Nâng tầm mầu nước

Ở tuổi 28, họa sĩ Đoàn Quốc (quê Quảng Ngãi) đã ngót một thập kỷ gắn bó với tranh mầu nước và đặc biệt tâm huyết với việc sáng tạo từ nguồn cảm hứng văn hóa truyền thống Việt Nam.
0:00 / 0:00
0:00
Họa sĩ Đoàn Quốc bên các tác phẩm mầu nước của mình.
Họa sĩ Đoàn Quốc bên các tác phẩm mầu nước của mình.

1/Gặp Đoàn Quốc (tên thật là Đoàn Cao Quốc, sinh năm 1996) bên cạnh những tấm tranh tĩnh vật, phong cảnh khổ lớn của anh, dễ thấy vẻ lãng tử và nhẹ nhàng của họa sĩ rất hợp với cảm giác mộng mơ, đầy hoài niệm mà các tác phẩm mang lại.

Trong một giai đoạn khá dài của lịch sử mỹ thuật, mầu nước thường gắn với quan niệm chỉ dành cho phác thảo, ký họa, minh họa khổ nhỏ; phù hợp với đề tài tươi sáng, đơn giản. Song, thời gian gần đây, cộng đồng họa sĩ cũng như nhà sưu tập và khán giả yêu thích chất liệu này đã mở rộng đáng kể. Số lượng họa sĩ mầu nước trên toàn quốc là không nhỏ, trong đó riêng tại TP Hồ Chí Minh có Câu lạc bộ mầu nước Sài Gòn (thuộc Hội Mỹ thuật thành phố) với hàng trăm hội viên hoạt động sôi nổi, thường xuyên triển lãm, trao đổi nghiệp vụ, tổ chức trại sáng tác… Và Đoàn Quốc là một trong số ít họa sĩ trẻ đương đại được trao chứng chỉ Bậc thầy mầu nước thế giới của Hiệp hội Mầu nước quốc tế Anh, hay đại diện Việt Nam tại Liên hoan mầu nước tại Milan (Ý), đoạt Giải ba trong Triển lãm mầu nước quốc tế năm 2020 tại Pháp, giải thưởng xuất sắc cuộc thi Goddess of Beauty International Watercolour Flowers Exhibition 2022… Năm 2023, Đoàn Quốc vinh dự nhận Giải ba - Giải thưởng Sáng tạo TP Hồ Chí Minh lần 3 với tác phẩm “Nơi các thành phố hội tụ” (dự án tranh mầu nước khổ lớn vẽ trong 5 năm).

2/Đoàn Quốc không xuất thân từ cái nôi truyền thống nghệ thuật, mà là một vùng đất thuần nông ở Quảng Ngãi với rất ít điều kiện thưởng thức hội họa chứ chưa nói đến học hành chuyên nghiệp. Sớm yêu thích vẽ từ nhỏ, nhưng anh chỉ có thể xem báo, đài, đọc sách, nuôi dưỡng khát vọng cho đến khi thi đỗ Trường đại học Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh. Anh đã thử với nhiều chất liệu, để rồi phát hiện chính mầu nước thỏa mãn tất cả những điều mình mong muốn.

Càng hiểu, càng yêu mầu nước, họa sĩ không ngại thử nghiệm những kỹ thuật khó và trưng trổ trên những đường nét từ góc rộng đến tiểu tiết. Tranh của Đoàn Quốc thường vẽ đề tài phong cảnh thiên nhiên, kiến trúc, tĩnh vật, hoa… Họa sĩ trẻ mở triển lãm cá nhân đầu tiên “Như một hoài niệm” năm 2022 tại TP Hồ Chí Minh, tạo được tiếng vang với những tác phẩm mầu nước kích cỡ lớn, sắc sảo, được giới sưu tập đón nhận. Mới đây, anh vừa bày triển lãm cá nhân thứ hai mang tên “Soi tìm những hồi ức” tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội), với mong muốn đưa người xem lên một chuyến tàu ngược thời gian về quá khứ của hai đô thị, hai miền văn hóa đặc trưng là Hà Nội hào hoa và Huế cổ kính. Theo họa sĩ Lê Thế Anh (giảng viên Trường đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội, thành viên nhóm Hiện thực) thì tranh của Đoàn Quốc “đẹp đến mê hoặc, đậm chất thơ của một kẻ lãng tử yêu cuộc sống, giàu năng lượng và cảm xúc”. Họa sĩ Lê Thế Anh cũng chia sẻ rằng, Hà Nội là thành phố hiếm hoi đi vào hội họa với tư cách một đề tài chuyên biệt, tạo nên phong cách nghệ thuật của nhiều họa sĩ nổi tiếng như Bùi Xuân Phái, Lê Thanh Sơn, Phạm Bình Chương... Soi tìm văn hóa, ứng xử, tập tính của một vùng đất không dễ dàng, dù Đoàn Quốc rất nghiêm túc và chỉn chu khi khảo cứu tư liệu. Là tác giả mới mẻ khai thác đề tài khó, sự dấn thân của Đoàn Quốc đáng ghi nhận. Chẳng hạn như việc “chơi đùa” với ánh sáng, họa sĩ Đoàn Quốc gây ấn tượng bằng những khoảnh khắc như tia nắng rọi lên vành nón nghiêng nghiêng của người đi chợ, hay ánh lửa le lói ấm áp trong đêm đông. Cũng với tâm thế của người lữ khách đến với Huế, Đoàn Quốc phác họa những lầu son gác tía, nón lá áo dài… huyền bí và mong manh.

Với tranh tĩnh vật, anh thể hiện thế mạnh của mình ở sự loang mờ của mầu nước, tạo nên không gian vừa sống động, vừa hư ảo. Sự đối lập cũng được đưa vào rất khéo trong những đồ vật tưởng chừng vô tri, yên lặng nơi khung cửa sổ hay góc nhà. Chẳng hạn như chiếc máy khâu cũ - nhân chứng của thời gian trường kỳ, được đặt bên lọ hoa tươi thắm rực rỡ vốn chỉ tồn tại trong một khoảng ngắn ngủi. Họa sĩ Đoàn Quốc còn rất ý thức về việc tôn vinh và lan tỏa nhiều nét đẹp văn hóa Việt, như những bình hoa được đặc tả họa tiết của các dòng gốm sứ Việt lâu đời, hoặc trên tường thấp thoáng ẩn hiện tranh tứ bình xuân-hạ-thu-đông, cầm-kỳ-thi-họa, tranh dân gian Đông Hồ hay Hàng Trống…

Hiện nay Đoàn Quốc vừa tập trung hoạt động như một họa sĩ chuyên nghiệp, vừa tham gia giảng dạy và phát triển các dự án cộng đồng về mầu nước. Có thể kể đến diễn đàn trực tuyến Việt Nam Watercolor Art do anh đồng sáng lập và quản trị, hoặc các lớp hướng dẫn vẽ mầu nước tại phòng tranh ở TP Hồ Chí Minh.