Phát minh công nghệ mới
Năm 2022 ghi dấu những đợt sa thải hàng loạt chưa từng có trong ngành công nghệ. Các biện pháp cắt giảm chi phí khiến nhiều nhân lực trong ngành công nghệ ở Thung lũng Silicon mất việc làm. Theo CNN, sau đợt phục hồi hậu đại dịch Covid-19, cổ phiếu của các công ty Big Tech tiếp tục giảm mạnh. Lãi suất tăng cao cũng khiến các nguồn tài trợ dành cho các công ty khởi nghiệp “bốc hơi”. Bầu không khí bất ổn bao trùm toàn bộ lĩnh vực công nghệ.
Ngày 30/11/2022, một công ty khởi nghiệp của Mỹ có tên OpenAI đã phát hành thử nghiệm ứng dụng chatbot có tên ChatGPT. Dường như chỉ sau một đêm, công nghệ AI thân thiện của ChatGPT đã chinh phục được người dùng toàn cầu, với khả năng thực hiện các cuộc trò chuyện như con người. Hơn thế nữa, ChatGPT có thể giúp soạn thảo email, viết lời bài hát, tóm tắt tài liệu, trả lời các truy vấn phức tạp bằng những câu trả lời súc tích, dễ hiểu.
Theo Euronews, công cụ trí tuệ nhân tạo này có hơn 58 triệu lượt truy cập vào giữa tháng 12/2022, chỉ vài tuần sau khi ra mắt. UBS ước tính rằng, ChatGPT đạt 100 triệu người dùng vào tháng 1/2023, chỉ hai tháng sau khi ra mắt, khiến nó trở thành ứng dụng phát triển nhanh nhất trong lịch sử. Theo dữ liệu của Sensor Tower, TikTok phải mất chín tháng để đạt được 100 triệu người dùng sau khi ra mắt toàn cầu và Instagram phải mất 2,5 năm. ChatGPT có khoảng 1,8 tỷ lượt truy cập hằng tháng vào nửa cuối năm 2023. OpenAI tuyên bố rằng, trang web của họ đã trở thành một trong những tên miền được truy cập nhiều nhất trên thế giới.
Jeff Clune, giáo sư khoa học máy tính tại Đại học British Columbia và là cựu Giám đốc Nghiên cứu tại OpenAI cho rằng, thật sự phải đến khi ChatGPT ra đời và được hàng triệu người trên toàn cầu sử dụng thì thế giới mới thức tỉnh trước cuộc cách mạng AI và những gì đang xảy ra trong lĩnh vực công nghệ. GS Clune chỉ ra cách ChatGPT làm cho cuộc sống của hàng triệu người trở nên dễ dàng hơn thông qua những hỗ trợ nhỏ và độc đáo, chẳng hạn như việc giúp một người không biết tiếng bản xứ viết thư xin việc ở nơi ở mới hoặc hỗ trợ những người ăn kiêng xây dựng chế độ ăn uống phù hợp. Theo GS Clune, tác động đầy đủ của công nghệ này đối với xã hội thậm chí còn chưa bắt đầu đạt đỉnh.
Báo cáo của Bloomberg cho thấy, ngành công nghiệp AI tạo ra giá trị khoảng 1,3 nghìn tỷ USD trong 10 năm tới. Vì vậy, ChatGPT sẽ không sớm biến mất, mà tiếp tục đi sâu hơn vào quy trình làm việc của con người. Theo một báo cáo hồi tháng 10 của The Information, CEO của OpenAI Sam Altman nói với nhân viên của mình rằng, OpenAI hiện thu về hơn 100 triệu USD mỗi tháng và trên đà tạo ra doanh thu 1,3 tỷ USD mỗi năm. Trước đó, doanh thu của công ty này trong cả năm 2022 chỉ là 28 triệu USD.
Số lượng các công ty khởi nghiệp và các công ty Big Tech chạy đua để không bị chậm chân trong cuộc cách mạng AI ngày càng tăng. Theo dữ liệu từ PitchBook, các nhà đầu tư đã rót hơn 21 tỷ USD vào các công ty khởi nghiệp về AI trong chín tháng đầu năm 2023, tăng từ mức hơn 5 tỷ USD của năm 2022. Phần lớn trong số vốn này đến từ những “gã khổng lồ” công nghệ như Microsoft, Amazon và Google của Alphabet, họ đặt cược hàng tỷ USD vào các công ty khởi nghiệp về AI để củng cố vị thế trong thị trường đang phát triển nhanh chóng này.
