Bận rộn mà vui
Về làng cổ Túy Loan, xã Hòa Phong (huyện Hòa Vang, Đà Nẵng) bên dòng sông Túy Loan, vẫn còn đó, những con người thế hệ ngày hôm nay đang tiếp nối nghề làm bánh tráng nướng hơn 500 năm tuổi của cha ông.
Bên hiên nhà bà Đinh Thị Túy Phong (86 tuổi), hàng chục bao nylon đựng bánh tráng đã thành phẩm. Trong căn bếp đỏ lửa từ 2 giờ sáng đến tận trưa, chị Nguyễn Đặng Thái Hòa (37 tuổi), con gái bà Phong, vẫn đang thoăn thoắt đôi bàn tay để tráng bánh tráng. Chị Hòa chia sẻ, với bánh tráng Túy Loan, nhất định phải dùng gạo xiệc do người trong vùng làm ra để bảo đảm chất lượng, loại gạo này khi nấu cơm tuy cứng, nhưng để làm bánh lại có độ giòn. Mỗi ngày, chị cùng hai người nhà có thể làm được 160-180 cái bánh tráng và xay hết gần 20kg bột.
Tết là lúc thời tiết lạnh nên bánh tráng cũng được thêm gia vị tỏi, gừng. Bà Phong tâm sự: “Làm nghề này từ lúc mới về đây làm dâu, ngót nghét cũng hơn 60 năm rồi, tôi chỉ mong con cháu có thể tiếp nối truyền thống làm bánh tráng này lâu dài”. Hộ bà Phong là một trong số ít các hộ tráng bánh quanh năm, tới nay, nhà bà đã trữ hơn 4.000 cái bánh tráng với giá 15 nghìn đồng/cái.
Nằm tại con đường rẽ, nơi đầu cầu Cẩm Lệ, cơ sở Bà Liễu Mẹ (200/1 Ông Ích Đường, quận Cẩm Lệ) là một trong những cơ sở sản xuất bánh khô mè lâu đời tại Đà Nẵng. Dịp này, cơ sở Bà Liễu Mẹ do anh Huỳnh Đức Sol (32 tuổi) quản lý có hơn 20 người làm đang tất bật với công việc cắt bánh, tẩm mè, đóng gói thành phẩm... Anh Sol cho hay: “Vụ Tết này, mỗi ngày cơ sở sản xuất khoảng 3.000 sản phẩm bao gồm dạng hộp hoặc đóng gói. Ngoài ra, cơ sở cũng chuẩn bị 300 nghìn sản phẩm để cung ứng cho thị trường”.
Cũng trên con đường đó, bánh khô mè Bà Nhứt (200/5 Ông Ích Đường, quận Cẩm Lệ) có truyền thống bốn đời làm bánh khô mè, bà Huỳnh Thị Nhứt cho biết, vụ Tết năm nay, lò bánh của bà vẫn bắt đầu hoạt động sôi nổi từ tháng 10 âm lịch như mọi năm.
Món quà mang mùi khói bếp thân thương
Khác hẳn với những loại bánh tráng khác, điều đặc biệt làm nên thương hiệu của bánh tráng Túy Loan chính là mùi vị đặc trưng riêng biệt. Mùi vị đó chẳng phải được tạo nên bởi công thức pha chế, mà được quyết định bởi hình thức làm khô bánh. Đó là lửa than. Sau khi tráng, bánh được làm khô bằng lồng xông đan tre với đường kính gần 3m. Than được đem trải dưới lồng, lấy nhiệt làm khô bánh. Bà Phong bật mí: “Trước đây, trong làng cũng có nhà phơi bánh ở ngoài nắng, nhưng như thế bánh sẽ bị “bay” mùi vị và còn có thể bám bụi. Còn khi xông bằng than thì bánh sẽ giòn, xốp và giữ được vị thơm của bánh. Người am hiểu khi ăn bánh sẽ cảm nhận được ngay đó là bánh xông than hay là bánh phơi nắng”.
Với người dân làng Túy Loan, bánh tráng đã trở thành một biểu tượng tuy giản dị nhưng đầy ý nghĩa. Cùng với bánh tráng Túy Loan, bánh khô mè Cẩm Lệ đã làm đậm nét thêm nền văn hóa ẩm thực của người dân Quảng-Đà xưa. Hai loại bánh truyền thống này đã giúp hương sắc của mùa xuân hài hòa hơn, mang những sản vật quê hương Đà thành đồng hành cùng Tết trong nhiều gia đình Việt.
Nghề làm bánh khô mè trên cả nước có xuất xứ từ lâu đời, tuy nhiên, theo các cụ cao niên trong làng, từ những năm 50 của thế kỷ XX, là giai đoạn hình thành và phát triển của làng bánh khô mè Cẩm Lệ. Từ một sản phẩm của làng quê, giờ đây, bánh khô mè Cẩm Lệ đã có tên tuổi trên thị trường, được đăng ký quyền sở hữu và là sản phẩm đặc trưng của vùng đất Quảng Nam-Đà Nẵng. Tháng 10/2012, bánh khô mè Cẩm Lệ được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận và lọt vào Top 10 đặc sản bánh ngon, quà tặng nổi tiếng Việt Nam.
Hiện nay, bánh khô mè Cẩm Lệ đã có mặt ở nhiều nơi, thậm chí “theo” người Việt làm món quà quê cho người xa xứ. Để có chiếc bánh khô mè thơm ngon, béo giòn, đòi hỏi nhiều công đoạn chế biến tỉ mỉ cũng như khâu chọn nguyên liệu kỹ càng. “Từ khâu chọn gạo xay bột, chọn mè đến các công đoạn cắt bánh, nướng bánh, thắng đường, tẩm mè đều phải chỉn chu và cực kỳ chính xác mới cho ra những mẻ bánh thơm ngon. Một chiếc bánh khô mè đạt yêu cầu phải là chiếc bánh có độ xốp, giòn, có vị ngọt thanh của đường, vị bùi béo của mè và chút cay cay của vị gừng”, bà Huỳnh Thị Nhứt thổ lộ.
Đã thành thông lệ hằng năm, cứ đến đầu tháng 11 âm lịch, là khoảng thời gian các hộ dân và cơ sở sản xuất của những làng nghề truyền thống tại TP Đà Nẵng bắt đầu vào vụ mùa hoạt động quan trọng nhất trong năm. Từ mùi thơm của bánh khô mè Cẩm Lệ cho đến hương vị khó phai của bánh tráng Túy Loan, khắp làng, những căn bếp, căn nhà luôn tràn ngập không khí vui vẻ, nhộn nhịp. Tất thảy đều đang chạy đua, khẩn trương làm việc ngày đêm để cho ra sản phẩm chất lượng, thơm ngon phục vụ người tiêu dùng gần xa.
