Sáng tác

Đông đã về thật rồi. Những luồng gió len lỏi qua triền đồi, khẽ lùa vào mái tóc, mang theo một mùi ẩm ướt, ngai ngái của đất trời trước khi chạm lạnh.

Những chiều nắng rựng lên vài cơn the thắt. Ba ngồi chỗ hiên tay đong đưa ca nước chè, ngó lên phía cây cam trước sân.

Là nước. Nhưng lũ về khiến bờ sông tan hoang, bãi bờ rách nát. Nhưng nước về, cỏ cây quên đi ngày nắng hạn, cần mẫn vá víu đôi bờ. Ngày tôi đến Ayun Pa (Gia Lai), thị xã nhỏ bên dòng sông Ba, một vùng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và duyên hải, chênh vênh bên những khô cằn.

Những cơn gió se se đã gõ cửa hiên nhà, nhắc tôi rằng phải soạn sửa tủ áo quần cho con. Tôi lôi từng chồng áo len, áo khoác dày ra gấp gọn, xếp thành hàng ngay ngắn.

20 năm về trước, ở “Làng đại học Thủ Đức” có một quán lẩu mà đám sinh viên nghèo luôn thuộc nằm lòng. Quán bình dân, bán đúng hai món lẩu giá rẻ với đa phần khách là sinh viên, gọi món thì ít, xin thêm thì nhiều.

Có ai đang ở giữa mùa đông mà lại nhớ mùa đông.

Hà Nội một ngày mưa bão, tôi nhận điện thoại từ Mỹ Anh - một người bạn học, “trên Ngọc Chiến họ alo, muốn xin cái nhà ăn cho các cháu. Anh đi thực địa được không?”. Ngọc Chiến, là một xã của huyện Mường La, Sơn La trước đây, nằm giữa núi rừng Hoàng Liên, giáp ranh với Mù Cang Chải (Yên Bái).

Cửa sổ nhà tôi mở góc nhìn ra một góc phố đông đúc, nhộn nhịp. Ngày ngày, nhìn dòng xe chen chúc như những đàn kiến hối hả chạy trốn trước cơn mưa, tôi tự hỏi: Ngoài kia mọi người vội vàng như thế, nếu mình sống chậm lại, liệu có bị bỏ rơi ở phía sau?

Đó là miền đất thẳm sâu thương nhớ, với những ai từng ở nơi này, đã đi quá xa bây giờ trở lại.

Cơn mưa cuối cùng vừa dứt, dòng sông lại mở lòng ra với trời, với đất. Con nước thôi cuộn mình, chỉ còn khoảng lặng mênh mang, nơi lau trắng bắt đầu thức dậy. Lau trải dài dọc hai bờ, bay bay theo làn gió. Mỗi lần thấy lau nở, lòng tôi lại rưng rưng vừa bình yên, vừa nao nao, gặp lại chính mình của những năm tháng cũ.

Bà từng ôm đứa cháu nhỏ trong một cơn mưa, không phải để che roi mà như muốn che cả bầu trời cho một mầm non vừa nhú.

Tôi lại ngồi tỉ mẩn lau lại từng cái nan hoa, vành bánh chiếc xe đạp như lau đi lớp bụi thời gian bám vào ký ức mà chiếc xe ấy đã gắn bó với gia đình tôi tròn nửa thế kỷ.

Tầng 2 của phòng đào tạo Phân viện Báo chí và Tuyên truyền hôm ấy chật kín sinh viên. Đó là hôm nhà trường bắt đầu trả bằng tốt nghiệp cho lứa sinh viên năm cuối. Hai cái cầu thang ở hai đầu hiên lố nhố kẻ đứng, người ngồi.

Khi trong lòng còn giữ được một khoảng trong trẻo để quay về, người ta sẽ bớt lạc bước giữa những chênh vênh của đời sống.

Làng quê tôi độc canh cây lúa. Một đời bùn đất, người dân quê tôi xưa vẫn nghèo như rơm rạ, bữa ăn lấy các loại mắm làm đầu. Nhưng tôi nhớ, làng tôi cũng có những người cả đời không mấy khi phải lội xuống bùn. Đó là những người làm nghề câu cáy hôi, trong đó có bác dâu tôi.

Sau nhiều năm đi chợ, tôi dần hình thành cho mình một thói quen. Hễ là đồ ăn, thực phẩm gì không nhất thiết phải lưu trữ lâu quá, tôi sẽ mua những thức bánh lá, quà quê ở cái chợ ngách gần nhà.

