Không chỉ giữ vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh còn khẳng định vị thế là trung tâm văn hóa lớn, năng động, nơi hội tụ và lan tỏa những giá trị truyền thống cùng nhịp sống hiện đại. Trên nền tảng lịch sử hình thành và phát triển hơn 300 năm, đặc biệt sau 50 năm thống nhất đất nước, đời sống văn hóa của Thành phố ngày càng phong phú với hệ thống lễ hội, sự kiện diễn ra quanh năm, tạo nên bức tranh đa sắc màu, giàu bản sắc và giàu sức hút.
Từ những lễ hội truyền thống gắn với tín ngưỡng dân gian, lịch sử cộng đồng đến các lễ hội, sự kiện văn hóa, thể thao hiện đại mang tầm quốc tế, Thành phố Hồ Chí Minh đang từng bước xây dựng hệ sinh thái lễ hội đặc trưng, vừa đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân, vừa trở thành sản phẩm du lịch có giá trị gia tăng cao, góp phần nâng tầm hình ảnh Thành phố mang tên Bác trong dòng chảy hội nhập.
LỄ HỘI TRỞ THÀNH SẢN PHẨM VĂN HÓA DU LỊCH
Những năm gần đây, hoạt động lễ hội tại Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ dừng lại ở việc tổ chức thường niên mà còn được đầu tư bài bản về nội dung, hình thức và chiều sâu văn hóa. Nhiều lễ hội đã vượt ra khỏi khuôn khổ sinh hoạt cộng đồng để trở thành sự kiện mang dấu ấn thương hiệu, đóng góp tích cực cho phát triển du lịch và kinh tế dịch vụ.
Lễ hội Áo dài Thành phố Hồ Chí Minh.
Lễ hội Áo dài Thành phố Hồ Chí Minh.
Tiêu biểu trong số đó là Lễ hội Áo dài Thành phố Hồ Chí Minh, sự kiện được tổ chức vào đầu tháng ba hằng năm và đã trải qua 11 lần tổ chức. Lễ hội từng bước khẳng định vai trò là không gian văn hóa đặc thù nhằm tôn vinh vẻ đẹp áo dài Việt Nam, lan tỏa tinh hoa văn hóa dân tộc, đồng thời quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng.
Trình diễn Áo dài tại tuần lễ Du Lịch Thành phố Hồ Chí Minh.
Trình diễn Áo dài tại tuần lễ Du Lịch Thành phố Hồ Chí Minh.
Không gian lễ hội được mở rộng từ trình diễn nghệ thuật, diễu hành áo dài, triển lãm đến các hoạt động cộng đồng, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân, nghệ sĩ, nhà thiết kế, học sinh, sinh viên và du khách quốc tế. Qua đó, áo dài không chỉ hiện diện như một trang phục truyền thống mà còn trở thành biểu tượng sống động của bản sắc, sự sáng tạo và tinh thần hội nhập.
"Lễ hội Áo dài góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam và Thành phố Hồ Chí Minh, một Thành phố năng động, sáng tạo, hội nhập sâu rộng nhưng luôn nâng niu, gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp"
Ông NGUYỄN VĂN ĐƯỢC
Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
DẤU ẤN MỚI TỪ SÔNG NƯỚC VÀ ÂM NHẠC
Bên cạnh những lễ hội đã định hình thương hiệu, Thành phố Hồ Chí Minh còn ghi dấu ấn mạnh mẽ với các lễ hội mới, trong đó nổi bật là Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh. Chỉ sau hai lần tổ chức, lễ hội nhanh chóng khẳng định vị thế là sự kiện văn hóa du lịch đặc trưng của một đô thị sông nước hiện đại, sáng tạo và giàu chiều sâu lịch sử.
Lễ hội được xây dựng thành chuỗi hoạt động đa dạng, kết hợp biểu diễn nghệ thuật, trải nghiệm du lịch đường thủy, không gian ẩm thực, tái hiện lịch sử hình thành Thành phố gắn với sông Sài Gòn và hệ thống kênh rạch. Cách tiếp cận này vừa tạo trải nghiệm mới mẻ cho du khách, vừa khơi gợi niềm tự hào, tình yêu Thành phố trong cộng đồng.
Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh.
Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh.
Với sự đầu tư sâu về chất lượng nội dung chương trình, đa dạng hóa cách thức tổ chức thành chuỗi các hoạt động hấp dẫn, an toàn, Lễ hội đã góp phần thu hút lượng lớn khách du lịch trong và ngoài nước đến Thành phố trong thời gian diễn ra lễ hội, góp phần tăng trưởng ngành du lịch của Thành phố; tạo cơ hội kinh doanh cho ngành du lịch, dịch vụ và thương mại, tăng cường thu nhập cho cộng đồng địa phương.
Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, lễ hội còn tạo ra xu hướng kết hợp giáo dục với giải trí, truyền tải các giá trị lịch sử, văn hóa bằng ngôn ngữ nghệ thuật hiện đại, qua đó góp phần bồi đắp lòng tự tôn dân tộc và cảm hứng khám phá cho người dân, du khách.
Không gian Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh.
Không gian Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh.
Đặc biệt, Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh năm 2024 đã mang về niềm tự hào lớn cho thành phố khi cùng lúc được vinh danh với hai giải Vàng tại Giải thưởng International Business Awards lần thứ 22 năm 2025 (IBA 2025). Cụ thể, Lễ hội nhận giải Vàng ở hạng mục Lễ hội Nghệ thuật, Giải trí và Công chúng (Art, Entertainment & Public - Festival) và Chương trình nghệ thuật khai mạc “Chuyến tàu huyền thoại” tiếp tục giành thêm giải Vàng tại hạng mục Sự kiện văn hóa (Cultural Event). Đây là dấu mốc đặc biệt, đưa Lễ hội trở thành một trong số ít sự kiện tại Việt Nam đạt thành tích quốc tế kép.
Lễ hội âm nhạc Hò Dô. (Ảnh: Quốc Thanh)
Lễ hội âm nhạc Hò Dô. (Ảnh: Quốc Thanh)
Tương tự như Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh, Lễ hội âm nhạc quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh cũng là lễ hội tiêu biểu trong những năm gần đây của Thành phố. Đây là cơ hội để khán giả Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung cảm thụ, học hỏi, tiếp cận với những nghệ sĩ, những không gian âm nhạc phong phú, hấp dẫn, hiện đại. Đồng thời, Hò Dô mở ra không gian giao lưu âm nhạc đa quốc gia, nơi công chúng được tiếp cận các nghệ sĩ, thể loại, công nghệ biểu diễn tiên tiến, đồng thời cảm nhận rõ nét bản sắc âm nhạc Việt Nam qua tinh thần “dân tộc và hiện đại”.
Lễ hội âm nhạc Hò Dô góp phần kết nối Thành phố với bạn bè quốc tế.
Lễ hội âm nhạc Hò Dô góp phần kết nối Thành phố với bạn bè quốc tế.
Thông qua Hò Dô, âm nhạc được Thành phố Hồ Chí Minh lựa chọn như một “đại sứ văn hóa”, góp phần kết nối Thành phố với bạn bè quốc tế, thúc đẩy phát triển công nghiệp âm nhạc và các ngành công nghiệp văn hóa liên quan.
Lễ hội Sông nước
Thành phố Hồ Chí Minh
Người dân và du khách tham gia, tương tác trực tiếp.
Con số ấn tượng đóng góp vào kinh tế thành phố.
Tăng trưởng mạnh mẽ so với thường kỳ tại các cơ sở lưu trú.
Lượng khách sử dụng dịch vụ vận tải đường thủy tăng bình quân.
BẢO TỒN VÀ LAN TỎA GIÁ TRỊ LỄ HỘI TRUYỀN THỐNG
Song song những lễ hội mới được tổ chức nhằm đáp ứng xu hướng phát triển, Thành phố Hồ Chí Minh luôn chú trọng gìn giữ, phát huy các lễ hội truyền thống, trong đó Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ là ví dụ tiêu biểu. Hình thành từ năm 1913, lễ hội gắn liền với tín ngưỡng thờ cá Ông của ngư dân vùng biển Cần Giờ và đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ.
Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ.
Lễ hội Nghinh Ông tổ chức vào ngày rằm tháng Tám Âm lịch hàng năm, thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn các vị thần biển của người dân Cần Giờ gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng cá Ông, ước nguyện sự bình an khi ra biển và cuộc sống ấm no, hạnh phúc trong năm. Lễ hội Nghinh Ông còn là lễ hội tổng kết một mùa đánh bắt trên biển của ngư dân và chuẩn bị cho một mùa đánh bắt mới với kỳ vọng bội thu, thể hiện sự đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng ngư dân qua nhiều thế hệ.
