*
Về vùng “thâm sơn cùng cốc” này dạy học đã 5 năm nhưng đây là lần đầu Hạ chứng kiến trận mưa kinh hoàng. Phía đầu khu nội trú giáo viên có ánh đèn pin loang loáng. Thầy Vinh hiệu trưởng khoác áo mưa, chân xỏ ủng đi qua từng phòng đập cửa:
- Các thầy cô cẩn thận. Đề phòng lũ quét!
Bỗng một tràng âm thanh “ùm ùm” như tiếng bom vang lên dữ dội từ trên đỉnh núi. Trong tích tắc, nước, đất đá cây cối ồ ồ tràn xuống. Xe cộ của các thầy cô ngập trong nước. Mọi người chạy ra ngoài. Trời tối thui. Gió như gã say rượu vớ được thứ gì hất tung lên trời thứ đó.
Dãy nhà nội trú của học sinh nằm sát chân núi, cách chỗ ở của giáo viên mấy bồn hoa ngũ sắc và những gốc săng lẻ cao vút. Dãy nhà cấp bốn khá kiên cố, rộng rãi, do một đoàn thiện nguyện dưới xuôi lên làm tặng trường Na Co cách đây 5 năm. Cũng năm đó Hạ nhận quyết định về Na Co giảng dạy.
Nước, đất đá trên núi vẫn ồ ạt đổ xuống. Ánh đèn pin loang loáng cắt xéo những sợi mưa.
- Các em đâu cả rồi. Dếnh, Na, Sểnh ơi…
Hạ hối hả gọi tên từng em. Nước lũ vàng sệt luồn qua bắp chân, ngập dần lên đầu gối… Trong ngôi nhà đang rung bần bật từng hồi, mấy bạn nhỏ ngồi co cụm với nhau trên những chiếc giường tầng. Hơn chục thầy cô già có trẻ có bì bõm lội trong dòng nước lũ lần lượt đưa từng em học sinh lên tầng hai của dãy phòng học. Ánh đèn pin yếu dần, có chiếc tắt lịm. Màn đêm đen ngòm. Tiếng nước chảy, tiếng mưa, tiếng gió rít từng cơn xéo xắt ghê rợn.
Trong ánh đèn pin nhợt nhạt. Hạ đưa mắt nhìn khắp một lượt số học trò lớp mình: Na, Sểnh, May, Pùa… Cô bỗng hoảng hốt:
- A Dếnh đâu rồi em ơi?
Các thầy cô ở phòng bên cạnh chạy sang:
- Sao thế cô Hạ?
- Em Lò A Dếnh, không thấy đâu cả các thầy cô ạ!
A Dếnh, cậu học trò có hoàn cảnh đặc biệt nhưng học giỏi nhất lớp 9B, em ấy ở đâu? Hay… lũ cuốn, hay bị vùi lấp ở đâu đó… Hạ suy nghĩ lẩn thẩn rồi cuống cuồng cùng các thầy cô mỗi người mỗi ngả tìm Dếnh. Nghe tin có một em học sinh mất tích, bộ đội biên phòng, công an xã cũng tham gia tìm kiếm suốt đêm nhưng vẫn không hề thấy bóng dáng
Lò A Dếnh.
*
Sáng ra. Trời vẫn căng nước. Dòng Nậm Nuôn sủi bọt, hậm hực trườn theo chân núi lở đổ xuống lòng sông cuồn cuộn từng lớp sóng đỏ đục. Hạ chống gậy mò mẫm từng bước theo những đoạn đường nứt toác. Trên các sườn núi là những ngôi nhà sàn xiêu vẹo ngả nghiêng, có nơi chỉ còn lại vài thanh cầu thang nằm chồng chéo bên cạnh những thân cây rừng bị tước làm đôi.
Bản Chon khá quen thuộc với Hạ. Mỗi thứ 7 hàng tuần cô đều chở Dếnh về với bố. Chiều chủ nhật, cô lại vào bản đón Dếnh ra trường. Đều đặn như thế từ những ngày Dếnh mới vào lớp 6. Mới đó mà đã hơn ba năm. Nhớ buổi học đầu tiên, khi cả lớp đã ổn định chỗ ngồi thì vẫn có một cậu bé đen nhẻm, mái tóc cụt lủn sém nắng đứng ngơ ngác dưới gốc săng lẻ. Thầy cô hỏi ở lớp nào thì trả lời ở lớp 6B cô Hạ chủ nhiệm. Nhưng bảo vào lớp vẫn không chịu vào. Đến khi Hạ ra, dỗ mãi cậu bé cũng chịu theo cô giáo chủ nhiệm vào lớp. Hết hai tiết học đầu tiên, cậu nhìn Hạ với ánh mắt e dè rồi ngập ngừng:
- Em… muốn bỏ học cô à!