Cánh cửa tối mầu của căn chung cư cũ khẽ kêu cót két. “Đây là mẹ nuôi của bố”... Nó chỉ kịp nghe loáng thoáng như vậy khi lọt vào vòng tay chặt đến nghẹt thở cùng với những âm thanh lạ lẫm của một thứ ngôn ngữ kỳ lạ.

Trung thu bây giờ đã khác nhiều. Phố xá rực rỡ ánh đèn điện, lồng đèn chạy pin sáng nhấp nháy, tiếng nhạc phát ra vui nhộn. Trẻ con giờ cầm đèn đi rước cũng chẳng lo tắt nến giữa đường. Nhưng cứ mỗi lần nhìn thấy ánh sáng ấy, lòng tôi lại dấy lên một nỗi bồi hồi khó tả…

Thỉnh thoảng Son chán ghét bản thân khủng khiếp. Nhất là lúc đang ướm thử đôi giày cao gót mầu bạc đính đá lấp lánh trong cửa tiệm sáng choang.

“Swayambhunath, mặt trời, đẹp”, Sumi nói vài từ tiếng Anh cơ bản, xoay camera điện thoại về phía ánh mặt trời trên đỉnh tháp. Thời gian đầu, Sumi vẫn hay đều đặn gọi video call cho chúng tôi, khoe mỗi khoảnh khắc như thế.

Tháng Tám, hạt lúa nương giã xong cho ra những vốc gạo nâu đỏ còn nguyên vị ngọt thơm hương sắc núi rừng.

Trang 23 tuổi. Nghĩa 24. Ban đầu họ bị anh em trong phân xưởng trêu chọc, do hai cái tên ghép lại thành ra một từ nghe muốn bấm bụng cười. Ấy vậy mà họ nên duyên chồng vợ thật.

Tàu vừa đáp ga Huế, điện thoại đã reo. Đầu dây bên kia là giọng của hướng dẫn viên hối hả: “Xe đón chị, mình lên Bạch Mã ngắm hoàng hôn cho kịp”.

Bao nhiêu năm rồi vẫn vậy, cuối tuần là dịp cả nhà tôi dành thời gian riêng cho nhau. Mấy chị em tôi mỗi người một nơi đều tập trung về nhà ba má họp mặt, cùng nấu nướng, ăn uống rồi hàn huyên dăm ba câu chuyện. Người lớn nói chuyện xưa, các cháu kể chuyện nay.

Mẹ sinh nó vào tháng bảy. Hôm đó có mưa giăng. Vậy nên nó có tên Thu Vũ. Tên đó mẹ đặt; sau này nghe chú Tám kể vậy.

Đó là một cái tên đẹp mà Tâm chọn cho mình trên mạng xã hội. Nhưng nếu chỉ nghe qua, sẽ không ai biết nó gắn với căn bệnh xương thủy tinh quái ác của cô suốt hơn 30 năm. Trên chiếc xe lăn, cô gái nhỏ xíu chỉ hơn 15 kg ấy vẫn thường trực nụ cười trên môi. Tâm bảo: “Nếu không thể thay đổi sa mạc, ta hãy làm cây xương rồng”.

Dưới mưa rừng tháng bảy, già Đinh Xòn cầm lấy tay chúng tôi mà luống ca luống cuống, “lại gặp nhau rồi, lại gặp nhau rồi…”. Bản Cà Roòng nằm trên triền núi cao của vùng Thượng Trạch chìm vào cơn mưa như trút nước.

Hà Nội ngoài những hiệu sách ở “chợ Âm Phủ” (chợ 19/12) trước kia, còn có phố sách Nguyễn Xí, lâu đời.

Phong mặc kệ cho cơn mưa ào qua trên vai. Chỉ còn một con hẻm nữa là về tới nhà, có dừng xe lại mặc áo mưa cũng vẫn ướt hết. Gió thổi mạnh làm lá khế rụng lả tả trong sân nhà. Khi dắt xe vào, Phong định quay người đóng cửa chợt sững lại. Cái ghế sắt hoen gỉ dưới gốc khế đã biến mất.

Nếu có ai hỏi tôi tháng nào là tháng rộn rã nhất trong năm, tôi sẽ trả lời đó là tháng 9. Bởi vì tháng 9 có ngày tựu trường, ngày hàng triệu đứa trẻ trên cả nước đều náo nức.