 |
Apple cấm nhân viên sử dụng ChatGPT tại nơi làm việc. Ảnh: AP |
Mối lo về những tác động không mong muốn
Tác động của ChatGPT đối với các lĩnh vực văn hóa và xã hội khác nhau là rất lớn và thường gây tranh cãi. Dù nhiều người coi ứng dụng này như một công cụ hữu ích cho nhiều công việc, nhưng những lo ngại vẫn liên tục xuất hiện về khả năng ChatGPT khiến gia tăng tình trạng mất việc làm, đặc biệt là các công việc liên quan văn bản hay sáng tạo. Một số công ty như Apple và JPMorgan Chase được cho là đã cấm nhân viên sử dụng chatbot vì lo ngại thông tin không chính xác và sai lệch, trong khi Meta đã cấm sử dụng AI trong quảng cáo chính trị vì sợ công nghệ này tạo ra thông tin sai lệch về chính trị.
Ngành báo chí tiếp tục lo ngại rằng ChatGPT sẽ thay thế các nhà báo và khiến nghề này trở nên dư thừa do khả năng tạo và dịch văn bản của công nghệ. Euronews cho biết, họ là nạn nhân của hành vi sử dụng trái phép nội dung bài viết. Hãng tin cáo buộc một trang web có tên là Observatoire de L’Europe dịch từng câu chữ trong các bài viết của Euronews và xuất bản tất cả các bài báo với bút danh giả mạo Jean Delaunay do AI tạo ra.
Cuộc sống của các nghệ sĩ và nhà sáng tạo cũng bị đảo lộn bởi khả năng tạo ra nội dung của công cụ này, cả ở dạng văn bản và thông qua các công cụ tạo hình ảnh. Nhóm công cụ mới đã gây ra mối đe dọa thật sự đối với sinh kế của các nghệ sĩ, vốn đang chạy đua để tìm cách bảo vệ tác phẩm của mình khỏi bị đưa vào bộ dữ liệu dùng để đào tạo các công cụ AI. Giới nghệ sĩ bày tỏ lo ngại rằng, AI sẽ làm suy yếu và thậm chí có khả năng phá hủy tiềm năng nghệ thuật của nhiều người. Giải thưởng Nhiếp ảnh Thế giới Sony 2023 gây nhiều tranh cãi khi một bức ảnh do AI tạo ra đã giành chiến thắng trong cuộc thi này. Nhiếp ảnh gia người Đức Boris Eldagsen đã dự thi với tác phẩm “The Electrician” và đoạt giải nhất hạng mục Sáng tạo. Tuy nhiên, sau đó Eldagsen quyết định từ chối giải thưởng và thú nhận bức ảnh do AI tạo ra.
Hiệp hội Nhà văn Mỹ (WGA) đã tổ chức đình công để phản đối AI và các nền tảng như ChatGPT. Chủ tịch WGA East Lisa Cullen cho rằng, các nhà văn nhận thức rõ AI sẽ đóng một “vai trò nào đó” trong việc làm phim. Tuy nhiên, Chủ tịch WGA cũng cho biết, các nhà sản xuất phim đã yêu cầu người viết viết lại các kịch bản có nguồn gốc từ AI. Các cuộc đình công có thể đã kết thúc, nhưng các hãng phim được dự đoán sẽ không ngừng cắt giảm chi phí bằng mọi giá, trong đó không loại trừ yếu tố con người. Nhạc sĩ, nhà văn, diễn viên Nick Cave, một trong những nghệ sĩ nổi tiếng người Australia cho rằng: ChatGPT đang đẩy nhanh quá trình thương mại hóa tinh thần con người bằng cách cơ giới hóa trí tưởng tượng.
Những tác động đã được dự đoán từ lâu của AI đối với thị trường lao động cũng bắt đầu xuất hiện, cả trong và ngoài ngành công nghệ. CNN dẫn một nghiên cứu hồi tháng 8 cho thấy chỉ trong vòng vài tháng kể từ khi ChatGPT được phát hành, nó đã tác động tiêu cực đến cơ hội việc làm và thu nhập của những người làm nghề tự do trực tuyến như người viết quảng cáo và nhà thiết kế đồ họa.
Theo báo cáo tháng 11 của trang việc làm Indeed, số lượng công việc nhắc tới AI trong tiêu đề hoặc mô tả công việc đã tăng gấp 20 lần kể từ khi ChatGPT ra mắt và những công việc này không chỉ riêng biệt trong ngành công nghệ. Tuy nhiên, về tổng thể, số lượng việc làm liên quan AI nhìn chung vẫn còn ít, chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 6 trong 10.000 việc làm được đăng trang web của Indeed.