- Cho cô biết lý do nào, Dếnh?
- Em đi làm nương thôi cô giáo à!
Không biết cô giáo Hạ đã nói với Dếnh những gì, an ủi em ra sao mà từ hôm đó Dếnh không đòi nghỉ học nữa. Sáng sáng Dếnh cùng các bạn ùa ra từ dãy nhà nội trú, mang cặp lên lớp đều đặn.
*
Năm Dếnh lên 10 tuổi. Mẹ Dếnh đi chợ thế là đi luôn không trở về nhà nữa. Bố con Dếnh chờ mẹ một mùa lúa nương, hai mùa lúa nương… mà mẹ vẫn bặt tăm bặt tích. Dếnh nhớ mẹ khóc sưng hai con mắt, thương mẹ đến nỗi người quắt queo như củ khoai lang phơi nắng. Có nhiều đêm Dếnh mơ thấy mẹ về ngồi bên bếp lửa, đôi mắt nhìn Dếnh vừa trìu mến yêu thương vừa thăm thẳm buồn. Dếnh rúc vào ngực mẹ. Mẹ bảo, mẹ đi xa lắm rồi, tận bên kia ngọn núi nơi có cái hàng rào thép gai nhọn hoắt như hàm răng thú rừng. Kẻ xấu bán mẹ sang bên ấy, muốn về cũng khó lắm…
Còn ông Sìn bố Dếnh thì như con ngựa mất cương, như con trâu mộng mất cái dây xỏ mũi. Ông Sìn đâm lười nhác không chịu làm nương làm rẫy nữa. Lúc ngấm hơi men, ông lôi cái váy thổ cẩm của vợ ra mân mê từng đường thêu rồi khóc tu tu: “Ôi, con vợ đẹp như bông hoa rừng của tao. Mày bỏ tao, bỏ thằng Dếnh đi theo chồng mới à. Tao hận mày, vợ à…”. Mỗi lần khóc than, ông Sìn lại ngửa cổ uống ừng ực từng bát rượu. Cổ họng ông phồng rộp, đỏ vằn máu. Dếnh ôm lấy bố:
- Bố à, không phải mẹ đi lấy chồng mới mà. Các chú biên phòng nói mẹ bị kẻ xấu lừa bán sang biên giới mà…
Nhưng ông Sìn không chịu nghe, không chịu hiểu. Càng ngày ngọn lửa nghi kỵ càng cháy rừng rực, thiêu đốt trong ruột gan ông. Con người ông thành ra tàn tạ, bê bết.
Thế rồi có bao nhiêu trâu bò lợn gà dưới sàn, ông Sìn đều đưa đi bán để lấy tiền uống rượu đánh bạc. Bán hết mấy con gia súc gia cầm, ông bán cả đồ đạc trong nhà. Chỉ còn cái hộp gỗ sa mu, Dếnh đã giấu kín nên ông lục lọi tối ngày vẫn không thấy.
Hè năm ấy, cô giáo Hạ đến nhà thuyết phục ông Sìn cho Dếnh đi học cấp 2 để mai sau thêm cái chữ, thêm cái khôn. Ông cầm bát rượu uống dở khua khua vào khoảng trống trước mặt:
- Ây dà, tao không nghe lời cô giáo đâu. Thằng Dếnh phải ở nhà, đi rừng, đi làm nương nuôi tao chứ!
Cô giáo thủ thỉ bảo rằng, Dếnh đi học không mất tiền lại được ăn uống đầy đủ, có chỗ ngủ ấm tại trường. Thế là ông Sìn xuôi tai.
*
Bỗng phựt một tiếng. Hạ dẫm phải một vật nhọn như mũi dao. Cô nén đau, khập khiễng lội qua đoạn đường nhão choẹt toàn bùn lầy trộn đá núi. Lúc này cô chỉ nghĩ Dếnh còn sống. Ý nghĩ ấy bừng lên như một ngôi sao băng xẹt ngang bầu trời tối đen, thắp sáng niềm hy vọng càng lúc càng lớn dần.
