Giữa bối cảnh cạnh tranh thu hút FDI ngày càng gay gắt, Việt Nam đang nỗ lực làm mới mình bằng cải cách thể chế, nâng chất môi trường đầu tư và chủ động đón cơ hội từ dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu.
Những nền tảng thuận lợi
Mới đây, Tập đoàn Gamuda Land Việt Nam (Malaysia) công bố khoản đầu tư mở rộng trị giá 1,12 tỷ USD vào Dự án Phát triển Công viên Yên Sở tại Hà Nội.
Ông James Lai Siaw Pin, Giám đốc khu vực miền bắc của Gamuda Land Việt Nam cho biết, quyết định tăng vốn đầu tư vào Hà Nội xuất phát từ việc chính quyền Hà Nội cùng các sở, ban, ngành đã tích cực hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là quá trình tái cơ cấu hành chính gần đây đã giúp rút ngắn đáng kể thời gian xử lý thủ tục, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trong quá trình triển khai dự án.
“Bên cạnh đó, các kế hoạch mở rộng hạ tầng giao thông, cấp thoát nước và logistics cũng đang trở thành những yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy dòng vốn FDI tiếp tục chảy mạnh vào Thủ đô trong thời gian tới”.
Công ty Samsung Display (Hàn Quốc) đã đăng ký bổ sung vốn đầu tư thêm 1,2 tỷ USD vào nhà máy sản xuất màn hình OLED tại Bắc Ninh ngay từ đầu năm 2025. Việt Nam được đặt mục tiêu trở thành “cứ điểm” sản xuất các loại màn hình thế hệ mới của Samsung toàn cầu. Cùng thời gian, Công ty LG Display (Hàn Quốc) quyết định mở rộng dự án sản xuất màn hình OLED ở Khu công nghiệp Tràng Duệ tại Hải Phòng. Tổng vốn đầu tư dự án thêm 1 tỷ USD, từ 4,65 tỷ USD lên thành 5,65 tỷ USD. Tiếp đến, vào giữa tháng 2, Công ty Samsung Electro-Mechanics Việt Nam (Hàn Quốc) đăng ký tăng vốn đầu tư thêm 920 triệu USD, từ 1,35 tỷ USD lên thành 2,27 tỷ USD.
Nhìn nhận những xu hướng này, ông Kim Nyoun Ho, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Hàn Quốc tại Việt Nam đánh giá, việc Việt Nam giữ vững sự ổn định chính trị, phát triển kinh tế cũng như nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh là những yếu tố thu hút các nhà đầu tư của Hàn Quốc.
Nhiều doanh nghiệp chia sẻ rằng, chỉ sau ba năm đầu tư đã có thể đưa nhà máy vào vận hành hoặc thời gian xử lý hồ sơ hiện nay đã giảm một nửa so trước đây. Các cơ quan chức năng không chỉ phản hồi nhanh chóng trong quá trình xử lý thủ tục đầu tư, hành chính, mà khi có phát sinh vướng mắc, các sở, ngành liên quan cũng luôn phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ và giải quyết rất kịp thời, hiệu quả.
Ở góc nhìn vĩ mô, TS Đặng Thảo Quyên, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Kinh doanh quốc tế tại Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam cũng có sự đánh giá tích cực. Trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất ổn, đặc biệt là căng thẳng địa chính trị và xu hướng bảo hộ thương mại, kết quả này của Việt Nam là rất đáng ghi nhận. Theo Báo cáo Đầu tư thế giới 2025 của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và phát triển, dòng vốn FDI toàn cầu đã giảm 11% trong năm 2024. Nhưng Việt Nam lại ghi nhận mức tăng trưởng cao, cho thấy sự tin tưởng của các nhà đầu tư vào tiềm năng của nền kinh tế.
Vị chuyên gia này cho rằng, dòng vốn FDI sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong những tháng cuối năm 2025, nhờ một số yếu tố thuận lợi mới. Trong đó, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ tháng 7/2025 được kỳ vọng sẽ cải thiện đáng kể môi trường đầu tư, thông qua việc giảm bớt tầng nấc hành chính...
Việt Nam tiếp tục hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghệ cao và năng lượng tái tạo. Các tập đoàn đa quốc gia tái cấu trúc chuỗi cung ứng để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Việt Nam trở thành điểm đến thay thế chiến lược, nhờ vị trí địa lý thuận lợi, môi trường chính trị ổn định và năng lực sản xuất ngày càng hoàn thiện.
