Đón đọc Nhân Dân hằng tháng Tết Canh Tý số 273 (tháng 1-2020)

Tôi say sưa đọc cuốn sách gần 350 trang này không chỉ bởi sách vừa mới được xuất bản, mà còn vì một chủ đề khá mới mà giới trẻ thường dùng từ "hot" - đó là Kỷ nguyên mới, Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam đã được Tổng Bí thư Tô Lâm trình bày trong Bài phát biểu của mình tại Diễn đàn Liên hợp quốc vào tháng 9/2024.

Vào dịp Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, 80 năm Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, NXB Hội Nhà văn chọn in tuyển tập thơ của nhà báo, nhà thơ Hồng Vinh, khẳng định sự đóng góp của ông trên lĩnh vực báo chí và văn học, tôn vinh một nhà báo cách mạng có ảnh hưởng xã hội xuyên suốt hai thế kỷ.

Đây là tiêu đề khá đặc biệt của một trong những cuốn sách hiếm hoi về quản trị khủng hoảng, chứa đựng những tích lũy, đúc kết một cách bài bản từ kinh nghiệm thực tế qua hàng loạt các dự án quản trị khủng hoảng truyền thông đã thực hiện trong hàng chục năm qua của tác giả Lê Quốc Vinh vừa được chính thức ra vào chiều 21/6/2024 tại Hà Nội. Cuốn sách thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà báo, chuyên gia trong ngành truyền thông, lãnh đạo doanh nghiệp ở nhiều lĩnh vực.

Giáo sư, nhà thơ Hà Minh Đức là nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học đã in đậm tên mình trên những thành tựu nghiên cứu, giảng dạy về văn học Việt Nam hiện đại. Ông còn giữ chức Viện trưởng Văn học, Chủ nhiệm Khoa Báo chí Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia) ngày đầu thành lập (năm 1995).

Năm 1958, Báo Nhân Dân chủ trương tuyển dụng một số thanh niên trí thức của thành phố Hà Nội mới giải phóng và các địa phương khác để bổ sung lực lượng trẻ. Trong số đó có Đỗ Quảng, Phạm Duy Phùng, Mai Hân, Tân Thanh, Vũ Hạnh Hiên, Nguyễn Thị Nghệ, Phạm Việt Hải… Ở lại lâu nhất với Báo Nhân Dân, chỉ với chức danh phóng viên, nhưng Đỗ Quảng là cây bút nổi tiếng trên hai lĩnh vực: Phóng viên chiến tranh trong các cuộc kháng chiến và phóng sự điều tra trong thời kỳ đổi mới.

Một ngày cuối năm dương lịch 2023, nhà thơ, TS Nguyễn Sĩ Đại đến thăm và tặng tôi "đứa con tinh thần" vừa ra đời trong năm 2023: "Nguyễn Bính - hồn dân tộc sáng bừng trên giấy điệp" (Tiểu luận, phê bình) do Nhà xuất bản Văn học ấn hành, bìa được trình bày nền nã, bắt mắt.

Chân thành, giản dị, sắc sảo, tươi trẻ, hồn nhiên… là những "từ khóa" mà các đại biểu, bằng hữu, bạn đọc dành để nói về nhà báo, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh tại buổi gặp mặt, giới thiệu tập thơ mới của ông. Và, cuộc "hội thảo" đặc biệt ấy còn để lại những dư ba như câu thơ ông viết: "Trang sách đời chưa kết/ Thơ vang khúc nhạc đầu/Hạt ủ thầm trong đất/Nở hoa đời mùa sau!...".

Tập thơ Vang âm tiếng sóng của nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh bao gồm những bài thơ ông viết từ năm 2020. Chỉ mới hơn hai năm mà ông đã sáng tác được số lượng thơ khá lớn như vậy - đó là một việc không dễ dàng một chút nào, nhất là với người đã vào tuổi "xưa nay hiếm". Với sức sáng tạo như thế, tôi nghĩ rằng: Bởi mỗi bước đi của ông, mỗi một ngày ông sống đều ngập tràn cảm hứng trước cuộc sống của con người, của dân tộc. Thơ ca như hiện diện mọi nơi trên mảnh đất này chỉ đợi ông bước đến và cất tiếng. Hơn hai năm qua có biết bao biến động, bao sóng gió và bao thách thức đối với mỗi con người Việt Nam và đối với cả dân tộc. Nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh cũng là một con người đi qua những biến động, những sóng gió, những thách thức như mọi người Việt Nam khác. Nhưng có một điều vô cùng đặc biệt mà tôi nhận ra là: Ông đi qua tất cả mọi điều đó và làm cho tất cả những điều đó vang lên như những tiếng chuông của niềm vui và hy vọng. Đấy chính là bản chất của văn chương ở mọi thời đại trong lịch sử nhân loại. Văn chương làm cho con người mang khát vọng sống lớn lao dù sống trong bất cứ hoàn cảnh nghiệt ngã nào của lịch sử.

Tôi dành trọn mấy ngày liền đọc tập du ký của nhà báo, nhà văn Phan Quang với 50 bài viết và phần Phụ lục trích cảm nhận của bạn đọc và đồng nghiệp về một số bài viết trong tập sách dày 690 trang khổ rộng (18x24cm) ấn loát công phu với tờ bìa có năm, sáu bông hồng trên nền xanh thắm bắt mắt.

CHÍNH TRỊ

Mang trong lòng những suy tư lớn về biển cả, Lữ Mai đến với Trường Sa đâu chỉ trong tâm thế của một người viết. Chị mang trong mình khao khát chạm đến thẳm sâu của đại dương, để biết dưới sóng bạc nước xanh kia cất giấu điều gì, tưởng tượng biển khơi nối bầu trời/ nằm trọn giữa lòng tay nhiệt đới, để hiểu trăng sáng quá cá bơi về cõi khác, để nhận ra chẳng cát nào nằm thở mãi đáy sâu. Trường ca Ngang qua bình minh (NXB Văn học, 2020) được chị khởi viết trong nguồn cảm hứng bất tận và sâu xa ấy. Điều ấn tượng là, đây là lần đầu Lữ Mai viết trường ca nhưng chị đã khẳng định mình ở một địa hạt mới cũng như cho thấy sự chuyên nghiệp của một người cầm bút khi dám dấn thân, dám thể nghiệm.
 

Cứ mỗi khi có nhà thơ nào ra mắt trường ca là tôi lại thấy thật đáng nể. Bởi lẽ, ngần ấy trang sách thơ, ngần ấy cảm xúc dồn nén được dịp bung tỏa dằng dặc. Chắc chắn có một điều then chốt là nhà thơ không thể không viết ra, không thể chỉ vài trang câu chữ cảm xúc thơ phú, không nói bâng quơ chung chung. Nhất định, chôn giấu trong lòng nhà thơ là những điều lớn lắm, ngấm ngầm len lỏi theo tháng năm. Và rồi đến lúc, mạch nguồn được tuôn ra như không thể kìm nén.

(Ðọc Mây xanh tóc trắng của Thế Văn)★

Bởi thân tình, bởi biết tôi có làm thơ, đôi khi anh có đọc cho nghe mấy bài thơ anh viết. Tôi thấy anh có một phong thái riêng, bài nào cũng có ý tứ lạ và lời lẽ cô đúc, trau chuốt nhưng cũng không dễ cảm, dễ hiểu với khá đông người đọc ưa đọc qua là hiểu như đọc diễn ca. Anh cho biết, đã làm thơ từ ngày sinh viên nhưng ít ai biết, ít đưa ra ngoài.

CHÍNH TRỊ

Phá cách là lối dùng chữ của nhà báo Ðỗ Quảng. Vào những năm 80-90 của thế kỷ trước khi tên tuổi Ðỗ Quảng đang nổi như cồn, tôi ướm hỏi ông rằng, theo anh thì điều gì làm nên sự thành công trong khi thực hiện các thiên phóng sự của mình? Phải gọi là “thiên phóng sự” là ở tầm vóc của nó, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Bởi vì phóng sự của ông có khi dài tới 20 đến 30 nghìn chữ, đề cập đến chuyện xưa, chuyện nay, chuyện trong nước, chuyện thế giới, chuyện đời thực, chuyện tâm linh. Nhân vật trong tác phẩm thì đủ cả, từ nguyên thủ quốc gia tới người lao công, từ quan thượng thẩm đến bị cáo, từ giáo sư nổi danh đến bà bán xôi… xéo. Ðiều này khác với nhiều người.

Nhật báo Le Monde (Thế giới) Pháp số ra ngày thứ bảy 21-9-2019 vừa qua đăng bài của ba tác giả Raphaelle Leyris, Jean Birnbaum và Florent Georgesco nhan đề: “100 cuốn tiểu thuyết từng mang đến nhiều phấn khích hơn cả cho báo Le Monde từ năm 1944 đến nay”, chọn và giới thiệu 100 bài phê bình sách văn học xuất sắc nhất đăng trên báo ấy 75 năm qua.

CHÍNH TRỊ

Đó là ấn tượng rõ rệt và cảm giác thích thú khi tôi đọc cuốn sách Văn học trung đại Việt Nam của GS Nguyễn Khắc Phi mới được NXB Đại học Vinh xuất bản.

Tôi ngỡ ngàng và thích thú cầm cuốn sách Giáo sư Hà Minh Đức vừa gửi tặng: “Vẻ đẹp của một xứ sở hào hoa”, Triết luận (Nhà xuất bản Thuận Hóa, 2019). Hơn chục năm qua, khi đã đạt mốc tuổi trên dưới tám mươi, Giáo sư cho ra sách đều đều, cuốn nào cũng đẹp cũng có nhiều cái hay, cuốn này đọc chưa xong tôi đã được ông cho cuốn khác.

(Ðọc trường ca Phồn sinh của Nguyễn Linh Khiếu - NXB Hội Nhà văn, 2018)

Tôi có hân hạnh được đọc và ghi mấy lời cảm nhận về một tập sách mới của nhà báo Phan Quang, tập sách Bác Hồ, người có nhiều duyên nợ với báo chí.

(Đọc tập thơ Xanh mãi - Nguyễn Hồng Vinh - NXB Văn học năm 2019)

Những khoảnh khắc thời gian với nhiều cung bậc cảm xúc được nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh chắt lọc, gửi gắm qua tập thơ “Xanh mãi” do Nhà xuất bản Văn học vừa ấn hành. Trong tập thơ thứ tám của ông, người đọc yêu mến văn chương thêm một lần cùng tác giả chiêm nghiệm về tình yêu, cuộc đời và niềm tự hào dân tộc Việt Nam ta.

CHÍNH TRỊ

Gần 30 năm trước, tôi cùng nhà thơ Lê Quang Trang đi dọc các tỉnh miền nam để viết bài cho số báo đặc biệt kỷ niệm 15 năm Ngày giải phóng miền nam, thống nhất đất nước. Hồi đó, công chúng còn yêu thơ ca nhiều lắm, ở đâu chúng tôi cũng được yêu cầu đọc thơ. Hồi đó, anh Trang mới viết xong bài Tro tàn quá khứ. Bài thơ chỉ có hai khổ:

Ngay trong những ngày đầu tháng 6-2018, tháng có sự kiện của những người làm báo - Ngày báo chí cách mạng Việt Nam (21-6), tôi có trong tay cuốn sách khá dày dặn, hơn 430 trang in, Thơ và dấu ấn cuộc đời của nhà báo - nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh. Đây là tác phẩm văn học, báo chí mà ông coi “để kỷ niệm tròn 50 năm làm báo”, một sự nghiệp báo chí bền bỉ, trải nghiệm nhiều thử thách, nhất là làm báo trong những năm tháng chiến tranh gian khổ, ông đã không ngừng vươn tới, trưởng thành, dù ở lĩnh vực nào của người viết, dù ở hoàn cảnh, vị trí công tác nào, khi ông nhận nhiệm vụ quản lý các ấn phẩm của tờ nhật báo lớn nhất nước,

Trên kệ sách xuất hiện ngày một nhiều những cuốn sách truyền cảm hứng sống tới bạn đọc. Không phải vô lý mà bạn đọc săn lùng dòng sách này, tuy nhiên, cũng không ít cuốn ẩn chứa những thông điệp KHÔNG DỄ TIẾP NHẬN ÐẦY ÐỦ do tác giả từng là những thân phận sóng gió.