NÂNG CHẤT LỄ HỘI TRONG KHÔNG GIAN PHÁT TRIỂN MỚI
Những năm qua, các lễ hội trên địa bàn thành phố ngày càng được người dân, du khách quan tâm đặc biệt. Nhiều lễ hội, sự kiện văn hóa, du lịch đã ra đời mang lại sức sống mới cho thành phố như: Lễ hội Áo dài, Ngày Hội du lịch Thành phố Hồ Chí Minh, Hội chợ Du lịch Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh, Lễ hội Khinh khí cầu, Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ, Lễ hội Nguyên tiêu, Lễ hội Âm nhạc Quốc tế Hồ Chí Minh,… Cùng với đó, nhiều sự kiện văn hóa, du lịch được tổ chức gần đây cũng tạo được sự quan tâm đặc biệt từ đông đảo du khách, người dân, có thể kể đến Lễ hội bánh mì, Lễ hội sông nước Thành phố Hồ Chí Minh, Liên hoan phim Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh, Liên hoan phim ngắn Thành phố Hồ Chí Minh… Những lễ hội, sự kiện này không chỉ mang lại sự tươi mới, bổ ích cho đời sống tinh thần người dân thành phố, mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của Thành phố Hồ Chí Minh.
Nghi thức Thượng Đại kỳ đã diễn ra long trọng trước giờ khai mạc lễ hội Nghinh Ông 2025 tại xã Cần Giờ ,Thành phố Hồ Chí Minh.
Nghi thức Thượng Đại kỳ đã diễn ra long trọng trước giờ khai mạc lễ hội Nghinh Ông 2025 tại xã Cần Giờ ,Thành phố Hồ Chí Minh.
Cùng với sự gia tăng về số lượng và quy mô, công tác tổ chức lễ hội tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng đối mặt những thách thức như xu hướng thương mại hóa, trùng lắp nội dung, chưa truyền tải đầy đủ giá trị văn hóa. Điều này đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ, định hướng rõ ràng để lễ hội phát triển bền vững.
"Thành phố Hồ Chí Minh có đặc điểm đó là đa dạng về văn hóa, sẵn sàng tiếp nhận cái mới trên cơ sở vẫn giữ được bản sắc riêng. Chính vì thế, việc tổ chức lễ hội, các sự kiện văn hóa phải thể hiện được bản sắc riêng của Thành phố, không để trùng lắp với các địa phương khác".
TS NGUYỄN THỊ HẬU
Tổng thư ký Hội khoa học lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh
Theo Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố đang triển khai Đề án tổ chức lễ hội, sự kiện văn hóa và thể thao tiêu biểu giai đoạn 2020 đến 2030, gắn với mục tiêu giáo dục truyền thống, bồi đắp niềm tự hào dân tộc và phục vụ phát triển kinh tế xã hội.
Trong bối cảnh Thành phố Hồ Chí Minh mở rộng không gian phát triển sau hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa Vũng Tàu, việc rà soát, bổ sung hệ thống lễ hội của toàn vùng càng trở nên cần thiết, nhằm phát huy đầy đủ tiềm năng, bản sắc của một Thành phố mới giàu tài nguyên văn hóa.
Các đoàn tham dự giải Lân Sư Rồng tại phường,Vũng Tàu.
Các đoàn tham dự giải Lân Sư Rồng tại phường,Vũng Tàu.
Gắn với Đề án phát triển công nghiệp văn hóa đến năm 2030, Thành phố Hồ Chí Minh đang từng bước hình thành các lễ hội mang thương hiệu mạnh như Lễ hội Áo dài, Lễ hội âm nhạc quốc tế Hò Dô, Liên hoan phim quốc tế, Liên hoan ẩm thực quốc tế. Đây không chỉ là không gian sáng tạo văn hóa mà còn là động lực thúc đẩy du lịch, dịch vụ và quảng bá hình ảnh Thành phố ra khu vực và thế giới.
Phường Xuân Hòa ra mắt sản phẩm du lịch đặc trưng "Xuân Hòa-Dáng xưa trong phố mới".
Phường Xuân Hòa ra mắt sản phẩm du lịch đặc trưng "Xuân Hòa-Dáng xưa trong phố mới".
Từ những sắc màu lễ hội truyền thống đến nhịp sống lễ hội hiện đại, Thành phố Hồ Chí Minh đang khẳng định bản lĩnh của một đô thị văn hóa năng động, hội nhập nhưng giàu chiều sâu bản sắc. Chính sự hòa quyện ấy đã và đang góp phần đưa Thành phố trở thành điểm đến hấp dẫn của châu Á, đúng như mục tiêu mà Đảng bộ và chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đã đề ra cho giai đoạn phát triển mới.
Chỉ đạo sản xuất: Lê Nam Tư
Tổ chức sản xuất: Tùng Quang
Nội dung: Mạnh Hảo, Tất Đạt
Ảnh: Tùng Anh, Thế Anh
Trình bày: Tùng Anh
