1/Nhiếp ảnh Việt Nam đang ở đâu? Câu hỏi ấy thi thoảng lại được nhiều người đặt ra, trong hội thảo cũng có, và nhiều hơn, là trong những cuộc “trà dư tửu hậu”. Câu hỏi ấy xuất hiện nhiều hơn khi tin tức về nhiếp ảnh gia này đoạt giải thưởng ở cuộc thi này, hay cuộc thi khác…
Công bằng mà nói, giữa thời kỳ mà ai cũng đều chụp được những khoảnh khắc chung quanh mình, thì các nhiếp ảnh gia thời nay không còn dễ dàng như “các cụ” thời trước. Thiết bị công nghệ, các loại máy ảnh từ bình dân đến hiện đại cũng là một thách thức, thử thách bản lĩnh của người cầm máy.
Thế nhưng, đã dấn thân vào nghề, ai cũng muốn để lại dấu ấn. Nhiều người chọn sự lặng lẽ, để lại dấu ấn của những bức ảnh của mình. Nhiều người khác thì không. Họ quyết lựa chọn các giải thưởng để thi thố tài năng, khẳng định tên tuổi. Điều ấy chỉ là sự lựa chọn. Không có sự sai hay đúng ở đây. Một số người chỉ sai, khi họ không tuân thủ những nguyên tắc của cuộc thi, hay liên hoan nhiếp ảnh; khiến dư luận ồn ào, thậm chí phản đối, yêu cầu thu hồi giải thưởng.
2/Cuối tháng 8 vừa qua, Hội Nhiếp ảnh TP Hồ Chí Minh tổ chức triển lãm, trao giải Liên hoan Ảnh nghệ thuật truyền thống TP Hồ Chí Minh lần thứ 49 năm 2024. Tác phẩm “Chiều công trường” của tác giả Lâm Điều Trung đoạt Huy chương đồng nhóm chủ đề ảnh tự do. Sau khi công bố giải, giới nhiếp ảnh xôn xao với thông tin những dữ liệu được chắp ghép trong ảnh không phải do chính tác giả chụp. Một số người đã chỉ ra, đám mây trong ảnh được ghép từ kho hình ảnh mây của phần mềm Adobe. Sau đó, Chủ tịch Hội Nhiếp ảnh TP Hồ Chí Minh Đoàn Hoài Trung đã xác nhận, tác phẩm “Chiều công trường” phạm quy vì “đã lấy mây trên mạng thay vào mây bầu trời trong ảnh”. Hội Nhiếp ảnh TP Hồ Chí Minh ra quyết định hủy và thu hồi Huy chương đồng đối với tác phẩm.
Trước đó ít ngày, tác phẩm “Ánh sáng tương lai” của tác giả Nguyễn Kim Hoàn (Ninh Thuận) đoạt Huy chương vàng tại Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Việt Nam ra quyết định hủy và thu hồi giải thưởng. Qua xác minh, tác giả xác nhận đã chụp bức ảnh trên ở địa điểm ngoài khu vực Đông Nam Bộ. Điều này đồng nghĩa: tác giả đã vi phạm thể lệ của liên hoan này, và phải thu hồi giải thưởng.
Tháng 6/2024, làng nhiếp ảnh cũng ồn ào quanh tác phẩm “Mâm xôi mùa cấy” của tác giả Nguyễn Anh Đức đoạt giải nhất cuộc thi ảnh Việt Nam điểm hẹn thế giới 2024. Một số ý kiến chỉ ra, tác phẩm này từng được triển lãm năm 2023, trong khi đó, theo điều lệ cuộc thi đã được ban tổ chức công bố thì ảnh dự thi phải chưa từng được đăng tải trên báo chí, kể cả các trang mạng xã hội, blog, diễn đàn… hoặc chưa từng đoạt giải thưởng hoặc triển lãm ở bất kỳ cuộc thi ảnh nào. Ngay sau những ồn ào, ban tổ chức cuộc thi đã thông báo về việc rút tác phẩm đoạt giải do phạm quy.
3/Sự không sòng phẳng, không trung thực, hay nói cách khác là sự cố tình qua mặt ban giám khảo, ban tổ chức để gây ra những ồn ào trong giới văn nghệ là điều đáng lên án, và khó chấp nhận. Bởi những cá nhân đó đã không trung thực, không thực hiện theo “luật chơi”. Họ, có người đã ở trong giới nhà nghề, nhưng cũng có những người đang cố gắng lập danh, tạo dựng tên tuổi để bước chân vào làng nhiếp ảnh. Dù họ là ai, sự ồn ào từ những vụ việc họ gây ra là điều đáng trách. Và việc thu hồi các giải thưởng đã trao cho những tác phẩm vi phạm quy chế, quy định là điều cần thiết.
Từ góc nhìn khác, sự nở rộ của nhiều cuộc thi nhiếp ảnh gần đây, sự thiếu chọn lọc thành viên ban giám khảo cuộc thi, và bản thân một số vị giám khảo “cầm cân nảy mực” không theo kịp công nghệ, tư duy cũ kỹ… cũng góp phần gây ra những ồn ào không đáng có trong giới nhiếp ảnh nói riêng, và giới văn học, nghệ thuật nói chung.
Do đó, thanh lọc một số cuộc thi nhiếp ảnh là hết sức cần thiết. Song song với đó, là sự nâng tầm hội đồng giám khảo, ban hành những quy định, quy chế chặt chẽ ở mỗi cuộc thi, mỗi liên hoan để có thể ngăn chặn những người muốn lĩnh giải, muốn nổi tiếng bằng những tác phẩm gian lận!