Vốn FDI thực hiện trong chín tháng đầu năm ước đạt 18,8 tỷ USD, tăng 8,5% so cùng kỳ năm 2024. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của chín tháng trong 5 năm qua.
Chuyển hướng chiến lược “từ lượng sang chất”
Trong năm 2025, mục tiêu thu hút vốn FDI đăng ký vào Việt Nam là 35-40 tỷ USD, vốn thực hiện vẫn đặt mục tiêu 27-28 tỷ USD. Tuy vậy, trong bối cảnh tình hình chính trị, kinh tế, thương mại và đầu tư thế giới biến động khó lường tạo ra những thách thức đối với tăng trưởng kinh tế đất nước nói chung, cũng như hoạt động thu hút FDI nói riêng.
Chính sách thuế tối thiểu toàn cầu do Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế khởi xướng và có hiệu lực từ ngày 1/1/2024 đang đặt ra thử thách khắc nghiệt. Các doanh nghiệp FDI sẽ phải chịu mức thuế thu nhập tối thiểu 15%. Điều này làm giảm sức hấp dẫn của các ưu đãi thuế truyền thống - một trong những công cụ chính sách thu hút FDI của Việt Nam. Nếu không có các biện pháp hỗ trợ thay thế, như Quỹ hỗ trợ đầu tư quốc gia hay ưu đãi phi thuế (hạ tầng, nhân lực, thủ tục hành chính), Việt Nam có thể mất lợi thế cạnh tranh.
Các chính sách thuế mới của Mỹ, đặc biệt liên quan đến kiểm soát chuyển giá và thuế đối ứng, cũng có thể ảnh hưởng đến tâm lý đầu tư của các doanh nghiệp Mỹ, các công ty đa quốc gia có trụ sở tại Mỹ hoặc tập trung vào thị trường Mỹ. Dù Việt Nam đã có những bước tiến trong đàm phán song phương, nhưng sự bất định chính sách khiến một số nhà đầu tư thận trọng hơn trong giải ngân vốn quy mô lớn.
TS Đặng Thảo Quyên cho rằng, Việt Nam cần một cách tiếp cận toàn diện, dựa trên những trụ cột như thể chế minh bạch, hạ tầng hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao. Thông qua đó, chúng ta có thể tập trung vào dòng vốn chất lượng thay vì số lượng. Cải cách thể chế và nâng cao năng lực quản lý địa phương là yếu tố then chốt. Các địa phương cần chủ động xây dựng chiến lược thu hút FDI riêng, gắn với quy hoạch phát triển vùng và ngành. Đồng thời, chính quyền T.Ư cần có chính sách chiến lược tổng thể, trong đó tổng hợp lợi thế riêng biệt của từng địa phương, hạn chế sự cạnh tranh mà thay vào đó có thể bổ sung, hỗ trợ cho nhau.
Phát triển hạ tầng đồng bộ và khu công nghiệp thế hệ mới rất cần thiết. Đã đến lúc Việt Nam cần tối ưu hóa quỹ đất, đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ hỗ trợ, đặc biệt là logistics và năng lượng sạch, để đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư công nghệ cao.
Cuối cùng, chúng ta bắt đầu nên nghĩ đến việc bảo vệ và phát triển lực lượng lao động. Một số doanh nghiệp FDI vẫn tận dụng lao động giá rẻ mà không đầu tư đào tạo, gây áp lực lên ngân sách nhà nước và hạn chế chuyển giao tri thức. Việt Nam cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào đào tạo, đồng thời bảo vệ quyền lợi người lao động để tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn. Lơi thế về nhân công giá rẻ đang đi đến giới hạn cuối cùng.
Ưu tiên các dự án có giá trị gia tăng cao, thân thiện môi trường, có khả năng chuyển giao công nghệ và kết nối với doanh nghiệp trong nước. Việc các tập đoàn như Apple, Qualcomm (Mỹ), Syre (Thụy Điển) mở rộng đầu tư tại Việt Nam là minh chứng cho tiềm năng này. Song song với đó, Chính phủ cũng cần hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp trong nước hợp tác với các nhà đầu tư nước ngoài, thông qua việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ, logistics và chuỗi cung ứng, để tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh mạnh mẽ.
“Bằng cách củng cố nội lực, cải cách thể chế và nâng cao chất lượng dịch vụ đầu tư, Việt Nam có thể duy trì và nâng cao vị thế của mình là một điểm đến đầu tư hấp dẫn, ngay cả trong bối cảnh thế giới còn nhiều bất ổn, tiếp tục thu hút các dòng vốn chất lượng cao, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững”, bà Quyên tin tưởng.
