Sức lan tỏa mạnh mẽ
Ðã 30 năm 'Liên hoan Tiếng hát Làng Sen' được tổ chức hằng năm đối với tỉnh Nghệ An và 5 năm một lần với quy mô toàn quốc (vào năm chẵn), nhân dịp kỷ niệm sinh nhật Bác 19-5. Bắt nguồn từ phong trào ca khúc chính trị phát triển mạnh mẽ ở Nghệ Tĩnh vào những năm 80 của thế kỷ 20, Liên hoan Tiếng hát Làng Sen ngay từ năm đầu tiên 1982 đã hội tụ được 5 đoàn nghệ thuật quần chúng đại diện cho Làng Sen quê Bác, TP Hồ Chí Minh - nơi Bác ra đi tìm đường cứu nước, và Thủ đô Hà Nội - nơi Bác đọc Tuyên ngôn Ðộc lập. Từ đó đến nay, vào các dịp kỷ niệm sinh nhật Bác, đã có hàng trăm đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp và không chuyên với hàng nghìn diễn viên đến từ mọi miền Tổ quốc cùng nhau hát những bài ca về Bác, về Ðảng, về đất nước và con người Việt Nam. Ðúng như lời phát biểu của nhạc sĩ Cát Vận tại Hội thảo '30 năm Lễ hội Làng Sen với việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa Hồ Chí Minh' vừa được tổ chức vào ngày 26-5 tại TP Vinh vừa qua, đây là 'cuộc biểu dương khổng lồ những giá trị văn hóa âm nhạc viết về Bác, viết về non nước, con người Nghệ An và Làng Sen yêu quý. Sân khấu ca nhạc Làng Sen lớn cả về chiều rộng lẫn chiều sâu và cả về không gian và thời gian. Không ở đâu những tác phẩm âm nhạc viết về Người của các thế hệ nhạc sĩ Việt Nam lại vang lên hoành tráng như thế, không ở đâu hàng nghìn nghệ sĩ, diễn viên và các đội tuyên truyền văn hóa của các tỉnh, thành phố lại trình diễn hết mình, sáng tạo hết mình trên một sân khấu lớn như thế'.
Cùng với sự lan tỏa của Liên hoan Tiếng hát Làng Sen, Lễ hội Làng Sen là dịp nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật lớn được tổ chức như Liên hoan sân khấu chuyên nghiệp về hình tượng Bác Hồ, triển lãm Mỹ thuật Nhiếp ảnh về Bác Hồ, trình chiếu phim và giao lưu nghệ sĩ đóng vai Bác Hồ, mở trại sáng tác với đề tài về Bác Hồ và quê hương Làng Sen, nhờ đó đã có hàng trăm tác phẩm âm nhạc, mỹ thuật, nhiếp ảnh, sân khấu có giá trị nghệ thuật được ra đời.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Hồ Chí Minh
Liên hoan 'Tiếng hát Làng Sen' thể hiện lòng tưởng nhớ, sự tôn vinh công lao to lớn của Hồ Chủ tịch - vị Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân Văn hóa thế giới. 'Tiếng hát Làng Sen', rồi đến 'Lễ hội Làng Sen' những năm qua đã đồng hành cùng với các hoạt động chính trị - văn hóa của cả nước 'Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh'. Cũng từ phong trào sáng tác nghệ thuật hưởng ứng Liên hoan Tiếng hát Làng Sen mà chúng ta đã có được nhiều bài hát hay nhất viết về Bác Hồ, về Nghệ An. Những giá trị tinh thần mà Lễ hội Làng Sen đã tạo ra có ý nghĩa chính trị, văn hóa, xã hội vô cùng to lớn, đóng góp sâu sắc vào việc bảo tồn và phổ biến sâu rộng tư tưởng Hồ Chí Minh từ thế hệ này qua thế hệ khác.
Bên cạnh những thành tựu rất có ý nghĩa của 30 năm tổ chức 'Liên hoan Tiếng hát Làng Sen' và 'Lễ hội Làng Sen', nhiều ý kiến đánh giá cho thấy công tác tổ chức còn có một số mặt hạn chế cần được khắc phục. Vẫn còn thiếu một kịch bản tổng thể và thống nhất cho Lễ hội Làng Sen, kể cả phần lễ và phần hội. Cho đến nay, công tác tổ chức hằng năm vẫn mang tính chất thể nghiệm, chưa định hình một cách bài bản. Một kịch bản tổng thể gắn kết, tương hỗ mọi hoạt động trong lễ hội, sẽ tăng thêm sự cuốn hút đối với người dân bản địa cũng như khách du lịch. Chưa kể, 'Lễ hội Làng Sen' là của đông đảo quần chúng nhân dân, cần tạo sân chơi cho đội ngũ nghệ thuật quần chúng để có thể nhiều người được tham gia vào hoạt động văn hóa này.
'Lễ hội Làng Sen' là một lễ hội hiện đại, được xây dựng trong thời đại hiện đại hóa, công nghiệp hóa, nhưng là hoạt động văn hóa tôn vinh người anh hùng dân tộc Hồ Chí Minh nên bản sắc là văn hóa phương Ðông, văn hóa Việt Nam. Lễ hội cần kết hợp được tính văn hóa truyền thống và tính hiện đại. Phần lễ của lễ hội như bấy lâu nay tổ chức là phù hợp với nếp văn hóa truyền thống Việt Nam. Các nghi thức hành hương về quê Bác, rước ảnh Bác, dâng hương hoa tại đền thờ Bác ở Khu di tích Kim Liên và trước Tượng đài Bác ở Quảng trường Hồ Chí Minh (TP Vinh) là rất có ý nghĩa, thể hiện đạo lý truyền thống của con người Việt Nam. Phần hội, những năm qua 'Lễ hội Làng Sen' đã được tổ chức ngày một phong phú, nhiều loại hình được tổ chức với sự tham gia của nhiều thành phần xã hội, ngày càng mang tính xã hội hóa cao. Ðiều các nhà tổ chức cần quan tâm là làm thế nào để tránh sự lặp lại. Ðể cho lễ hội vừa phong phú vừa mang đậm bản sắc văn hóa xứ Nghệ, cần khai thác các vốn cổ văn hóa tiêu biểu như khôi phục lại sinh hoạt hát phường vải, hát ví dặm, hát dân ca Nghệ Tĩnh, hò sông Lam...
Quan trọng hơn, nếu so sánh điều kiện tự nhiên - tức là không gian để tổ chức một lễ hội lớn, đủ điều kiện để tổ chức cùng một lúc nhiều sự kiện và có sức chứa nhiều người, thì các điều kiện của tỉnh Nghệ An là một không gian thuận lợi không kém gì Huế và Ðà Nẵng. Khả năng xây dựng thành lễ hội quốc tế là hoàn toàn khả thi, bởi tính tư tưởng chủ đạo, cái hồn cốt của 'Lễ hội Làng Sen' đã tự mang tính quốc tế. Có thể đây là một cách thu hút người tham dự lễ hội cho phong phú, thêm ý nghĩa, đồng thời thu hút khách du lịch đến Việt Nam và đến với Nghệ An.
* Sự lan tỏa của Lễ hội Làng Sen đối với phong trào nghệ thuật quần chúng trong cả nước đồng nghĩa với việc gìn giữ, khai thác, sáng tạo và phổ biến những giá trị văn hóa của dân tộc ở từng vùng, miền trên đất nước ta.
