Sở dĩ xảy ra sự việc nêu trên một phần là do điều kiện của đối tượng tham gia đấu giá quá dễ dãi, nhất là đối với doanh nghiệp mới thành lập chỉ cần chứng minh năng lực tài chính bằng xác nhận tài khoản tiền gửi tại ngân hàng.
Hệ lụy của việc đấu giá đất với giá trên trời rồi bỏ cọc, hoặc hứa hẹn, khất lần thanh toán đã được phân tích cụ thể, bao gồm:
Thứ nhất, đẩy giá bất động sản tại các khu vực lân cận và toàn thị trường;
Thứ hai, định giá lại tài sản là bất động sản để nâng hạn mức tín dụng;
Thứ ba, đẩy giá cổ phiếu của các doanh nghiệp bất động sản và các doanh nghiệp liên quan để trục lợi;
Thứ tư, tăng chi phí cho các công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng dẫn tới khó triển khai các dự án mới;
Thứ năm, gây khó khăn cho việc đấu giá đất tại các địa phương do mức giá khởi điểm quá cao;
Thứ sáu, các dự án nhà ở cho người có thu nhập thấp không thể triển khai...
Tuy nhiên, có một điểm sơ hở trong quá trình đấu giá đất Thủ Thiêm cần được làm rõ, đó là việc một cá nhân đại diện cho doanh nghiệp có thể trả mức giá lớn hơn tài sản của doanh nghiệp rất nhiều, nghĩa là có thẩm quyền quyết định đầu tư một khoản lớn hơn toàn bộ tài sản của doanh nghiệp. Điều này có phù hợp với quy định của pháp luật hay không?
Theo quy định tại Luật Doanh nghiệp 2020, đối với công ty TNHH hai thành viên trở lên, Hội đồng thành viên có thẩm quyền “Thông qua hợp đồng vay, cho vay, bán tài sản và hợp đồng khác do Điều lệ công ty quy định có giá trị từ 50% tổng giá trị tài sản trở lên được ghi trong báo cáo tài chính tại thời điểm công bố gần nhất của công ty hoặc một tỷ lệ hoặc giá trị khác nhỏ hơn quy định tại Điều lệ công ty”. Đối với công ty cổ phần, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) có thẩm quyền “Quyết định đầu tư hoặc bán số tài sản có giá trị từ 35% tổng giá trị tài sản trở lên được ghi trong báo cáo tài chính gần nhất của công ty, trừ trường hợp điều lệ công ty quy định một tỷ lệ hoặc một giá trị khác”.
Tham chiếu những quy định nêu trên cho thấy, trên cơ sở điều lệ của công ty, việc quyết định đầu tư với giá trị bằng (chưa kể lớn hơn) giá trị tài sản của công ty thuộc thẩm quyền của Hội đồng thành viên đối với công ty TNHH và ĐHĐCĐ đối với công ty cổ phần.
Trở lại trường hợp đấu giá đất Thủ Thiêm, cá nhân tham gia trực tiếp đấu giá (như trường hợp ông Đỗ Anh Dũng, đại diện Công ty Ngôi Sao Việt) hoặc các trường hợp khác có đủ thẩm quyền thay mặt Hội đồng thành viên hoặc ĐHĐCĐ để quyết định một khoản đầu tư vượt giá trị tài sản của doanh nghiệp hay không? Nếu có trường hợp ĐHĐCĐ ủy quyền cho Hội đồng quản trị hoặc Hội đồng thành viên ủy quyền cho một cá nhân thì việc ủy quyền này có hợp pháp, hợp lệ và đúng trình tự thủ tục hay không? Vấn đề đặt ra là nếu cá nhân đại diện doanh nghiệp tham gia đấu giá nhưng không đủ thẩm quyền quyết định mức giá như vậy và trong trường hợp các cổ đông triệu tập ĐHĐCĐ hoặc các thành viên góp vốn triệu tập Đại hội thành viên để khởi kiện cá nhân đó thực hiện hành vi vượt thẩm quyền gây thiệt hại cho doanh nghiệp thì sẽ dẫn tới hành vi đấu giá với mức giá trúng thầu bị coi là vô hiệu. Trong trường hợp này, việc xử lý tiền đặt cọc và hợp đồng mua bán tài sản sẽ rất phức tạp.
Thiết nghĩ, UBND TP Hồ Chí Minh, Trung tâm Dịch vụ đấu giá tài sản cần xem xét những khía cạnh pháp lý nêu trên để có định hướng xử lý, bảo đảm quá trình đấu giá đất công khai, minh bạch, tuân thủ quy định của pháp luật, mang lại hiệu quả cao nhất cho ngân sách thành phố.