- Dếnh ơi. Dếnh…
Hạ dừng chân bên bụi dẻ xơ xác. Mấy cây đào đá bị gió quật gãy ngang thân, đổ sát mặt nước lũ đỏ ngầu. Ngôi nhà sàn xiêu vẹo, những viên ngói mốc rêu bị tùa lại vỡ nát nhăn nhúm. Nước mưa tồ tồ trút qua lỗ hổng. Mấy chiếc gùi, vài cái chõ xôi lăn lóc ướt rượt giữa sàn.
- Dếnh ơi! Em có trong đó không - Hạ vừa trèo lên nhà vừa gọi. Chiếc áo mưa ngoắc vào một cái đinh. Cả cái cầu thang rung lên bần bật làm cô suýt ngã. Gọi đến lần thứ ba vẫn không có tiếng trả lời. Hạ sốt ruột nhìn khắp lượt thì tá hỏa nhận ra Dếnh đang nằm úp sấp ngay cửa căn buồng duy nhất của ngôi nhà. Tay phải vẫn ôm khư khư chiếc hộp bằng gỗ sa mu đen bóng.
*
Chập choạng tối qua khi trời chuyển bão, Dếnh trốn ra khỏi trường, chạy bộ một mạch gần mười cây số về nhà. Khi đó, ông Sìn vẫn say khướt bên ché rượu. Dếnh xốc bố dậy, đưa bố di dời sang hội trường xã cùng bà con. Rồi quay về lấy cái hộp gỗ, định sẽ trở lại trường ngay nhưng không kịp. Cơn bão bất ngờ hất tung mái nhà, mấy viên ngói rơi trúng đầu Dếnh. Bị choáng, Dếnh ngất xỉu không biết gì nữa.
Dếnh tỉnh lại trong trạm xá với mấy mũi khâu trên đầu. Ngồi cạnh em là cô giáo Hạ, tay cầm chiếc hộp, chân quấn băng trắng xóa. Nhìn cô, Dếnh rơm rớm nước mắt, biết cô đã lo lắng, đã vất vả vì mình đến nhường nào.
- Cô ơi, em xin lỗi cô…
- Mọi chuyện đã qua rồi! Tìm được Dếnh cô vui lắm. Giờ cho cô xem trong chiếc hộp có gì nào - Giọng Hạ êm êm như tiếng lá rừng ru đưa gọi nắng.
Dếnh mở chiếc hộp. Một chiếc khăn piêu rực rỡ như mầu của hàng ngàn đóa hoa. Mùi chàm thơm thơm, mùi vải bông nồng nã với những họa tiết sống động, những chùm cút piêu mềm mượt.
- Đây là chiếc khăn piêu, kỷ vật của mẹ em. Khi nào nhớ mẹ em lại lấy khăn ra ngắm. Còn đây là… cô còn nhớ không? - Vừa nói Dếnh vừa lấy ra cuốn sách xinh xắn bìa xanh, đây là cuốn “Quà tặng cuộc sống” cô tặng hồi em chuẩn bị vào lớp 6 ấy…
Hạ nghẹn ngào, nắm chặt đôi tay run run của Dếnh. Thì ra Dếnh sợ cái hộp đựng hai món đồ quý này bị lũ cuốn trôi mà trốn về trong đêm để giữ gìn bảo vệ nó.
Mới sớm nay, trước buổi học đầu tiên sau cơn bão, dù nhiều chỗ trong sân trường vẫn chồng chất những cành cây gãy hay dạt về, còn bê bết bùn, ngoài cổng trường đất đá vẫn lổn nhổn. Bộ đội biên phòng lại đến giúp nhà trường dọn dẹp. Trong tiếng nói gọi lao xao những vạt nắng, ai đó kể chuyện công an, bộ đội mới phá được một đường dây buôn bán phụ nữ qua biên giới, đưa được nhiều chị em về. Có cả người ở xã ta đấy… Ngơi tay ngước lên, Hạ mải mê nhìn Dếnh cùng các bạn vừa tíu tít đến cửa lớp. Ánh nắng lấp lóa xuyên qua bóng cây từ trên đỉnh núi, đậu lên tóc lên vai các em nhỏ. Có một niềm hạnh phúc giản đơn êm ả trào dâng trong lòng cô, bỗng dưng cô mỉm cười. Nụ cười dịu dàng như đóa tam giác mạch nở sớm trên những triền núi xanh.
