thuộc tỉnh Hưng Yên vẫn bảo tồn và phát huy những tinh hoa nghệ thuật dân tộc thấm đẫm cái chất, cái tình của người dân quê.

Đồng bào Sán Dìu trong trang phục truyền thống tại lễ hội.

Giá trị tín ngưỡng thờ thần Tây Thiên

Nằm trên dãy Tam Đảo hùng vĩ, khu danh thắng Tây Thiên nổi bật với cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, những di tích lịch sử lâu đời, và là nơi kết tinh những tín ngưỡng đặc sắc.

Gốm Bắc Ninh "du lịch" Nhật Bản

Gốm Bắc Ninh "du lịch" Nhật Bản

Giữa dòng chảy hiện đại, làng gốm Phù Lãng (Bắc Ninh) vẫn âm thầm giữ lửa gần 700 năm. Nay, ngôi làng ven sông Cầu trở thành điểm đến của những đơn hàng quốc tế độc quyền, nơi thế giới tìm về để chạm vào giá trị thủ công, sự độc bản và “hơi thở của đất” trong từng sản phẩm.

Tấm bia Sùng Thiện Diên Linh - bảo vật quốc gia, ở chùa Long Đọi Sơn.

Độc đáo Bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh trên núi Đọi

Diên Linh Tự là ngôi chùa cổ được xây dựng từ thời Lý, tọa lạc trên đỉnh núi Đọi thuộc thôn Nhất Hà, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, nhân dân quen gọi là chùa Đọi. Nơi đây hiện lưu giữ bảo vật quốc gia là Bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh, mang nhiều giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc.