Ngoài hai cuốn sách về nghề báo, ông đã có đến sáu tập thơ in trong vòng tám năm qua: Từ những nẻo đường (2010), Thao thức dòng đời (2010), Nhịp điệu thời gian (2013), Miền thương nhớ (2013), Màu ký ức (2015), Lãng quên thì thầm (2016). Và bây giờ là tập thứ bảy, Thơ và Dấu ấn cuộc đời (2018). Bình quân gần 1 năm, 2 tháng in một tập thơ, như là cuộc tổng lực cho thơ, một góc tâm hồn, đời sống tinh thần kìm lại nhiều năm tháng cho đường hành nghiệp, trách nhiệm công dân khác trọng yếu hơn, chỉ đến khi nghỉ quản lý, theo nghĩa công chức nhà nước, mới bắt đầu “hồi xuân”, trở về miền “thơ ấu”, tươi trẻ của tâm hồn.
Vậy, có gì cần đề cập trong “Thơ và Dấu ấn cuộc đời”? Đây là tập sách gồm hai phần, Phần I là Thơ, gồm 52 bài; Phần II, Dấu ấn cuộc đời là 32 bài tiểu luận, bình thơ và một số bài viết về sự nghiệp báo chí của ông, của nhiều tác giả, phần lớn luận đàm về hai mảng chủ yếu nói trên của ông, qua những tập đã xuất bản.
Ở phần thơ mới của Nguyễn Hồng Vinh, với những tác phẩm viết từ 2016 đến nay, thơ ông có khá nhiều mùa, đặc biệt là mùa xuân, vì vậy mà nhiều lá hoa, cảm xúc tình yêu qua nhiều ngày tháng, hàm chứa nhiều hoài niệm… Đây, những Khẽ khàng xuân, Phút xuân, Tản mạn đầu xuân, Nguồn ấm mùa xuân, Hẹn ước ba xuân, Lạc lối giữa mùa xuân, Đây những Ngày tình yêu, Tình khúc mùa đông, Cánh hoa, Lá sen, Hoa Lan và những kỷ niệm mang tính hành trình khác trong 50 năm cầm bút.
Bên cạnh sự tĩnh lặng, trong trẻo của mùa xuân, nghe được “Mầm xuân cựa quậy đâu đây”, “Đường yêu ta cùng vui bước/ Sắc xuân khẽ khàng bên em…”, là những “Hẹn em giêng hai gặp lại/ Quan họ thao thiết triền sông” (Phút Xuân), và là “Khu vườn ba mùa thay lá/ Khăn hồng em mãi chưa trao/ Ai biết ba mùa xuân ấy/ Trang giấy vẫn trắng mặt bàn/ Con chữ xé giằng, vật vã/ Nhịp tim - đồ thị hình sin” (Hẹn ước ba xuân). Nhưng, sau nhiều thi ảnh đẹp, mùa xuân phiêu lãng, thì bất ngờ những câu thơ “thời sự”, đã được tác giả quan sát tinh tường: “Cửa ra vào phòng sếp/ Dấu chân đè dấu chân/ Quà không còn chỗ đặt!/… Nước lên thì thuyền lên/ Dân giàu là nước mạnh/ Nhưng đâu khỏi băn khoăn:/ Có người một túi sách/ Bằng mười nhà tặng dân!...” (Tản mạn đầu xuân). Nỗi đau trước tệ tham nhũng, lợi ích nhóm, chạy dự án, chạy chức quyền… đang nóng bỏng, nhức nhối trong dư luận xã hội, trên các diễn đàn, được ông nói bằng cách của mình và đặt đúng “cửa sếp” là tiếng nói trung thực, thẳng thắn, một phẩm cách và trách nhiệm của người cầm bút với ý thức xây dựng xã hội tốt lên, không chỉ miên man mãi trong vẻ đẹp của hoa lá, tình yêu…
Sau tất thảy, thơ Nguyễn Hồng Vinh đã bắt đầu nói nhiều về thực và ảo, thiện và ác, lòng tham và danh lợi, cái mất và cái còn, nghĩ về cõi Phật… sau những trải nghiệm của một đời người cầm bút, với những thăng trầm, thành bại khác nhau, như là cuộc tổng kết nhận thức và chuyển hóa trong tâm thế, trong tinh thần tự tại, soi chiếu thế giới, soi chiếu chính mình của ông… “Tiền tài và danh vọng/ Trộn đắng cay xé lòng/ Hòa tan bao nước mắt/ Xóa nhòa nụ cười duyên/… Ngẫm ra đều phù vân/ Hão huyền và ảo vọng/ Chỉ tình người còn đọng/ Giữa bộn bề trái ngang” (Vô đề 3). Ở một bài thơ vô đề khác, như một sự bổ trợ cho dòng tư biện mà ông đang đề cập: “Những khổ đau, oan trái/ Giữa cái thiện, lòng tham/ Danh lợi và chức quyền/ Cứ đan xen thường nhật!/ Càng ngẫm lời kinh Phật:/ Đời-sắc sắc không không” (Vô đề 1).
Phần hai - tiểu luận, là tập hợp những cảm nhận, đánh giá, phẩm bình (bài này chỉ nói về thơ) của các nhà thơ, nhà lý luận phê bình viết về thơ Nguyễn Hồng Vinh trong hành trình tác cảm và nghiệm sinh đời sống. Nguyễn Sĩ Đại, người đồng nghiệp, người em cùng cơ quan Báo Nhân Dân với ông, viết về tập thơ đầu tay, Từ những nẻo đường như sau: “Thơ anh trong tập này tuy có chỗ chưa thật trau chuốt, có chỗ còn nệ vào thời sự, nhưng thời sự cũng là một đặc điểm, một thế mạnh trong thơ Hồng Vinh. Có lẽ lòng anh phải yêu người, yêu đời và lạc quan lắm mới dễ reo ca với mỗi nụ hoa cuộc sống, mà anh chợt gặp. Trên hết, chính xác hơn, đó là tình yêu đất nước trong tình yêu người mẹ và gia đình, tình yêu bạn bè, tình yêu đối với sự nghiệp lớn của nhân dân”. Nguyễn Sĩ Đại khái quát: “Với sự ra đời của tập thơ này, anh đã trả được món nợ tình cảm đối với quá khứ và tiến bước trên con đường thơ nhiều hứa hẹn”.
Trong bài viết “Say thơ cũng bởi say đời” của nhà thơ, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Hữu Thỉnh viết: “Hóa ra anh Hồng Vinh đã lặng lẽ làm thơ từ lâu… Trong tập thơ đầu tay Từ những nẻo đường… mang dấu ấn của những thảng thốt khá rõ. Vẫn biết thơ thường gắn với kỷ niệm. Nhưng chỉ kỷ niệm thôi, không đủ. Cao hơn kỷ niệm là sự chuyển hóa. Cao hơn chuyển hóa là tâm hồn: “Đầy vơi những dòng sông/ Giống tình đời, thời thế/ Phù sa ơi, dâu bể/ Vẫn lặng thầm xây hương” (Lời nhắn qua mưa)… Thao thức dòng đời là tập thơ thứ hai, là phần chìm của một cán bộ tư tưởng. Tôi nói phần chìm mà không nói phần khuất, là muốn nói đến cái đế, cái trục cảm xúc… Giữa một thế giới đầy những vô tình, vô cảm, thì sự lưu giữ một cảm tình, một ấn tượng là rất quý”. Sau những nhận định về Nguyễn Hồng Vinh với những bài viết, bài nói sắc sảo của một cán bộ tư tưởng giàu kinh nghiệm, thì bây giờ ở thơ, nhà thơ Hữu Thỉnh tóm lược: “Anh Hồng Vinh đang độ say thơ… Tôi đọc anh, nhiều lúc dừng lại ở những điểm nhấn. Đó là khi tác giả có ý mà đủ tình, gợi nhiều hơn kể, để sự sống nhân lên. Rồi đây, với bề dày của chiêm nghiệm, thơ anh sẽ đằm thắm hơn, rất đời và rất thơ”.
Còn nhà thơ Bằng Việt thì ngỡ ngàng: “Một hồn thơ trẻ lại bất ngờ” khi đọc tập Nhịp điệu thời gian, bởi “Hồng Vinh… có những thổn thức tươi tắn mà đằm thắm đến thế nào với tất cả những gì anh từng được sống qua, đã nếm trải và chiêm nghiệm trong đời…, một trải nghiệm ấm áp với bà con xóm nghèo từ cuộc đời sinh viên nơi sơ tán… Hay đó còn là những kỷ niệm gắn bó thật giản dị mà đầy ý nghĩa từ thời thanh xuân sôi động với một người bạn bình thường nay đã về hưu”.
Với nhà thơ Nguyễn Quang Thiều thì tường triết: “Một người đang lắng nghe giọng nói của mình”, một cách lập ngôn có gu phong cách riêng của anh về tập Màu ký ức. Anh biểu cảm: “Đọc tập thơ Màu ký ức của tác giả Nguyễn Hồng Vinh, sự thật là tôi được biết thêm về con người ông, mà trước đó tôi chưa biết hoặc biết rất ít… Tác giả Nguyễn Hồng Vinh như một người “du mục” vì những bài thơ chỉ đơn giản là những ghi chép để giữ lại cho cá nhân ông những cảm xúc, những suy ngẫm về một phần của đời sống mà ông có…”. “Lúc này, thực sự ông đang đối diện với chính mình, hay nói cách khác là ông đang được sống với chính ông và ông nghe được giọng nói chân thực của ông vang lên”.
Tôi còn nói được gì thêm nữa, và cũng không nên dề dà thêm nữa. Xin nồng nhiệt chúc mừng ông vì những gì tôi, cùng các đồng nghiệp, những bạn văn nghệ đã nghĩ về ông, một sự nghiệp đã tròn năm thập niên nghề báo, mà ông có thể tự hào và thanh thản sáng tạo!
